Petrol zengini Nijerya'da neden yakıt krizi yaşanıyor?

Ülkenin birçok şehrinde yakıt istasyonları kapanırken, açık olanların önünde ise uzun kuyruklar oluştu.

Yakıt krizi, ülke genelinde hayatı olumsuz etkilemeyi sürdürüyor. Yaşanan sıkıntı nedeniyle karaborsada yakıt fiyatları arttı, ulaşım ücretleri zamlandı.

Nijerya Temsilciler Meclisi, devam eden yakıt kıtlığı nedeniyle Petrol Kaynaklarından Sorumlu Devlet Bakanı Heineken Lokpobiri'yi çağırmıştı.

Nijerya Ulusal Petrol Şirketi'nden (NNPC) yapılan açıklamada, ülkedeki sınırlı yakıt mevcudiyetinin lojistik sorunlardan kaynaklandığı ve bu problemlerin giderileceği belirtilmişti.

Yakıt krizi neden yaşanıyor?

Nijerya, Afrika'nın en büyük petrol üreticisi olmasına rağmen rafineri sayısının yetersizliği nedeniyle akaryakıtın neredeyse tamamını ithal ediyor.

Nijerya Ulusal Petrol Şirketi Limited'in yakıt kıtlığına neden olan lojistik sorunların çözüldüğü yönündeki iddialarına rağmen, Lagos'taki ve ülkenin diğer bölgelerindeki Nijeryalılar, birçok benzin istasyonunun hafta sonu boyunca kilit altında kalması nedeniyle Premium Motor Spirit'i almak için hala mücadele ediyorlar.

Düzensiz tedariğin nedeni ithal yakıtın olmaması

Cuma gününden bu yana Lagos'taki depolardan ayrılan kamyonların çoğu Abuja'ya doğru yola çıktı.

NNPCL yetkilileri ve pazarlamacılar, depoların ülkenin diğer yerlerinden önce Abuja dolum istasyonlarına hizmet vermesi gerektiğine dair bir direktif bulunduğunu söyledi. Güneybatıda önümüzdeki üç gün boyunca kuyrukların uzayabileceğinden endişe ediyorlardı.

Petrol sektörü kaynaklarına göre Cumartesi günü yüklenen yüzlerce kamyon, NNPCL direktifi uyarınca Abuja'ya gönderildi.

Konuyla ilgili basına konuşma yetkileri olmadığı için isimlerini vermek istemeyen yetkililer, ürünün NNPCL tarafından karneye bağlandığını ve artık depolara 10.000 MT yerine 5.000 metrik ton yakıt tahsis ettiğini açıkladı.

“Kıtlık nedeniyle ürünün karneye bağlanması yönünde direktifler var. Depolara artık yaklaşık 220 kamyon geliyor, bu da genellikle aldıklarının yarısı kadar. Bu, düzensiz tedarik nedeniyle oluyor. Yetkililerden biri, NNPCL'nin yeterli arzı olsaydı herkese ihtiyacı olanı verirdi ve kuyruklar olmazdı" dedi.

Bir operatöre göre arzdaki düzensizlik, ulusal enerji şirketinin şu anda yeterli miktarda ithalat yapamamasından kaynaklanıyor.

"Düzensiz tedarikin nedeni, NNPCL'nin yeterli miktarda ithal yakıtının olmamasıdır. Para ya da başka bir şey ne olursa olsun, NNPCL arzında bazen aksaklıklar yaşıyor. Örneğin, Cumartesi günü Apapa'daki NNPCL İskelesinde ASPM'de yaklaşık 40.000 metrik ton alabilen tek bir tanker vardı; diğer üç kabul noktasında PMS kabı yoktu.

İthalatta yaşanan sıkıntılar

“Ne zaman NNPCL ithalatta aksaklıklar yaşasa, biz de bu sorunları yaşamaya başlıyoruz. Bunu yönetmek için çok çabalayacaklar, ancak daha sonra patlayacak. Geçen hafta lojistikten kaynaklandığını söylediler ama bunun lojistikle alakası yok; ithalattaki aksaklıklarla ilgili.

