İran cumhurbaşkanının ölümüne dünya nasıl tepki verdi?

İran Dinî Lideri Ayetullah Ali Hamaney, yayımladığı taziye mesajı mesajında İran halkına başsağlığı dileyerek, ülkede 5 gün ulusal yas ilân etti.

Hamaney mesajının devamında, anayasanın 131’inci maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir’e 50 gün süreyle Cumhurbaşkanlığı yetkisinin verildiğini aktardı.

Bugün gerçekleşen kabine toplantısında ise, İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan’ın yerine göreve Dışişleri Bakan Yardımcısı Ali Rıza Bakıri’nin atandığı belirtildi.

Türkiye

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ile beraberindekilerin helikopter kazasında hayatını kaybetmesi nedeniyle tayize mesajı yayımladı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "Geçirdiği helikopter kazasında maalesef vefat ettiğini öğrendiğimiz değerli mevkidaşım, kardeşim, İran İslâm Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sayın İbrahim Reisi'ye, Cenabıallah'tan rahmet niyaz ediyorum." ifadesini kullandı.

Merhum Reisi ile aynı helikopterde hayatını kaybeden İran Dışişleri Bakanı ve diğer kişilere de Allah'tan rahmet temennilerini ileten Erdoğan, şöyle devam etti:

"Başta İran İslam Cumhuriyeti'nin Dini Lideri Sayın Ali Hamaney olmak üzere, dost ve kardeş İran halkına, hükümetine, Sayın Reisi'nin ve diğer merhumların ailelerine en derin taziyelerimi iletiyorum. Görevde olduğu süre boyunca İran halkının ve bölgemizin huzuru için verdiği çabalara bizzat şahitlik eden bir mevkidaşı olarak, Sayın Reisi'yi saygıyla ve minnetle yad ediyorum. Türkiye olarak pek çok kez olduğu gibi bu zor ve müessif günlerinde de komşumuz İran'ın yanında olacağız."

Rusya: "Reisi, Rusya'nın gerçek bir dostuydu"

Kremlin Sarayı'ndan yapılan açıklamaya göre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Reisi'nin helikopter kazasında yaşamını yitirmesinin ardından Hamaney'e telgraf gönderdi.

Putin, telgrafında Reisi'nin seçkin bir siyasetçi olduğunu, yurttaşlarından büyük saygı gördüğünü ve yurt dışında önemli bir otoriteye sahip bulunduğunu belirterek, şu ifadeleri kullandı:

• "İran halkının başına gelen büyük trajedide İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve diğer devlet adamlarının hayatını kaybetmesi nedeniyle en derin taziyelerimizi kabul edin. Reisi, Rusya'nın gerçek dostu olarak ülkelerimiz arasındaki iyi komşuluk ilişkilerinin geliştirilmesine paha biçilmez kişisel katkıda bulundu, ilişkilerin stratejik ortaklık düzeyine çıkarılması için büyük çaba sarf etti. Reisi ile birçok kez görüşme fırsatım oldu ve bu güzel adamı hep hatırlayacağım.
• Bu korkunç felakette hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı ve diğer ölenlerin aileleri ile yakınlarına içten taziye ve desteklerimizi iletmenizi istiyorum. Onlara ve tüm İran halkına bu ağır, telafisi mümkün olmayan kayıplar karşısında metanet diliyorum."

Ölenlerin seçkin siyasi kişiler, İran devletinin çıkarlarını savunan "gerçek vatanseverler" olduğu değerlendirmesinde bulunan Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov da, şu ifadeleri kullandı:

"Rusya'da Reisi ile Abdullahiyan gerçek güvenilir dost olarak biliniyordu. Onların karşılıklı yarar sağlayan Rusya-İran işbirliğini ve güvene dayalı ortaklığı güçlendirmedeki rolleri paha biçilmez. Ölenlerin aile ve yakınlarına, İran halkına içten başsağlığı diliyoruz. Bu kederli zamanda düşüncelerimiz ve kalbimiz sizinle."

