Kabe'nin kapatılmasına yol açan tarihî olaylar

Hazreti İbrahim tarafından inşa edilmesinden bu yana defalarca kapatılan Kabe'de, bu defa yeni tip koronavirüs (Kovid-19) nedeniyle Suudi Arabistan yönetiminin kararıyla geçici bir süreyle tavaf ve sa'y alanları kapatıldı.

Geçmişte de yaşanan savaşlar, olaylar ve salgın hastalıklar, Kabe'nin defalarca kapatılmasına neden oldu.

Kabe'nin etrafının tamamen boş olduğunu gösteren fotoğraf ve görüntülerin sosyal medyada yayınlanması, tarihte eşine pek rastlanılmayan bir durum olması hasebiyle sosyal medya kullanıcıları tarafından önemli bir olay olarak değerlendirildi.

Bazı sosyal medya kullanıcıları Kabe'nin boşaltılmasından duyduğu üzüntüyü ve korkuyu dile getirirken, bazıları ise olayı gayet sıradan bir durum olarak algılayarak virüsten korunma önlemleri kapsamında gerçekleştirilen yerinde bir uygulama olarak değerlendirdi.

Tarih'te Kabe savaş ve salgın hastalıklar gibi farklı sebeplerden dolayı defalarca kapatıldı ancak teknolojinin gelişmesi ve iletişim araçlarının yaygınlaşmasından beri bu olay ilk kez yaşanıyor.

Ebrehe'nin Kabe saldırısı

Dönemin Yemen Valisi Ebrehe, (farklı rivayetlere göre miladi 568 - 569 - 570 yıllarında) büyük bir orduyla Kabe'yi yıkmak için Mekke'ye geldi.

Ebrehe'nin ordusuna karşı koyma gücü bulunmayan Mekke halkı Kabe'yi ve kenti boşaltarak çevredeki dağlara sığındı.

Karmatiler Haccı 10 yıl yasakladı

Fatımiler Devletinden ayrılan Şii Karmatiler Devleti'nin, (Hicri 317) Miladi 930 yılı öncesinde Mekke çevresine ve hac yollarına sürekli saldırılar düzenlemeye başlaması üzerine Mekke'ye hacca gelenlerin sayısı her yıl azalmaya başladı.

Bunun üzerine İslam alimleri 930'da can ve mal güvenliğinin bulunmaması dolayısıyla hacca gitmemenin caiz olduğu yönünde fetva çıkardı.

Aynı yılda Karmatilerin lideri Ebu Tahir el-Karmati Mekke'ye baskın düzenleyerek on binlerce hacıyı öldürdü.

Tarihçiler, Karmatilerin cahiliye döneminden kalan ve putlara tapmak gibi bir adet olarak gördüğü haccı 10 yıldan fazla yasakladığını belirtiyor.

Şii Karmatiler Mekke'den ayrılmadan önce Kabe'nin kapısını ve Hacerü'l-Esved'i çalarak o dönem başkentleri olan Hecer'e (Suudi Arabistan'ın doğusundaki El-Katif kenti) götürdüler ve 20 yıl ellerinde kaldı. Abbasiler daha sonra Hicri 337'de 120 bin dinar ödeyerek bunları geri aldı.

Veba salgını

Hicaz bölgesinde 1814'te veba salgınının yayılması yaklaşık 8 bin kişinin ölümüne neden oldu ve o yıl hac yapılamadı. Daha sonra 1837'de hac mevsiminde başlayan salgın, 1892'ye kadar devam etti ve bu süre zarfında her gün 1000'den fazla hacı vefat etti.

Uteybi'nin 1979'daki Kabe Baskını

Medine'de tanıştığı üniversite gençlerini etrafında toplayarak Yeni İhvan adında bir grup kuran Cuheyman el-Uteybi, Hicri takvime göre 15. yüzyılın ilk günü olan 20 Kasım 1979'da sabah namazında Kabe'ye baskın düzenledi.

Uteybi, kraliyetin yönetimi bırakması, Suudi Arabistan'ın Batılı süper güçlerle olan ilişkilerini sonlandırması, Batı ülkelerine petrol satışının durdurulması ve yabancı askeri üslerin kapatılmasını da içeren bir dizi siyasi talebi dile getirdi.

Suudi Arabistan'ın en önemli resmi kurumlarından Yüksek Alimler Heyeti, Suudi rejimine, isyancılara karşı silahlı müdahale fetvası verdi. Yaklaşık 15 gün boyunca devam eden baskın, Fransa'dan gelen özel bir timin yardımıyla sona erdirildi. Baskın sırasında Kabe 2 hafta kapalı kaldı.

İki haftalık sürecin sonunda, 127 Suudi askeri, 117 Yeni İhvan grubu üyesi ve olay sırasında çevrede bulunan 26 kişi hayatını kaybetti. Cuheyman da dahil ele geçirilen 63 Yeni İhvan üyesi idam edildi.

Yeni İhvan'ın lideri Uteybi, 1936'da Suudi Arabistan'ın Necid bölgesinde doğmuştu. 18 yıl boyunca Suudi Kraliyet ordusunda görev aldıktan sonra rejime tepkisi nedeniyle 1973'te istifa etti. Uteybi, Suudi rejiminin "yozlaşmış, batılı ülkelerle fazla içli-dışlı ve artık İslamiyeti temsil etmediğini" düşünüyordu.