Film gibi bir rehine krizi

1995 yılının 14 Haziran günü, Rusya'nın güneyinde Çeçenistan sınırındaki Stavropol bölgesine bağlı 60 bin nüfuslu küçük Budyonnovsk şehri, bir anda tüm dünyanın gündemine oturdu. Öğlen vakti kent sakinlerinin sakin taşra yaşamları, nereden geldiğini anlamadıkları otomatik silah ve patlama sesleriyle alt üst oldu. Kısa süre içerisinde, 150 ila 200 arasında Çeçen savaşçının, Dağıstan üzerinden sınırı geçerek şehre baskın düzenlediği anlaşıldı.

• Budyonnovsk’ta yaşayanlar, sadece 300 kilometre ötede devam eden savaşın kuşkusuz farkındaydı. Çeçen direnişçiler Stavropol bölgesinin sınırlarında zaman zaman saldırılar düzenlese de bölgenin içlerine bu denli girmeye hiçbir zaman cesaret edememişti.

Gruba, bir ay önce Vedeno şehrindeki evine Rusların yaptığı bir hava saldırısı sonucu, aralarında 2 çocuğunun da bulunduğu 11 aile üyesini kaybeden Şamil Basayev önderlik ediyordu. Rusya’nın ölen askerlerini eve göndermek için kullandığı bir “Kargo-200” konvoyu görünümündeki direnişçi grup, sınırda polis tarafından durdurulduktan sonra bölgedeki içişleri bakanlığı binasına götürülmek istenmişti. Ancak şehre girdiklerinde araçlardan inen direnişçiler, polisleri etkisi hale getirerek şehir merkezindeki bazı idarî binaları da ele geçirdi. Buralardan topladıkları 1500 civarındaki rehineyi şehir merkezindeki hastaneye toplayan grup, Rus yönetimiyle 5 gün sürecek müzakerelere başladı.

Basayev, 1994 yılında Çeçenistan’da başlayan işgalin sona erdirilmesini istiyordu.

Müzakereler devam ederken Rus özel birliklerinin hastaneye yapmaya çalıştığı birkaç sızma girişimi başarısızlıkla ve çok sayıda rehinenin ölmesiyle sonuçlandı. Kriz boyunca Basayev basınla, bir örneği de yukarıdaki fotoğrafta görülen birkaç basın toplantısı gerçekleştirerek taleplerini yineledi. Sonunda Basayev’le direkt olarak müzakereleri sürdüren dönemin Rusya Başbakanı Viktor Chernomyrdin, geçici bir ateşkes sağlanması ve işgalin son bulması için bir komite ulaştırılmasını kabul etti. Hastanedeki rehinelerin çoğunu serbest bırakan grup, yanlarına aldıkları bazı rehinelerle beraber Dağıstan’a geçti ve burada kalan rehineleri de serbest bıraktı. Rusya’da, başta Chernomyrdin olmak üzere hükümet üyelerine krizi ele alma biçimi ve talepleri kabul etmeleri nedeniyle yoğun eleştiriler yöneltilirken, Basayev ve beraberindeki grup bir çok Çeçen için kahramana dönüştü.

Budyonnovsk baskını savaşı direkt olarak bitirmese de bu yöndeki kamuoyu baskısını artırdı. 1 sene içinde hızını kaybetmeye başlayan savaş, 1996’da imzalanan Hasavyurt Anlaşması’yla, birkaç sene sonra tekrar başlamak üzere sonra erdi. Çeçen direnişçiler sonraki yıllarda da Rusya’nın farklı bölgelerinde benzer rehine alma eylemleri düzenledi.