Azerbaycan

Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, İran Dinî Lideri Ali Hamaney'e taziye mesajı gönderdi:

"Dost ve kardeş İran Cumhuriyeti ve halkının ağır kaybı, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve diğer kişilerin helikopter kazasında trajik bir şekilde hayatını kaybetmesi haberi bizi derinden sarstı. İran halkı, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi şahsında, hayatı boyunca ülkesine özveri ve sadakatle hizmet eden seçkin bir devlet adamını kaybetti. Onun aziz hatırası her zaman kalbimizde yaşayacak. Bu üzücü günde yüce Allah'tan dost ve kardeş İran halkına sabır ve metanet diliyor, acılarını paylaştığımızı ifade ediyor, size, hayatını kaybedenlerin aile ve yakınlarına, tüm halkınıza kendi adıma ve Azerbaycan halkı adına başsağlığı diliyorum. Allah rahmet eylesin."

BAE, en derin taziyelerini sundu

Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Devlet Başkanı Muhammed bin Zayed El-Nahyan yaptığı açıklamada, “Trajik bir kaza sonucu hayatını kaybeden Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir-Abdullahiyan ve beraberindekilerin vefatlarından dolayı İran hükümetine ve halkına en derin taziyelerimi sunuyorum. Allah’tan onlara sonsuz rahmet ve ailelerine başsağlığı diliyoruz. BAE, bu zor zamanda İran’la dayanışma içindedir” şeklinde konuştu.

Ürdün

Ürdün Kralı 2. Abdullah sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada, “Kardeşim Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi’nin, Dışişleri Bakanı kardeşim Hüseyin Emir-Abdullahiyan’ın ve beraberindekilerin ölümü nedeniyle kardeşlerime, liderlere, İran hükümetine ve halkına en derin taziyelerimi sunuyorum, Allah hepsine rahmet etsin. Bu zor günde İran’daki kardeşlerimizin yanındayız" ifadelerini kullandı.

Pakistan ve Lübnan’da yas ilân edildi

Pakistan Başbakanı Şahbaz Şerif yayınladığı mesajda Reisi’nin ölümünün "korkunç bir kayıp" olduğunu kaydederek, Reisi ve Emir-Abdullahiyan’ın Pakistan’ın iyi dostları olduğunu söyledi. Pakistan’ın İran halkıyla dayanışma göstergesi olarak ülkede bir günlük ulusal yas ilân edildiğini ve bayrakların yarıya indirildiğini ifade eden Şerif, İran halkının her zamanki cesaretliliğiyle bu trajedinin üstesinden geleceğini belirtti.

Lübnan Başbakanı Necib Mikati de Reisi ve Abdullahiyan’ın hayatını kaybetmesi nedeniyle ülkede 3 günlük yas ilân edildiğini ve bayrakların yarıya indirildiğini açıkladı.

Hindistan'dan dayanışma mesajı

Hindistan Başbakanı Narendra Modi de X'ten yaptığı paylaşımda, "(Reisi'nin) Hindistan ile İran arasındaki ilişkilerin güçlendirilmesine yönelik katkıları her zaman hatırlanacaktır." ifadesine yer verdi.

Modi, Reisi'nin ailesine ve İran halkına taziyelerini ileterek, "bu acı gününde İran'ın yanında olduklarını" kaydetti.

Dışişleri Bakanı Subrahmanyam Jaishankar da Reisi ve Abdullahiyan'ın vefat haberi karşında şoke olduğunu aktararak ailelerine başsağlığı diledi.

Maldivler Devlet Başkanı Muhammed Muizzu da X'ten yaptığı açıklamada, Reisi ve Abdullahiyan'ın "zamansız" vefatından dolayı üzüntü duyduğunu belirtti.

Çin

Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsüne göre, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Ebrahim Raisi'nin ölümünü "trajik" olarak nitelendirdi ve "Çin halkının iyi bir dostunu kaybettiğini" belirtti.

Suriye

Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad, Reisi’nin ardından yayımladığı taziye mesajında şu ifadelere yer verdi;

“Merhum Cumhurbaşkanıyla Suriye ve İran arasındaki stratejik ilişkilerin her zaman refah içinde kalması için çalıştık, bu yolda önemli bir kilometre taşı olarak Suriye ziyaretini, Suriye ve İran halklarının yararına olan her şeyle ilişkileri zenginleştirmek için ortaya koyduğu vizyon ve fikirleri her zaman hatırlayacağız.”

