Batı Afrika'da bir İslâm devleti: Sokoto Halifeliği

14 HAZİRAN 2023 , ÇARŞAMBA 14:30

Sokoto, Nijerya'nın kuzeybatısındaki Sokoto eyaletinin başkenti ve en büyük şehridir. Sokoto (Kebbi) Nehri'nin Rima Nehri ile birleştiği yerin biraz doğusunda yer alır.

Sokoto Halifeliği; Batı Afrika tarihinin en güçlü devletlerinden biri ve on dokuzuncu yüzyılda Afrika'nın en önemli imparatorluklarından biri olarak, çok sayıda bağımsız Hausa Krallıkları arasında gelişti.

Fulanî İslâm âlimi ve siyasî lider Usman dan Fodio tarafından Fulanî Savaşı'nda Hausa Krallıklarının fethedilmesinden sonra kurulan Sokoto Sultanlığı olarak da bilinen Sokoto Halifeliği, on dokuzuncu yüzyılda Batı Afrika'daki en güçlü İslâm devletiydi.

Sokoto cihadını başlatan dinî ve siyasî lider Usman dan Fodio'nun cihadı sırasında ortaya çıkan yeni devlet, adını 1809'da kurulan başkenti Sokoto'dan alan "Sokoto Halifeliği" olarak bilinmeye başlandı.

Cihad ilânını genişleten Fodio'nun 1815’e kadar süren fetih hareketleri sonucunda halifelik, Kuzey Nijerya, Kuzey Kamerun ve Nijer’in bir bölümünü idaresi altına aldı.

Usman dan Fodio 1817'de öldüğünde yerine, oğlu Muhammed Bello geçti. Bugünkü Kamerun, Burkina Faso, Nijer ve Nijerya'nın bir parçasını içeren Sokoto Halifeliği 1837 yılına geldiğinde, Batı Afrika'nın en kalabalık imparatorluğu haline geldi.

Hilafet Savaşçıları, işgalci İngiliz güçlerine karşı başarısız bir şekilde saldırmaktaydı.

1903 yılında sömürge güçleri tarafından işgal edilen Sokoto Halifeliği; İngiliz, Fransız ve Alman güçleri arasında bölündü. Avrupalı sömürgeciler, hilafetin siyasî otoritesini ortadan kaldırdı fakat çağdaş Nijerya'da etkili bir dinî ve ruhanî lider olarak tanınmaya devam eden Sultan'ın fahri konumu, Sünnî Müslümanlar için günümüze kadar devam etti.