Ayranın keşfi, tesadüflerle dolu bir döneme denk gelir. Orta Asya bozkırlarında göçebe bir hayat süren Türkler, yoğurdu sadece yemek değil, aynı zamanda uzun yolculuklarında dayanıklı bir besin olarak kullanırlardı. Ancak zamanla yoğurdun yoğun yapısı, taşımasını ve tüketimini zorlaştırmaya başlamıştı. İşte tam bu noktada, su ile karıştırılan yoğurtla ayran bulundu. Hem serinletici, hem hafif, hem de besleyici bu karışım, beklenmedik bir şekilde yeni bir içeceğin doğuşuna zemin hazırladı.

Ayranın ortaya çıkışı için kesin bir bilgi olmasa da bazı kaynaklara göre ayranın ortaya çıkışı, yoğurdun daha uzun süre saklanabilmesi için yapılan denemeler sırasında gerçekleşti. Yoğurt sulandırılıp tuzlandığında, hem fermente yapısı korunuyor hem de ekşi lezzeti dengeleniyordu. Bu sayede ortaya, hem ferahlatıcı hem de sindirimi kolaylaştırıcı bir içecek çıktı. O dönemlerde soğutma teknolojisi olmadığı için ayranın doğal serinliği, özellikle sıcak iklimlerde adeta hayat kurtarıcı bir özelliğe sahipti.

Ayran zamanla göçebe topluluklardan yerleşik düzene geçen halklara yayıldı. Özellikle Anadolu topraklarında, günlük içilen bir içeceğe dönüştü. Osmanlı sarayında dahi sıcak günlerde serinletici bir içecek olarak ikram ediliyordu.