Mısır

Mısır Cumhurbaşkanlığından yayımlanan taziye mesajında ise şu ifadeler yer aldı;

“Mısır Arap Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi, İran halkına en içten başsağlığı dileklerini ileterek Yüce Allah'tan Cumhurbaşkanı Raisi'yi ve merhumunu rahmetiyle sarmalamasını, ailelerine teselli ve rahatlık vermesini niyaz ediyor. Cumhurbaşkanı, bu trajik dönemde Mısır Arap Cumhuriyeti'nin İran yönetimi ve halkıyla dayanışmasını ifade etti.”

Özbekistan: "Reisi'nin hatırası her zaman Özbek halkının kalbinde kalacak"

Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev de İran Dinî Lideri Ali Hamaney'e taziye mesajı gönderdi.

Taziye mesajında Mirziyoyev, Özbekistan ile İran arasındaki geniş kapsamlı işbirliği ve karşılıklı menfaatlere dayalı, uzun vadeli ortaklık ilişkilerinin geliştirilmesine büyük katkısı olan Reisi'nin hatırasının her zaman Özbek halkının kalbinde kalacağını bildirdi.

Mirziyoyev mesajında, dost İran halkına, merhumların ailesi ve yakınlarına derin başsağlığı dileklerini iletti.

Daha önce Özbekistan Dışişleri Bakanlığı, helikopter kazasının meydana gelmesinin ardından İran'a gereken her türlü yardıma hazır olduğunu açıklamıştı.

Irak'tan taziye mesajı

Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani, X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, İranlı yetkililerin vefat haberini büyük bir üzüntüyle öğrendiğini belirterek, İran halkıyla dayanışmalarını ifade etti.

Sudani ayrıca, "İran Lideri Ali Hamaney, İran hükümeti ve halkına en içten başsağlığı ve taziyelerimizi sunarız." ifadelerine yer verdi.

Irak Kürt Bölgesel Yönetimi (IKBY) Başbakanı Mesrur Barzani de X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, İran İslam Cumhuriyeti liderliği, hükümeti ve halkına en derin başsağlığı dileklerini sunduklarını belirterek, "Bu zor anda düşüncelerimiz İran halkıyla birliktedir." ifadelerini kullandı.

Kazakistan, ölüm haberini derin üzüntüyle karşıladı

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, mesajında Reisi ve dava arkadaşlarının ölüm haberini derin üzüntüyle karşıladığını belirtti.

Reisi'nin bölgede istikrarı korumak için özverili şekilde çalışan seçkin devlet adamı olduğunu ifade eden Tokayev, İran Dinî Lideri Ali Hamaney ve Cumhurbaşkanı Birinci Yardımcısı Muhammed Muhbir'e gönderdiği mesajında şunları kaydetti:

"Onun girişimleri ve başarıları, uluslararası toplum tarafından büyük takdirle karşılandı. İbrahim Reisi, Kazakistan'da her zaman sorumlu lider, uluslararası düzeyde yetkili politikacı, ikili işbirliğinin güçlendirilmesine önemli katkılarda bulunan kişi olarak hatırlanacak."

Belarus'tan taziye mesajı

Belarus Cumhurbaşkanı Aleksandr Lukaşenko, mesajında söz konusu haberi derin bir üzüntüyle karşıladığını belirterek, kazada hayatını kaybeden devlet yetkililerinin İran’ın uluslararası arenada yüksek statüsünün güçlenmesine ve büyümesine katkıda bulunduğunu ifade etti.

Belarus lideri Lukaşenko, "Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, tüm hayatını İran halkına özverili şekilde hizmete adamış bilge bir lider olarak tarihe geçecektir." ifadesini kullandı.

Reisi’nin Belarus’un gerçek dostu olduğunu ve iki ülke işbirliğinin gelişmesine büyük önem verdiğini hatırlatan Lukaşenko, "Onun adı sonsuza kadar ülkelerimiz arasındaki ilişkilerin tarihçesinde yer alacak. Belarus halkı ve kendi adıma kurbanların ailelerine, yakınlarına ve İran halkına en içten dileklerimle destek ve taziyelerimi sunuyorum." açıklamasında bulundu.

Libya'dan taziye mesajı

Libya Başbakanı Abdulhamid Dibeybe, sosyal medya hesabındaki mesajında, "Dün yaşanan acı kaza sonrasında İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve beraberindekilerin ölümü nedeniyle İran halkına ve liderlerine en içten taziyelerimizi sunarız." ifadelerini kullandı.