“Şu anda tüm kamyonlarımız Abuja'ya gidiyor. Tüm bayilere ve pazarlamacılara önce Abuja'ya hizmet vermeleri yönünde bir talimat vardı. Tüm düzenleyici kurumlar, normale dönene kadar ürünlerin Abuja'ya gideceğini biliyor. Kamyonunuzu artık üç ila dört gün süreyle depoda tutabilirsiniz; sana sadece dayanmanı söyleyecekler. Ne olduğunu bilmeyeceksin. Operatör, diğer kamyonların gittiğini göreceksiniz, konumlarını bilmemek önünüzdeki yüklemelerin belirleyicisi olacaktır" dedi.

Şunları ekledi: "Abuja yüklemesi Pazartesi gününe kadar devam edeceği için Güney Batı'da önümüzdeki iki ila üç gün içinde muhtemelen daha fazla kuyruk yaşanacak. Hükümet Abuja'ya öncelik veriyor; iktidar koltuğunun yeterli yakıt kaynağına sahip olmasını istiyorlar.”

Yakıt kuyrukları hafifleyecek mi??

Nijerya Bağımsız Petrol Pazarlamacıları Birliği Ulusal Başkan Yardımcısı Hammed Fashola, NNPCL'nin sözlerine dayanarak Lagos ve Ogun'daki kuyrukların Pazartesi ve Çarşamba günleri arasında hafifleyeceğini umduğunu ifade etti.

Ancak Fashola, Lagos'a olan uzaklık nedeniyle Abuja'daki kuyrukların biraz gecikebileceğini belirtti.

"NNPCL'den alınan bilgiye göre, bir lojistik sorunun olduğu ve bu gerçekleştiğinde tedarik zincirinin bozulacağı yönündeydi. Bu, gemilerin depo tanklarına ulaşmadan önce ana gemiden kardeş gemiye hareketinde bir gecikme olabilir. Bunu düzeltebilmemiz için elbette birkaç gün geçmesi gerekecek. Salı veya Çarşamba gününe kadar pazarlamacıların kaldırabileceği daha fazla ürün bulunacağını düşünüyorum. Lagos'a olan mesafe ve kötü yollar göz önüne alındığında, Abuja'da sakinleşmek zaman alabilir; Fashola, "Lagos bu yeni hafta sakin olabilir" diye güvence verdi.

NNPC hataları iddiası

NNPC sözcüsü Olufemi Soneye, NNPC'nin PMS tedarikini karneye bağladığı ve Abuja'ya tedarike öncelik vererek Güney Batı'da kıtlığa neden olduğu söylendiğinde, iddianın tamamen yanlış olduğunu açıkladı.

“Tamamen yanlış. Bu yanlış bilgidir. O (satıcı) varış yerlerini belirlemek için her kamyonu takip ediyor mu? İki-üç gün boyunca akaryakıt dağıtımında aksamalar olursa normale dönüş genellikle bunun iki katı süreyi alır. Durumun yakında iyileşmesi gerekiyor. Dikkat edilmesi gereken önemli bir nokta, ürün stoklarımızın mevcut olmasıdır. Sektöre aşinalarsa bunun farkında olmaları gerekir. Ürünlerin eyaletlere teslim edilmesi gerekiyor” diye açıkladı.

Sınır toplulukları kıtlık yaşıyor

PUNCH, geçen hafta başlayan kıtlığın, NNPCL'nin Perşembe günü sorunların çözüldüğüne dair güvence vermesine rağmen yayılmaya devam ettiğini bildirdi.

Ogun Eyaleti sakinlerinin geçen haftadan bu yana yakıt eksikliğinden yakındıkları belirtildi. Yakıt, Abeokuta'dan Gateway State'in batısına ve doğusuna kadar kıt bir ürün haline geldi.

Abeokuta'daki birçok dolum istasyonu Pazar günü yakıt dağıtmadı. Akaryakıt dağıtan çok az sayıda kişi bir litre N670, N700 ve üzeri oranda benzin sattı.

Ürünün N580/litre fiyatla satıldığı NNPCL'de, yakıt almak için saatlerce bekleyen ve birbirleriyle kavga eden sürücüler uzun kuyruklar oluşturdu. Sonuç olarak, karaborsacılar istekli alıcılara N700'den N900'e kadar değişen daha yüksek fiyatlarla hızlı satışlar gerçekleştirdiler.

