'Utanç duvarı' yıkıldı: Batı ve Doğu Almanya birleşti

8 Mayıs 1945 Almanların mağlubiyeti mi yoksa Hitler’den yani Nazilerden kurtuluş günü müydü? Bu soru o yıllarda Almanlar için kolay cevap verilecek bir soru değildi elbette. Fakat ayrılığın başlangıcı olarak görünen bu yenilgi, 13 Ağustos 1961 yılında Doğu Almanya’nın, Batı Almanya’ya kaçmak isteyen Doğu Almanya vatandaşlarının engellenmesi için inşa edilen Berlin Duvarı ile iyice perçinlenmişti.

Duvar örülüyor

Tarihin en büyük savaşlarından biri olan II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Almanya’dan Batı’ya kaçışlar büyük ölçüde Berlin üzerinden sağlanıyordu. Doğu Almanya Meclisi kararıyla 12-13 Ağustos 1961’de duvar örülmeye başlandı.

Berlin Duvarı: Bir duvardan daha fazlasıydı

Bir ülkeyi ikiye bölen bu duvar, Doğu Almanya’da yaşayan insanlar üzerinde baskı, ekonomik sıkıntı ve tutsaklık hissi uyandırıyordu. Burası, akrabaları duvarın diğer tarafında kalanlar için bir duvardan çok daha fazlasını ifade ediyordu.

• 46 kilometrelik duvar boyunca 25 demiryolu ve 186 gözetleme noktası bulunuyordu. Sıkı denetim, demirli teller ve gözetleme kulelerine rağmen 5 bin kişinin Batı Almanya’ya kaçmayı başardığı biliniyor.

Soğuk savaşın en önemli simgelerinden

Soğuk savaşın izlerinin dünden bugüne varlığını koruduğu en net simgelerden olan Belin Duvarı, uzun yıllar savaşan, ekonomik sıkıntıların yanında birde doğu ve batı olarak ikiye ayrılmış Alman halkının zor günler geçirmesine, farklı ülkeler tarafından yönetilmesi sonucu ise halk üzerinde derin izler bırakmasına neden oldu.

Berlin Duvarı’nın yıkılışı ve Almanya’nın yeniden birleşmesi

• Almanca “Berliner Mauer” olarak bilinen Berlin Duvarı nedeniyle, uzun yıllar boyunca savaşmış, bitkin düşmüş halk, birde doğu ve batı olarak ikiye ayrılmış Almanya’nın farklı ülkeler tarafından yönetilmesine tanıklık etmek zorunda kalıyorlardı.

Berlin bölündü

Dünya Savaşı bitmiş ve Almanya 4 farklı ülkenin boyunduruğu altına girmişlerdi. Başkent Berlin’in Amerikan, Fransız, İngiliz ve Sovyet yönetimlerine bölündüğü, halkın refah seviyesinin gün geçtikçe kötüye gittiği bu yeni düzen, aslında yakın tarihte olacakların bir bakıma habercisiydi.

Versay Antlaşması'nın 'olumlu' etkisi

Versay Barış Antlaşması (Versailles), Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra İtilaf Devletleri ile Almanya arasında imzalanan barış antlaşması olarak karşımıza çıkıyor. 18 Ocak 1919'da başlayan Paris Barış Konferansı'nda müzakere edilmiş, 7 Mayıs 1919'da son metin Almanlara deklare edilmiş, 23 Haziran'da Alman Parlamentosu'nca kabul edilmiş ve 28 Haziran'da Paris'in Versay banliyösünde imzalandığı bilinmektedir.

Çok ağır koşullar içeren Versay Antlaşması Almanya'da büyük tepkiye yol açmış ve günümüzde hala "ihanet" olarak kabul edilmektedir.

Nazi Partisi ve II. Dünya Savaşı'nın nedeni: Versay

Birçok tarihçi Almanya'da 1920'lerde yaşanan ekonomik ve siyasi istikrarsızlığa, Nazi Partisi'nin iktidara gelişine ve II. Dünya Savaşı'na nihai olarak Versay Antlaşması'nın neden olduğunu düşünmektedir.

