İran’ın Zergerice konuşulan tek köyü

İran’ın Kazvin eyaletine bağlı Abike şehrinin Zerger köyü, ülkenin geri kalanından farklı bir dil konuşmasıyla dikkatleri çekiyor.

• Geçmişi yüzyıllara dayanan Zergericeyi bugüne taşıyabilen köy sakinleri, gençlerin giderek daha az konuştuğu ana dillerini gelecek nesillere aktaramamaktan endişe duyuyor.

Aslında eskiden İran’ın başka bölgelerinde de konuşulduğu bilinen Zergerice, son yarım asırda diğer bölgelerde neredeyse tamamen unutulmuş ve artık sadece Zerger'de toplu halde konuşulur olmuş.

Zergerliler, dillerini her şeye rağmen yaşatmaya çalışıyor.

Zergerice dilinin kökeni

Dilin kökenine dair tartışmalarda, köy ahalisinin Avrupa ya da Hindistan tarafından buraya geldiği rivayetleri ön plana çıkıyor.

• Romano adıyla da bilinen Zergerice, köy sakinlerince âdeta köyün "resmî dili" kabul ediliyor.

Söylenenlere göre İran-Irak Savaşı'nda telsiz konuşmaları da anlaşılmaması için Zergerice üzerinden iletilmiş ve bu yolla birçok başarı elde edilmiş.

Zerger'de ana dili Zergerice haricinde Farsça ve Azerbaycan Türkçesi de konuşuluyor. Köyde İstanbul Türkçesini akıcı bir şekilde konuşanların sayısı da azımsanamayacak derecede çok.

Köyde 300'den fazla hane mevcut

Zerger köyü sakini Rıza Zerger, kendini bildiğinden beri köyde Romano dili (Zergerice) kullanıldığını söylüyor.

Rıza Zerger, 300’ün üzerinde haneye sahip köyde 1500’den fazla kişinin yaşadığını ifade etti.

• 300’ün üzerinde haneye sahip köyde 1500’den fazla kişinin yaşadığını söyleyen Zerger, köyün temel geçim kaynağının çiftçilik ve hayvancılık olduğunu; çoğunlukla arpa, buğday ve mısır ekimi yaptıklarını belirtiyor.

Rıza Zerger Türkiye’ye gittiğini, kendileriyle aynı dili konuşan insanların İstanbul’da da bulunduğunu ama farklı isimlerle anıldığını sözlerine ekliyor.

Gençler Zergericeden uzak

Köyün gençlerinden Mustafa Zerger de köylülerin çoğunlukla çiftçilik ve hayvancılıkla uğraştığını, kendisinin ise bazı köylüler gibi bir şirkette çalıştığını söylüyor.

Birçok kişinin köyü merak edip gezmek ve görmek için geldiğini aktaran Zerger, köylerinin konuşulan dilden başka bir farkının olmadığını dile getiriyor:

“Diğer köyler gibi köyümüzün görülmeye değer bir şeyi yok. Tek özelliği farklı bir dilin konuşuluyor olması.”

Mustafa Zerger, dilin kökeninin tahminen 300 yıl önce köye gelip yerleşen atalarına dayandığını belirterek, “Üzülerek söylemeliyim ki ben ve akranlarım bu dili yeterince konuşmuyoruz. Bu şekliyle bu dil kalıcı olamaz. Dilin kalıcı olması için hiç kimse uğraş vermiyor, bir kitap yazmıyor, kimse ardına düşmüyor.” diye konuşuyor.

• Sadece Humayun Zerger adında bir kişinin Zergerice bir kitap yazdığını aktaran İranlı genç, “Ama yayımlanmasına izin verilmedi. Çeşitli gerekçelerle yayımlanamayacağı ifade edildi. Bu dilin yok olmaya doğru gitmesi çok üzücü.” ifadelerini kullanıyor.

Zerger, yeni neslin dili konuşabildiğini ancak gerektiği kadar veya yaşlılar gibi konuşamadığını sözlerine ekliyor.

"Bu dilin yok olmasından endişe duyuyoruz"

Bu dilin kendilerine miras olarak kaldığına işaret eden Morteza Zerger de, “Üzülerek söylüyorum çocuklarımız çoğunlukla Farsça konuşuyor oldular. Gerçekten bu dilin yok olmasından endişe duyuyoruz.” diyor.

Zerger, gün geçtikçe dilin yok olacağına dair korkularının arttığını belirterek şöyle devam ediyor:

“Bu dili korumak için anne ve babaların çocuklarıyla Romano dilinde konuşması gerekiyor ki dilimiz sonraki nesillere aktarılsın. Maalesef kimse tam anlamıyla konuşmuyor. Şimdi biz de endişe içindeyiz.”