İran'ın İsfahan eyaletine bağlı Verzene ilçesinde bulunan meşhur Zayende Nehri kıyısındaki Kurtan Köyü, doğal güzelliklerinin yanı sıra tarihî savunma amaçlı kalesiyle de biliniyor.

İran'da Selçuklu ve Safevîler gibi tarihe yön vermiş büyük devletlere başkentlik yapmış olan İsfahan, tarihî ve kültürel zenginlikleriyle dikkati çekiyor.

• İsfahan, aynı zamanda güneydoğusunda, çölle çevrili küçük bir antik kent olan Verzene'ye de ev sahipliği yapıyor. Tarihî Kurtan köyünü barındıran Verzene, İran'ın antik geçmişine ışık tutan önemli arkeolojik ve kültürel değerleri barındırıyor.

Tarihi, dördüncü yüzyıla ve Sâsânî dönemine kadar uzandığı belirtilen köyde hâlen az sayıda da olsa yöre halkı yaşıyor. Köy sakinlerinin farklı yöresel bir lehçeyle Farsça konuşması dikkati çekiyor.

Kale; Deylemîler, Selçuklular ve İlhanlılar dönemine dayanıyor

Köyün içinde yer alan Kurtan Kalesi ise Deylemîler, Selçuklular ve İlhanlılar dönemine dayanan köklü bir tarihe sahip.

Tarihî ve kültürel zenginlikleriyle dikkati çeken ve büyük medeniyetlerin izlerini taşıyan

Kurtan Kalesi, sadece bir askerî savunma yapısı olmanın ötesinde, aynı zamanda bölgenin sosyal yaşamını, ticaretini ve kültürel etkileşimini yansıtan önemli bir miras kabul ediliyor.

Kale, 42 bin metrekarelik bir alanda yer alıyor

İsfahan'ın ve Selçuklu döneminin savunma yapılarını gözler önüne sererken, aynı zamanda bölgenin tarihî süreçleri hakkında da bir anlayış sunan kale, Verzene'nin 10 kilometre batısında, İsfahan'ın 90 kilometre doğusunda, meşhur Zayende Nehri kıyısında 42 bin metrekarelik bir alanda yer alıyor.

İçerisinde cami, hamam, pazar yeri gibi birçok önemli sosyal yapının izlerinin görüldüğü Kurtan Kalesi, yaşam alanları, ticaret merkezi ve sosyal yapıları barındıran geniş bir kompleks olarak inşa edilmiş.

Kalede üç cami, bir hamam, iki han kalesi ve tarihî bir çarşının kalıntıları bulunuyor. Zaman içinde büyük bir kısmı tahrip olmuş olsa da, kalede hâlâ eski yapıların izleri görülebiliyor. Yöre halkı, geçmişte burada kervansaraylar, değirmenler ve diğer yapıların bulunduğunu anlatıyor.

Müstahkem bir kale olduğu ve çeşitli tarihî dönemlerde askerî kale olarak kullanıldığı belirtilen Kurtan Kalesi, kerpiç bir yapı olarak inşa edilmiş. İçindeki yapılar İlhanlılar, Selçuklular, Safevîler ve Kaçarlar döneminde pek çok değişikliğe uğrasa da kalenin temeli olan yüksek surlarının hâlâ aslını koruduğu belirtiliyor.

Kale, "Kurhane" ismiyle de biliniyor

Selçuklu ve İlhanlılar dönemlerinde stratejik bir bölge olarak kabul edildiği tarihî kayıtlarda anlaşılan Verzene bölgesinde yer alan Kurtan Kalesi'nin o dönemler askerî amaçlı kullanıldığı kalenin yapısından ve tarihteki Kurhane (cephanelik) isminden de anlaşılıyor.

Savunma amaçlı inşa edilen kalenin surlarının yüksekliği yaklaşık 9 metreye, kulelerinin yüksekliği ise 12 metreye kadar ulaşıyor. Duvarların kalınlığı, özellikle yer seviyesine yakın bölümlerde birkaç metreyi bulurken bu özellik, kalenin hem yaşam alanı hem de savunma noktası olarak işlevsel hale getirildiğini gösteriyor.

Savunma amaçlı dört köşeye inşa edilmiş dairesel kulelere sahip kalenin surlarının kilden ve kalın tuğlalardan yapıldığı dikkati çekiyor.