"Bala çelik kaşık girmez!" bir şehir efsanesi mi?
Çocukluğumuzdan beri annemizden veya çevremizden sık sık duyduğumuz "bala çelik kaşık girmez!" cümlesi kulağımıza öyle küpe etmiş ki nedeni sormadan bunun doğruluğunu kabullenmişiz. Sahi neden bala metal kaşık girmez deniyor? Bu söylem bilimsel bir bilgiye dayanıyor mu yoksa bir şehir efsanesi olarak aramızda dolaşıyor mu? Hadi gelin bakalım.
"Bala metal kaşık sokma vitamini ölür!", "Bala çelik değdirme şekerlenir!" gibi cümleleri eminim hayatınızda birçok kez duymuşsunuzdur. Herkes tarafından söylendiği için de doğruluğunu sorgulamadan kabul edip hayatınızda uygulamışsınızdır. Erciyes Üniversitesinden Prof. Dr. Sibel Silici ve öğrencisi Yasemin Şahin bu konunun gerçekliğini sorgulayarak kapsamlı bir araştırma yapmışlar. Ve sonuçlar oldukça şaşırtıcı!
Yapılan çalışmada kestane, çiçek ve çam balının 15 gün boyunca tahta, krom, plastik, çelik ve porselende ne gibi değişimlere uğradığına bakılmış. 15 gün sonunda elde edilen bilgiler balların antioksidan ve antiradikal aktivitesinin krom ürünlerde düştüğü tespit edilmiş. Ancak elde edilen bir diğer bulgu ise sanılanın aksine çiçek balında en yüksek antiradikal bileşikler çelik, kestane balında ise porselen ve çelikte gözlemlenmiş.
Balları bir ay daha gözlemleyen araştırmacılar, tahta kaşıkların yüzeylerinde bulunan cilanın bala karıştığını, plastikte ise çizilen kısımlardan deterjan gibi kimyasal maddelerin geçebileceğini gözlemlemişler. Bu araştırmanın sonucunda ise elde edilen bilgiler günlük kullanım için çelik ve porselenin uygun olduğunu yani 'bala çelik kaşık girmez' cümlesinin bir şehir efsanesinden öteye gitmediğini otaya koymuş.