Hasan el-Benna'dan günümüze İhvan liderleri

Mısır halkının içinde bulunduğu toplumsal bunalımdan, İslam’ın hafızalardan silinmeye yüz tutmasından rahatsız olan yedi genç, İsmailiye’de, aralarında lider olarak gördükleri Hasan el Benna’nın evinde toplanmıştı. 1928 yılının bir Mart gecesinde, bu yedi insanın istişareleri sonucunda kurulması karar verilen İhvan-ı Müslimin (Müslüman Kardeşler), kısa sürede sadece Mısır’ın değil, bütün İslam dünyasının problemlerini çözmeyi hedefleyen büyük bir cemaate dönüştü. Mısır’dan Suriye, Irak, Filistin, Ürdün, Yemen’e; Ortadoğu’dan Afrika’ya ve Avrupa’ya yayılan bu oluşumun Mürşidü’l Âm’ı (Genel Başkanı) olmak büyük bir sorumluluk; bizatihi, önemli vakıalarla karşı karşıya gelineceğinin bir habercisiydi.

İşte, Hasan el Benna’dan bu yana Müslüman Kardeşlerin genel başkanlık koltuğuna oturmuş ve bu büyük yükü omuzlamış kişiler:

1. Hasan el Benna (1928–1949)

1906 yılında doğduğu Mahmudiye kentinde, babasından hem ilim hem de zanaat öğrenen Hasan el Benna üniversite mezuniyetinin ardından öğretmen olarak geldiği İsmailiye’de İhvan-ı Müslimini kurdu ve ilk başkanı oldu. Onun başkanlığında Müslüman Kardeşler, Hasan el Benna’nın saygın kişiliği ve karizmatik liderliğinin de etkisiyle, çok geniş bir kitleye ulaştı. Teşkilatın Mısır genelinde binlerce kişiye ulaşması ve verilen konferanslardaki siyasi söylemler doğal olarak yönetimin dikkatini çekti. Kral Faruk, ülkenin en kalabalık muhalif grubu olarak sayılabilecek bu teşkilatı varlığına bir tehdit olarak görüyordu. 12 Şubat 1949 gecesi, Kral Faruk’un arzularına paralel bir şekilde, tenha bir sokakta Hasan el- Benna’ya doğrultulan silah ateş aldı. Öğrencisi tarafından güçlükle hastaneye taşınsa da, hiçbir görevli Hasan el-Benna’nın ağır bir şekilde kanayan yarasına müdahale etmek istemedi ve Benna o gece, bir sedyede terkedilerek, kan kaybından vefat etti.

2. Hasan el Hudeybi (1949–1972)

1891 yılında doğan, 1943’te bölgenin savcısı olarak davet edildiği bir konferansta Hasan el-Benna’nın konuşmasında oldukça etkilenerek Müslüman Kardeşlere katılan Hasan el-Hudeybi, Hasan el-Benna’nın vefatından liderlik koltuğuna geçti. Hasan el-Benna’nın vefatından sonra İhvan üzerindeki baskılar ve tutuklamalar artarken, resmen olmasa da, harekete liderlik yapan Hudeybi, teşkilat üzerindeki baskılar hafiflediğinde, takriben 1 yıl sonra resmen Genel Mürşid olarak seçildi. Cemal Abdunnâsır ’ın Kral Farku’u devirerek yönetimi ele geçirmesinin ardından, Abdunnâsır ’ın başlattığı Müslüman Kardeşleri tutuklama faaliyetlerinde Hudeybi de hapse mahkûm edilenler arasında oldu. 1973 yılına değin sürdürdüğü, çoğunu tutuklu olarak geçirdiği başkanlık görevinde İhvan içinde çıkan tekfirci hareketlere karşı “Davetçiyiz, yargılayıcı değil.” sloganıyla mücadele etti ve Hareketi bir arada tutmaya çalıştı. 8 Kasım Perşembe günü 1973 yılında vefat etti.

3. Ömer el Tilmisani (1972–1986)