Versay'dan dersini alan Batı Almanya hız kesmedi

Geçmişte çok ağır şartlarla imzalanan Versay Antlaşması ile dersini almış olan Batı, Batı Almanya’yı yeniden inşa etme yolunda önemli adımlar atarken, Doğu Almanya’ da işler bu şekilde yürümüyordu.

Doğu Almanya'da işler istendiği gibi gitmiyordu

Kapitalizmin kalesine bir adım daha yaklaşma hırsıyla hareket eden Sovyetler, Doğu Almanya’yı tampon bölge olarak kullanırken halkın refah seviyesi gün geçtikçe düşüyor ve batıya göçlerin önüne geçilmek isteniyordu.

Almanca “Berliner Mauer” olarak adlandırılan bu duvarın kurulmasındaki amaç sistemin ihtiyaç duyduğu genç insan nüfusunun Batı Almanya’ya kaçmasını engellemekti.

Tamamıyla gizlilik çerçevesinde ve bir gecede örülen duvar, insanların yaşadıkları baskıyı, tutukluluk hissini ve akrabalık özlemlerini arttırmakla kalmamış, komünizm temelli, siyasi anlamda ise otoriter bir şekle bürünmüş Doğu Almanya’yı yaşanmaz bir yer haline getirmişti.

Berlin Duvarı nasıl yıkıldı?

Berlin Duvarı, Doğu Almanya’dan kaçışları durdurmakta yeterli olmamıştı. Bunun üzerine Doğu Almanya, Alman vatandaşların Sovyetler yönetimindeki diğer Doğu Bloku ülkelerine geçiş yapabilme izni verdi. Bu şekilde hem halkın refah seviyesini dengelemeye hem de ucuz iş gücünü çok daha etkin bir şekilde kullanma hedeflemişlerdi.

Doğu Bloku ülkelere giden vatandaşların aklında tek bir yer vardı: Batı Almanya

Polonya, Çekoslovakya, Macaristan ve Yugoslavya olmak üzere doğu bloğu ülkelerine akın eden Doğu Almanya vatandaşlarının ise başka planları vardı. Doğu rejimlerinden kaçarak, ait oldukları topraklara yeniden kavuşmak istiyorlardı.

İngiliz, Amerikan ve Fransız büyükelçiliklerine sığınan Doğu Almanya vatandaşları, daha sonra özel trenlerle Doğu Bloku dışındaki ülkelere kaçırılmaya başlandı. Kaçışlar o kadar yoğun bir hal aldı ki artık önüne geçilemez bir duruma geldi.

Doğu Almanya’da ise duvarın yararsızlığı ve insanların hayatını nasıl etkilediği bir kere daha sorgulanmaya başlanmış oldu.

30 yıldır beklenen gün: 9 Kasım 1989

Bunun üzerine 9 Kasım 1989 yılında bir basın toplantısı ile duvarın yıkılacağı ve 30 yıldır ülkeyi ortadan ikiye bölen bu karmaşaya bir son verileceği duyuruldu. Gece yarısından başlayarak barikatları ve geçiş önlemlerini kaldıran Rus askerleri, belki de Alman tarihi açısından en büyük buluşmalarından birine tanıklık edeceklerdi.

Yüz binlerce kişilik İnsan seli

Duvarın her iki yanından da 2. Dünya Savaşı nedeniyle birbirinden ayrılan yüz binlerce kişi, bir insan seli oluşturdu. Batı tarafından gelen dozerlerin gölgesinde yıllardır görüşmeyen arkadaşlar ve birbirini ilk kez gören akrabalar Alman tarih derslerinde bugün dahi okullarda okutulan bir günün yaşanmasına neden oldu.

Duvar yıkıldı! Peki sonrası

Duvar yıkıldıktan kısa bir süre sonra yönetimi daha fazla elinde tutamayan Alman Demokratik Cumhuriyeti, 03 Ekim 1990’da resmi olarak sona erdi. Aynı yılın Kasım ayında duvarın şehrin içinden geçen tüm kısımları ortadan kaldırıldı.