Rusya Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov kimdir?

Tam adıyla Valeri Vasilyeviç Gerasimov, 8 Eylül 1955’te Tataristan’ın başkenti olan Kazan şehrinde dünyaya geldi. O dönemde bölge Sovyetlere bağlıydı ve Tataristan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti olarak anılıyordu. İşçi sınıfından bir aileye mensuptu. Ekonomik durumları iyi değildi.

Ailesi gibi işçi olmak istemiyordu. İstediği şey, asker olmaktı. Dilediği gibi de oldu. Önce Kazan’daki Suvorov Askeri Okulu’nda askeri eğitim aldı. Buradan mezun olduktan sonra Rusya Silahlı Kuvvetleri Genelkurmaylığı Askeri Akademisi’nde eğitimine devam etti. Buradan da mezun olduktan sonra askeri kariyeri başladı. Onun çok başarılı bir asker olacağını o zamanlar kimse bilmiyordu.

Askeri kariyerine Sovyet ordusunda başladı. 1977’de Polonya’da konuşlandırılan Kuzay Kuvvetler Grubu’nda yer aldı.

Birinci ve ikinci Çeçen Savaşlarında da sahadaydı. Rus Albay Yuri Budanov Çeçen Savaşı’nda bir kızı öldürmüştü. Bu ölüm gündeme bomba gibi düşmüştü. Albay Budanov hakkında yakalama kararı çıkarıldı. Budanov’un yakalanmasını sağlayan askerler arasında Gerasimov da vardı.

Gerasimov dikkatleri üzerine çekmişti. O günden beri Putin’in askeri operasyonlarında hep önemli roller oynadı.

Sahada büyük bir başarı gösteriyordu. Gerasimov’un askeri başarıları ve gittikçe parlayan yıldızı pek çok kişi tarafından fark ediliyordu.

2001’deki İkinci Çeçen Savaşı’nda cephedeki başarılarının ardından 58. Müşterek Askeri Kuvvetler’in başına getirildi.

9 Kasım 2012’de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından, Nikolay Makarov’un yerine Rusya Genelkurmay Başkanı olarak atandı. Önceki Genelkurmay Başkanı General Nikolay Makarov, eski Savunma Bakanı Serduykov'a yakın görülüyordu. Serduykov’un yerine de Sergey Şoygu getirildi.

Bu görev ona Sergey Şoygu’nun Savunma Bakanı olmasının hemen ardından verildi. Aynı zamanda Genelkurmay Başkanı olarak Şoygu’nun da ilk vekiliydi.

Gerasimov ile Şoygu’nun ilişkisi de ilginç… İkilinin birbirine güçlü bağlarla bağlı iki dost olması, güven bağlarının olması yakınlıklarını da açıklıyor. Hatta Gerasimov için Şoygu’nun sır kutusu diyebiliriz. Ve Şoygu Savunma Bakanı olarak kaldıkça, Gerasimov da Genelkurmay Başkanlığı görevinde kalacaktı.

Ukrayna ordusuyla Kremlin destekli Donetsk Halk Cumhuriyeti savaşçıları arasında 2014'te Ilovaisk şehrinde yaşanan çatışmalarda, Rus kuvvetlerinin başında görev yaptı. Bu çatışmalarda Ukrayna güçleri şehri geri almayı başaramadı. General giderek güçleniyordu.

Gerasimov, 2014’te Rus ordusunun Ukrayna’daki kilit ismiydi. Adı da sıkça duyulmaya başlanmıştı. Rus ordusundaki gücü, yaptırımları beraberinde getirdi. Aynı yıl Avrupa Birliği tarafından Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve bağımsızlığını tehlikeye attığı söylenerek yaptırım listesine alındı. Gerasimov’a yaptırım uygulayan ülkeler arasında Kanada ve İsviçre de vardı.

Rusya Devlet Başkanı Putin, 24 Şubat 2022’de askeri operasyon emri vererek Rusya-Ukrayna Savaşı’nı başlattı. Gerasimov, Putin’le birlikte Ukrayna Savaşı’nı planlayan ekipteydi. Savaşın başlamasından bir gün sonra ABD de Gerasimov’u yaptırım listesine aldı.

Ukrayna’daki operasyonlardan sorumlu kişi başlangıçta Sergey Surovikin’di. Ardından 2023’ün Ocak ayında Surovikin’in yerine Gerasimov getirildi. Surovikin ise Gerasimov’un yardımcısı olarak atandı.

General Gerasimov, Rusya-Ukrayna Savaşı’nın ana figürlerinden biri haline geldi. Ama Putin’in Gerasimov’u ön plana çıkarmaya karar vermesi aslında şaşırtıcı değildi. Çünkü Gerasimov aynı zamanda Rusya’nın Suriye’deki askeri operasyonlarından da sorumluydu. Putin’in gözünde Gerasimov, Rusya’nın Suriye’deki askeri stratejisinin, 2014’te Kırım’ın ilhakındaki başarının ve Donbas’taki Rus yanlısı isyancılara verilen desteğin mimarıydı.