1904 doğumlu olan, Hasan el-Benna’nın Mısır’ın Neva köyüne yolladığı davetçi birliklerle tanışarak 1933’de Müslüman Kardeşlerin bir parçası olan, İhvanın Filistin cihadına katılan Ömer el Tilmisani, Hasan el Hudeybi ile birlikte 1971’e kadar, 17 yıl boyunca hapis yatmıştı. Hasan el Hudeybi’nin vefatının ardından 1974’te İhvanın genel mürşidi oldu. Abdunnâsır ’ın ardından Envar Sedat’ın başa geçmesiyle Müslüman Kardeşler kısmen rahatlamıştı. Bu sürede, Hareketin yöntemlerini ısrarla takip ederek yeni bir yöntem belirlemeyen, İslami diriliş için çabaların fertten başlaması gerektiği düşüncesine sadık kalan, dünya Müslümanlarının sıkıntılarıyla ilgilenen Tilmisani, çabalarıyla teşkilatın manevi yapısını düzelttiği için “İkinci Hasan el Benna” olarak anıldı. Envar Sedat yönetimi ilk başlarda İhvana karşı yumuşak bir tutum sergilemişken sonraları, teşkilat üzerindeki baskı arttırıldı. Muhalif tutumları dolayısıyla cemaatin üyeleri tutuklandı. Sedat’ın resmi bir törende, askeri bir klik tarafından öldürülmesi üzerine “Osman b. Affan gibi öldürülmüştür.” açıklamasında bulunan Tilmisani’nin bu sözleri büyük bir tartışma çıkardı. Ömer el Tilmisani 22 Mayıs 1986’da, 82 yaşındayken Kahire’de öldü.

4. Muhammed Hamid Ebu’n-Nasr (1986–1996)

1913’te doğan, Ömer el Tilmisani’nin vefatının ardından başkanlık koltuğuna geçen Muhammed Hamid Ebu’n-Nasr, İhvan’ın klasik davet yöntemini koruyarak, davet konuşmaları yapmak üzere Mısır şehirlerini ve köylerini gezdi. Ebu’n-Nasr döneminde fiilen siyaset giren teşkilat, Amel Partisi ile ittifak yaparak girdiği seçimlerde 36 koltuk kazandı. Hastalığı üzerine Mustafa Meşhur’a yetki veren Ebu’n-Nasr 20 Ocak 1996’da Kahire’de vefat etti.

5. Mustafa Meşhur (1996-2002)

1921’de hayata gözlerini açan, Ebu’n-Nasr’ın yardımcısı olan ve Abdunnâsır zamanında 20 yıl hapis yatan Mustafa Meşhur, 4. Başkanın vefatından sonra, 5. Mürşid olarak seçildi. Seçilmesinin ardından, İhvan’ın seçim ve başkanlık yöntemini değiştirdi. Mustafa Meşhur’un uyguladığı değişiklikten sonra, ömür boyu olmak üzerine seçilen liderler artık 6 yıllı bir süre için seçiliyordu. Kendisi de bu kurala uydu ve 2002’de görev süresinin bitmesi üzerine yeniden seçime girdi. 6 yıllık bir süre daha için yeniden seçilmiş olmasına rağmen 6 yılı dolduramadan 8 ay sonra vefat etti.

6. Me'mûn el Hudeybi (2002–2004)

İkinci başkan Hasan el Hüdeybi’nin 1921 doğumlu oğlu olan Me'mûn el Hudeybi , 1956’da çıkan İsrail-Mısır savaşında Mısır saflarında savaşanlardan biriydi. Savaşın Mısır’ın aleyhine bitmesinin ardından İsrail askerlerine esir düşen Me’mûn, Gazze’de 1 yıllık bir esaret yaşadı. Ülkesine geri dönerek temyiz mahkemesinde çalışarak geçirdiği 10 yılın ardından 1966’da Seyyid Kutub ile birlikte tutuklananlar arasında oldu. Hapisten çıktıktan sonra cemaatte daha fazla görev alan Me’mûn, Mustafa Meşhur’un vefatından sonra başkanlığa seçildi fakat kısa bir süre sonra, seçimden 1 yıl sonra 2004’te vefat etti.

7. Muhammed Mehdi Akif (2004–2009)

1928 yılında doğan, 1948’de Müslüman Kardeşler tarafından başlatılan Filistin cihadına katılan Muhammed Mehdi Akif, Mısır’a dönüşünün ardından diğer başkanlar gibi Abdunnâsır zamanında hapis yatmıştı. 2004’te Me’mun el Hudeybi’nin vefatından sonra başkanlık koltuğuna geçen Mehdi Akif, 2009 yılında kendi rızasıyla başkanlığı bıraktı. 2013 yılında Mısır’da gerçekleşen darbenin ardından tutuklananlar arasından olan Mehdi Akif, 2017’de hapishanedeyken yaşadığı rahatsızlık sebebiyle vefat etti.

8. Muhammed Bedî’ (16 Ocak 2010 - ?)

Mehdi Akif’in ardından Genel Mürşid seçilen, 1943 doğumlu Muhammed Bedî’ , Abdunnâsır zamanlarında tutuklanan İhvan üyelerindendi. İhvan içinden yetişmiş olan Muhammed Mursi’ye gerçekleştirilen darbenin ardından tutuklanan Bedî’, 38 davadan yargılanmayı bekliyor. Görülen davalarda 168 hapis ve iki idam cezasına çarptırılan Bedî’nin idam cezaları itirazlar üzerine düşürülmüştü.