0

MECRA HAKKINDA // NEDİR, KİMDİR?

Azerbaycan'ın seçilmiş ilk Cumhurbaşkanı: Ebulfez Elçibey

Mecra
MECRA
22 AĞUSTOS 2024 , PERŞEMBE 10:00
Abone ol
Ebulfez Elçibey, hayatını Azerbaycan'ın bağımsızlığı ve Türk dünyasının birliğine adamıştı.
Ebulfez Elçibey, hayatını Azerbaycan'ın bağımsızlığı ve Türk dünyasının birliğine adamıştı.

Tam 24 yıl önce bugün, 22 Ağustos 2000’de, Azerbaycan tarihinde halk tarafından demokratik yolla seçilen ilk Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey (62) vefat etti. Elçibey’in liderliğini yaptığı Azerbaycan Halk Cephesi, ülkenin bağımsızlığında kritik bir rol oynamıştı.

Ömrü boyunca bağımsız ve özgür bir Azerbaycan hayali kuran Ebulfez Elçibey, “SSCB sizin için vatan olabilir. Benim vatanım, ikiye bölünmüş Azerbaycan. Hayatımın amacı bu yarayı iyileştirmek. Kendini Türk gören herkesle birlikte Azerbaycan'ı özgürlüğe götürmek.” diyordu.
Ömrü boyunca bağımsız ve özgür bir Azerbaycan hayali kuran Ebulfez Elçibey, “SSCB sizin için vatan olabilir. Benim vatanım, ikiye bölünmüş Azerbaycan. Hayatımın amacı bu yarayı iyileştirmek. Kendini Türk gören herkesle birlikte Azerbaycan'ı özgürlüğe götürmek.” diyordu.

Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde Azerbaycan'daki bağımsızlık mücadelesinin öncüleri arasında yer alan Türk dünyasının bilge şahsiyetlerinden Azerbaycan'ın ikinci Cumhurbaşkanı Ebulfez Elçibey, 24 Haziran 1938'de Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti'nin Ordubad ilinin Keleki köyünde doğdu. İlkokul ve liseyi Nahçıvan'da okudu, 1957'de Azerbaycan Devlet Üniversitesi Doğu Bilimleri Fakültesi Arap Filolojisi bölümünü kazandı. Mezun olduktan sonra Mısır'a gönderildi ve orada 1963-1964 yıllarında tercüman olarak görev yaptı.

Mezun olduğu üniversitede akademik kariyerini sürdürmek amacıyla 1965'te ülkesine dönen Elçibey, 1969'da "Tolunoğulları Devleti (868-905)" konulu doktora tezini yazdı. Elçibey, 1968-1975 yıllarında Azerbaycan Devlet Üniversitesi Asya ve Afrika Ülkeleri Tarihi bölümünde öğretim görevlisi olarak çalıştı.

İlginizi çekebilir“Rusum ama vatanım Azerbaycan”
  • Öğrencilerine Türkçülük ve bağımsızlık duygusu aşılamaya çalışan Elçibey'in faaliyetleri, Devlet Güvenlik Servisi'nin (KGB) dikkatinden kaçmadı ve gözaltına alındı. 1975'te Sovyetler Birliği karşıtı propaganda yapmak suçundan tutuklandı. Bir yıl 7 ay siyasî tutuklu olarak hapis hayatı yaşadı ve taş ocakları gibi ağır işlerde çalıştırıldı.
Sovyet yönetimine karşı faaliyetine 1970'lerde başlayan Elçibey, öğretmenlik yıllarında öğrencileriyle "Azerbaycan'ın bağımsızlığı" konulu toplantılar yapardı.
Sovyet yönetimine karşı faaliyetine 1970'lerde başlayan Elçibey, öğretmenlik yıllarında öğrencileriyle "Azerbaycan'ın bağımsızlığı" konulu toplantılar yapardı.

Elçibey, hapisten çıktıktan sonra Azerbaycan Bilimler Akademisi Elyazmalar Enstitüsü'nde araştırma görevlisi olarak faaliyetini sürdürdü.