Ama operasyonlar planlandığı gibi gitmedi. Rus güçleri Ukrayna’da beklenmedik bir direnişle karşılaştı.

İddialara göre Ukrayna Savaşı’nda Gerasimov'un sağ bacağının üstüne, şarapnel parçası isabet etti. Vücudundan şarapnelin çıkarıldığı, hayati tehlikesinin ise olmadığı açıklandı. Ayrıca saldırılarda 20 Rus askerin de öldüğü söylendi.

Rusya Genelkurmay Başkanının saldırıda yaralanması Rus ordusu için yeni bir skandal olarak büyük bir etki oluşturdu. Ukrayna basını savaşta en az altı Rus generalin öldürüldüğünü yazdı. Hayatını kaybeden Rus asker sayısının ise 23 bini geçtiği açıklandı.

Bu durum Rus ordusunun moral ve motivasyonunun düşmesine sebep oluyordu. Bunun üzerine Putin, Şoygu ve Gerasimov’u toplantıya çağırdı. Bu toplantıda çok konuşulan bir detay vardı. O da masadaki oturma düzeniydi. Uzun bir masanın bir ucunda Putin, diğer ucunda da orduyu yöneten iki önemli isim olan Şoygu ve Gerasimov oturuyordu. Yüzlerinde ise son derece gergin bir ifade vardı. Bu kare uzun süre gündemde kaldı.

Ukrayna savaşına sendeleyerek başlanması, birliklerde moral bozukluğu oluşturdu. Aynı motivasyon kaybı Gerasimov için de geçerliydi. Hatta 2022’nin Mayıs ayında yapılan geleneksel askeri geçit törenine bile katılmadı.

Gerasimov'un askerlere zemin hazırlamak için konvansiyonel silahların kullanımını, dezenformasyon veya siber saldırılar gibi askeri olmayan yöntemlerle birleştiren Rus "hibrit savaşının" mucidi olduğu söyleniyor. Bu askeri yaklaşıma “Gerasimov doktrini” deniyor.

Ama uzmanlar Rusya'da böyle bir resmi doktrinin olmadığını ve Gerasimov'un bir savaş teorisyeni olmadığını söylüyor.

Rusya’nın paralı asker grubu Wagner’in kurucusu Prigojin darbe girişiminde bulundu. Darbe girişimi kısa sürede bastırıldı. Prigojin bu isyanda Rus ordusunda görevli komutanları suçluyordu. 23 Haziran 2023’te, Prigozhin, Rus Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığının emriyle cephede çatışan Wagner savaşçılarına füze saldırısı gerçekleştirildiği ve sonra da helikopterler tarafından vurulduklarını iddia etti.

Prigojin, Şoygu ve Gerasimov'u beceriksizlikle suçladı. Prigojin açıklamasında "Şoygu, Gerasimov, cephane nerede? Buraya gönüllü olarak geldiler ve siz şişman kediler gibi oturasınız diye ölüyorlar" diyerek Şoygu ve Gerasimov’a sert sözlerle yüklenmişti.

Prigojin’in hedef tahtasına koyduğu isimlerden en öne çıkan Şoygu’ydu. Ama Prigojin’in öfkesi sadece Şoygu’ya değildi. Hedefinde Gerasimov da vardı. Prigojin her ikisini de iş bilmezlikle suçladı. Aynı zamanda Ukrayna’da verilen kayıplardan da onları sorumlu tutuyordu. Aslında Prigojin’in yaptığı, savaşın faturasını Şoygu ve Gerasimov’a kesmekten başka bir şey değildi.

Rusya Devlet Başkanı ve Wagner’in kurucusu Prigojin anlaştıktan sonra gözler Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu’ya ve Rusya Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov’a çevrildi. Ama bu iki isim de adeta ortadan kaybolmuştu. Ardından Gerasimov Frunzanskaya Rıhtımı’nı ziyaretinde görüldü. Ama konuya ilişkin bir açıklama yapmadı. Gerasimov, Prigojin konusunda tam anlamıyla derin bir sessizliğe gömüldü.

General Gerasimov, askeri kariyeri boyunca hep başarılı operasyonlarla adını duyurdu. Ama aynı şeyi Ukrayna’da yaptığını söyleyemeyiz. Putin’in öfkesinin sebebi de buydu. Putin Ukrayna’da beklediği başarılı operasyonları, son derece güvendiği komutanlara rağmen elde edemedi. Açıkçası Prigojin de aynısını söylüyordu. Rusya-ukrana savaşındaki başarısızlığın faturası Şoygu ve Gerasimov’a kesilirken, içinde bulundukları derin sessizlik ve iddiaları cevapsız bırakması, başarısızlığın kabul edildiğini gösteriyor.