İran ile dayanışma içinde olduklarını kaydeden Dibeybe, hayatını kaybedenlere Allah'tan mağfiret yakınlarına da sabır dileklerinde bulundu.

AB'den taziye mesajı

AB Konseyi Başkanı Charles Michel, X hesabından yaptığı paylaşımda, helikopter kazasında hayatını kaybeden Reisi ve Abdullahiyan dahil heyetin diğer üyeleri ve mürettebat için "AB'nin en içten taziyelerini" sundu.

Michel, "Düşüncelerimiz aileleriyle birlikte." ifadesini kullandı.

AB, dün, "kazayı yakından izlediklerini" bildirerek, İran'ın talebi üzerine Copernicus Acil Durum Yönetim Hizmeti'nin aktive edildiğini duyurmuştu.

İtalya, İran'a dayanışma dileklerini iletti

"İran hükümetine ve halkına, benim dayanışmamı ve İtalyan hükümetinin dayanışmasını belirtmek istiyorum." diyen İtalya Başbakanı Giorgia Meloni, son birkaç saattir İranlı yetkililerin komplo yorumlarından ziyade bu olayın bir kaza olduğu tezine itibar ettiklerini gözlemlediğini dile getirdi.

Kazanın ardından İran'daki yeni yönetimin nasıl şekilleneceği ve buna ilişkin öngörüleri sorulan Meloni, "Gelecekteki İran liderliğinin, bölgede istikrar ve barış konusunda çalışma arzusu göstereceğini umuyorum. Avrupalı ve G7 müttefiklerimizle de sürekli temas halindeyiz çünkü özellikle zor bir bölgesel çerçevenin parçası olan bir meseleden bahsediyoruz." yanıtını verdi.

Malezya

Malezya Başbakanı Enver İbrahim, X'teki hesabından yaptığı açıklamayla, "Reisi, Abdullahiyan ve diğer bazı yetkililerin trajik ölümlerinden" üzüntü duyduğunu ifade ederek, "bu son derece zor zamanda İran halkına en içten taziyelerini" sunduğunu belirtti.

Reisi ile geçen sene Birleşmiş Milletler Genel Kurulu sırasında bir araya geldiğini anımsatan Enver, "Malezya-İran ilişkilerini güçlendirmeye, halklarımızın ve Müslüman dünyasının iyiliği için birlikte çalışmaya söz verdik. Taahhüdümüz yerine getirilecektir." ifadelerini kullandı.

Endonezya

Endonezya Dışişleri Bakanı Retno Marsudi de X'teki hesabından, "Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, yakın dostum İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve Cumhurbaşkanına eşlik eden heyetin hayatını kaybetmesinden dolayı üzüntü duydum." paylaşımında bulundu.

Filipinler

Filipinler Devlet Başkanı Ferdinand Marcos Jr, X sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, "trajik" helikopter kazasında hayatını kaybeden Reisi ve Abdullahiyan'ın ailelerine taziyelerini sundu.

Tayland

Tayland Başbakanı Srettha Thavisin de X'ten yaptığı açıklamada, "İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve beraberindeki heyetin trajik vefatını büyük üzüntüyle öğrenmiş bulunuyorum. Bu zor zamanda ailelerine ve İran halkına taziyelerimi sunuyorum." ifadelerine yer verdi.

Sri Lanka

Sri Lanka Devlet Başkanı Ranil Wickremesinghe, X'teki paylaşımında, helikopter kazasında yaşamını yitirenlerin ailelerine, İran hükümetine ve halkına başsağlığı dileklerini ileterek, "Sri Lanka, Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan ve diğer üst düzey İranlı yetkililerin trajik ölümü karşısında derinden sarsılmış ve üzüntü duymuştur." ifadesini kullandı.

Nepal

Nepal Başbakanı Pushpa Kamal Dahal Prachanda da X üzerinden yaptığı paylaşımla "Reisi'nin ailesi, İran hükümeti ve dost İran halkı" için taziye mesajı yayımladı.

Prachanda, "İran Cumhurbaşkanı Sayın Reisi'nin trajik vefatından derin üzüntü duydum." ifadesini kullandı.

Yeni Zelanda

Yeni Zelanda Dışişleri Bakanı Winston Peters da X'ten yaptığı paylaşımda, Reisi ve Abdullahiyan'ın ailelerine taziyelerini sundu.