1988'de Azerbaycan'da Sovyetler Birliği karşıtı halk hareketi başladı ve Elçibey bu hareketin önderleri arasında yer aldı. Halk hareketi 1989'da Azerbaycan Halk Cephesi (AHC) ismi altında kurumsallaştı ve Elçibey AHC başkanı oldu.

7 Haziran 1992'de yapılan seçimlere AHC adayı olarak katılan Elçibey, yüzde 60,9 oyla Azerbaycan Cumhurbaşkanı seçildi.
7 Haziran 1992'de yapılan seçimlere AHC adayı olarak katılan Elçibey, halk tarafından demokratik yolla seçilen ilk Cumhurbaşkanı oldu.
7 Haziran 1992'de yapılan seçimlere AHC adayı olarak katılan Elçibey, halk tarafından demokratik yolla seçilen ilk Cumhurbaşkanı oldu.

Cumhurbaşkanı Elçibey'le millî devlete dönüş sağlandı

Elçibey, seçildikten hemen sonra millî devlet kurma yolunda adımlar attı ve Sovyet Rus ordusunu Azerbaycan'dan çıkararak millî orduyu kurdu.

Ülkenin millî parasını bastırarak Sovyet paralarını devreden çıkarttı. Elçibey'in cumhurbaşkanlığı döneminde Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçildi.

Üniversiteye giriş sınavlarında test yöntemi uygulanmaya başlanması Elçibey'in yaptığı en önemli reformlar arasında gösteriliyor.

İlginizi çekebilirKarabağ Savaşı'nın Afgan mücahitleri
Elçibey’in cumhurbaşkanlığı döneminde, Rus ordusu Azerbaycan'dan çıkartıldı, millî para manat basıldı, Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçiş başladı.
Elçibey’in cumhurbaşkanlığı döneminde, Rus ordusu Azerbaycan'dan çıkartıldı, millî para manat basıldı, Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçiş başladı.

Türkiye ile yakınlaşmayı, Azerbaycan dış politikasının önceliği haline getirdi

Ebulfez Elçibey, cumhurbaşkanlığı döneminde Türkiye ile yakınlaşmayı, Azerbaycan dış politikasının önceliği haline getirdi.

Cumhurbaşkanı seçildikten sonra ilk yurt dışı ziyaretini 24-27 Haziran 1992'de Türkiye'ye gerçekleştiren Elçibey, TBMM'de yaptığı konuşmada, takip ettiği yolun "Mustafa Kemal'in yolu" olduğunu vurguladı.

Anıtkabir'e yaptığı ziyarette de hatıra defterine, "Ey büyük Türk, büyük komutan. Sizi ziyaret etmekle kendim ve milletim adına onur duydum. Senin askerin Elçibey" ifadelerini yazdı.

Elçibey'in cumhurbaşkanlığı uzun sürmedi

  • Elçibey'in cumhurbaşkanlığı, Ermenistan'ın Karabağ'a düzenlediği saldırılar ve iç karışıklıklar nedeniyle uzun sürmedi.
Elçibey'in mezarı, Bakü'deki Fahri Hiyabanı Mezarlığı'nda medfûn.
Elçibey'in mezarı, Bakü'deki Fahri Hiyabanı Mezarlığı'nda medfûn.

Haziran 1993'te Albay Suret Hüseynov'un Gence'de isyan çıkarması üzerine ülkede iç savaş tehlikesi doğdu ve Elçibey bu durumu önlemek için görevini bırakarak doğduğu Keleki köyüne gitti.

Elçibey yaklaşık 4,5 yıl Keleki'de yaşadıktan sonra 1997'de Bakü'ye döndü ve artık siyasî partiye dönüşen Azerbaycan Halk Cephesi Partisi genel başkanı olarak mücadelesi sürdürdü.

Yaşamının son dönemlerini ağır hastalıkla mücadele ederek geçiren Elçibey, 22 Ağustos 2000'de tedavi gördüğü Gülhane Askeri Tıp Akademisi Hastanesi'nde hayatını kaybetti.