Idiroko gibi sınır topluluklarında yaşayan insanlar artık karaborsacılardan 1.200 N karşılığında akaryakıt aldıklarını belirterek, mevcut kıtlığın kendi bölgelerindeki akaryakıt tedariği yasağının etkisini daha da artırdığını söyledi.

Ajegunle'de memur olan Bay Femi Abel, "Sınır topluluklarına yönelik 20 km'lik yakıt ikmali yasağı, Idiroko sınırında bizi gerçekten etkiliyor" dedi.

Pazar günü itibarıyla, Ogun Eyaleti Ikenne Yerel Yönetim Bölgesi Iperu'da yalnızca Heyden benzin istasyonunda akaryakıt satışı yapılıyordu ve uzun bir alıcı kuyruğu oluştu.

Benzin istasyonları kilit altında

Lagos-Ibadan Ekspres Yolu'nun Mowe-Ibafo koridoru boyunca çok sayıda benzin istasyonunun kilit altında olduğunu gözlemlendi.

Sagamu Kavşağı yakınındaki NNPCL istasyonunda uzun kuyruklar oluştu. Bölgedeki Danco ve Conoil dolum istasyonları da kapatıldı. RCCG Otobüs Durağı'ndaki Petrocam ve Habeeb istasyonlarında da kuyruklar oluştu.

Ayrıca Mowe'daki NIPCO ve AP, Ibafo'daki NNPC, Mobil, Enyo ve Amuf gibi benzin istasyonlarının Pazar günü saat 16.00'dan itibaren akaryakıt satmadığı, Magboro boyunca NNPCI çıkışında ise uzun kuyruklar oluştuğu gözlendi.

Abeokuta'da ConOil, Muheed ve MAPOLY dolum istasyonları ve aynı bölgedeki diğer istasyonların tümü kapatıldı.

Onikolobo'daki Fowobi litre başına N680'den satış yaparken, Itoku'daki Mobil N700'den satarken, karaborsacılar litre başına N1.000'den satış yaptı.

Sürücüler, durumu ürünün satışını yönlendiren herhangi bir düzenleme veya yasanın bulunmadığı bir durum olarak nitelendirdi.

Akaryakıt istasyonu sahiplerinin keyfi olarak sabit fiyatlarla benzin sattıklarından ve bunun da diğer hane harcamalarını fiilen etkilediğinden şikayetçi oldular.

Hükümet sorunların farkında değil

Taksi şoförü Idris Ajenifuja, yakıtı Abeokuta'ya gitmeden kısa bir süre önce Saapade'de bir yerden litre başına N800 karşılığında satın aldığını kaydetti.

Ülkedeki sıkıntı düzeyinin hükümet tarafından bile anlaşılamadığını, çünkü bazı kişilerin bu durumdan yararlanarak halka şantaj yaptığını sözlerine ekledi.

Şoför, “Hiç kimse şu anda halkın yaşadığı sıkıntıyı hemen anlayamıyor çünkü akaryakıt istasyonu sahipleri artık doğal kaynaklarımızı kendi belirledikleri fiyata bize satıyorlar.

“Onları denetlemesi gereken hükümet işini yapmayı reddetti. Bu artık dayanılmaz hale geliyor.”

Ayrıca azarlanma korkusuyla isminin gizli kalması kaydıyla konuşan bir akaryakıt görevlisi, patronunun pompa fiyatını sebepsiz yere N650'den N800'e çıkardığını ifade etti.

Bir başka taksi şoförü Bay Wale Iyanda, Abeokuta'da yakıtın litre başına N700 ve N850 fiyatlarından satıldığından yakındı.

Iyanda, “Cumartesi günü akaryakıt satan bazı akaryakıt istasyonlarının Pazar günü açılmaması nedeniyle durum daha da kötüleşmeye devam etti. Açılan birkaç dolum istasyonu bir litreyi N700 ile N850 arasında sattı, NNPCL dolum istasyonları ise N580/litreden satış yapıyordu ancak kuyruk çok uzundu."

"Bu rahatsız edici çünkü kimse bu kıtlığa neyin sebep olduğunu tam olarak söyleyemez. Bu ülkede acı çekmeye devam etmek zorunda kalmamız üzücü.”

