Elma kokulu bir acının yıldönümü...
22 Eylül 1980’de İran’a saldırı emri vermesiyle başlayan ve 20 Ağustos 1988’e kadar kesintisiz devam eden İran-Irak Savaşı'nın en acıklı sahnelerden biri, 16 Mart 1988 günü İran-Irak sınırındaki Halepçe kasabasında yaşandı. Irak Baas rejiminin imza attığı ve Saddam Hüseyin’in sağ kolu Ali Hasan el-Mecid’in bizzat koordine ettiği saldırıda, çok kısa süre içinde 5 bin civarında Halepçeli, kimyasal gazlardan zehirlenerek hayatını kaybetti.
Irak'ın devrik lideri Saddam Hüseyin'in talimatıyla Halepçe kentine düzenlenen kimyasal saldırının üzerinden tam 36 sene geçti.
Halepçe saldırısı Saddam Hüseyin'in İran-Irak Savaşı döneminde Kürtlere karşı başlattığı Enfal Hareketi'nin son aşaması olarak gerçekleşmişti.
Baas rejimi lideri Saddam Hüseyin'in, savaşta İran'a destek vermekle suçladığı Halepçe halkının bombalanması talimatını vermesi üzerine "Kimyasal Ali" olarak tanınan kuzeni Ali Hasan el-Mecid'in komutasında 16 Mart 1988'de İran sınırına çok yakın bir mesafede yer alan ve o dönem küçük bir ilçe olan Halepçe'ye hardal ve sarin gazlarının bulunduğu bombalarla saldırı düzenlendi.
Elma kokusuyla gelen ölüm
Halepçe'nin merkezi ve yakınındaki yerleşimlere sabah saat 10.50 sularında gerçekleşen saldırı sonucu kentte elma kokusu yayılmaya başladı.
Hardal gazı, havaya yoğun bir elma kokusu şeklinde yayılmış, ardından ölümler gerçekleşmişti. Özellikle çocukların, elma kokusuna doğru ilerlemeleri sonucu can kayıpları daha da artmıştı.
Kokunun neden kaynaklandığından habersiz olan 5 bin Halepçeli evlerinin önünde veya kaçmaya çalışırken araçlarının içinde birbiri üzerine yığılarak hayatını kaybetti, 7 binden fazlası yaralandı.
Geride kalanlar ikinci bir saldırı korkusuyla araçlarla veya yaya olarak İran sınırına doğru kaçmaya başladı.
Saddam saldırıdan haberi olmadığını savundu
Irak, 1980'de İran ile girdiği 8 yıllık savaş süresince, eş zamanlı olarak kendisine muhalif olan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) ve Kürdistan Yurtseverler Birliği'ne (KYB) bağlı Peşmergelerle de savaşıyordu.
İran'ın sınır hattı üzerinde konuşlanan KYB'liler, İran'ın desteğiyle Mart 1988'de Halepçe kentini kontrollerine aldı. Saddam, İran güçlerinin Peşmergelerle Halepçe'yi kontrol ettiğini öğrenmesi üzerine saldırı emrini verdi.
Bağdat yönetimi, İran ve Peşmerge güçlerini püskürtmek için Halepçe'yi savaş uçaklarının taşıdığı kimyasal silah içeren bombalarla vurdu.
- ABD'nin Irak'ı 2003'te işgal etmesinden sonra yakalanan Saddam, mahkeme sırasında Halepçe'ye kimyasal saldırıdan haberdar olmadığını ve olayı sadece medyadan duyduğunu iddia etti.
Halepçe'nin yaşanan acılar nedeniyle il olmasına karar verildi
Halepçe'de kimyasal gazların kalıntıları da çok sayıda kişinin yaşamını yitirmesine, gözlerini kaybetmesine ya da sakat kalmasına yol açtı.
Kimyasal saldırının üzerinden yıllar geçse de katliamda yakınlarını kaybeden ve saldırının derin izlerini taşıyan Halepçelilerin acısı ise ilk günkü gibi devam ediyor.
Irak Kürt Bölgesel Yönetimi'nde (IKBY) Halepçe'ye yönelik kimyasal saldırı nedeniyle her yıl 16 Mart'ta çeşitli anma etkinlikleri düzenleniyor.
IKBY, Mart 2014'te Süleymaniye'ye bağlı Halepçe'nin yaşanan acılar nedeniyle il olmasına karar verdi.
IKBY'li yetkililer, Bağdat hükümetinin kimyasal saldırı nedeniyle Halepçe sakinlerine tazminat vermesini ve kentin valiliğe dönüştürülmesi sürecinin hızlandırılmasını talep ediyor.