Ticari motosiklet sürücüsü Bay Rilwan Soyele, yakıtın Sagamu'da N830 ile N900 arasında satıldığını söyledi.

Soyele, “Sagamu'da birçok akaryakıt istasyonu akaryakıt satmıyor. Burada en az akaryakıt aldığımız N750 ve üzeridir. Hatta bazıları N900'de bir litre bile satıyor."

“Kimsenin bu kıtlığa neden olan şeyin bu olduğunu söylememesi gerçekten sinir bozucu ve üzücü. Sanki petrol pazarlamacıları bizi cezalandırmak istiyor ama hükümet hiçbir şey söylemiyor”.

Ipokia Yerel Yönetimindeki topluluklardan Bay Musibau Fawole, sınır topluluklarında bir litre yakıtın litre başına N1000 ile N1200 arasında fiyatlandırıldığını açıkladı.

PUNCH, bu gelişmenin özellikle ticari motosikletçiler ve taksi şoförleri arasında ulaşım ücretlerini artırdığını belirtti.

Kuyruklar yayıldı

Kuyrukların Lagos'taki birçok akaryakıt istasyonuna yayıldığını gözlemlendi. Apapa-Oshodi Otoyolu üzerindeki Coker Otobüs Durağı'ndaki akaryakıt istasyonunda araçlarda kuyruk oluştu ve bidonlarla satın alanlar yakıt almakta zorlandı.

Ikorodu Yolu üzerindeki Ojota'daki MRS Akaryakıt istasyonunda da benzer bir durum yaşandı ancak sadece birkaç metre ilerideki Total benzin istasyonunda daha az araç ve kişi vardı.

Lagos-Ibadan Otoyolunun Otedola Köprüsü bölümü önündeki Mobil İstasyonundaki kuyruklar Pazar günü öğleden sonra uzadı. Sarı bidonlar ve araçların hem giriş hem de çıkış noktalarından girmeye çalıştığı adeta kaotik bir manzaraydı.

Bu arada bazı yolcular, geçen hafta başlayan yakıt kıtlığının şimdiden günlük yolculuklarını zorlaştırmasından yakındı.

Aminat Dele adlı yolcu, bindiği otobüs akaryakıt kuyruğunda beklerken akaryakıt istasyonunda beklerken, akaryakıt istasyonlarında geçirilen süre nedeniyle yolda otobüs sayısının az olmasından yakındı.

Dele, "Bazıları bu yakıt krizi nedeniyle araçlarını park etti ya da yakıt istasyonlarında çok fazla zaman harcıyorlar, bu yüzden otobüse binemiyoruz ve otobüse bindiğimizde de ücretler pahalı oluyor" diye yakındı Dele.

Kıtlık kötüleşiyor

Kwara eyaletinin başkenti Ilorin'de ulaşım durumu, ticari ve özel araçların yollardan çekilmesine neden olan Petrol kıtlığı nedeniyle Pazar günü daha da kötüleşti.

Akaryakıt satışı yapan az sayıdaki benzin istasyonunda uzun araç kuyruklarının oluştuğu gözlendi.

Kıtlık, yakıt fiyatlarının da, kıtlığın başladığı Cuma günü satılan N750'nin eski fiyatından litre başına 1.000 N'nin biraz altına düşmesine neden oldu.

Akaryakıt satan bazı dolum istasyonları arasında Geri Alimi'deki Shafa, Asa Baraj Yolu'ndaki Rainoil ve Ammorry, Kereste Fabrikası'ndaki NIPCO ve Murtala Muhammed Yolu'ndaki MKJ yer alıyordu.

Sonuç olarak, yolda çok az araç kaldı ve ticari araçların ulaşım ücretlerini yüzde 100 artırması nedeniyle çok sayıda yolcu otobüs terminallerinde mahsur kaldı.

Üç tekerlekli bisiklet yolculuğu için ulaşım ücretleri N300 ile N500 arasında değişirken, metropolde aynı mesafe için minibüsler yolculuk başına N200 ile N400 arasında ücretlendirildi.

Eyaletlerarası seyahatin maliyeti de yaklaşık yüzde 150 artmıştı; Ilorin'den Offa'ya olan ücret önceki 1.200 N olan ücretten 2.500 N'ye yükselirken, Ilorin'den Ogbomoso'ya olan ücret yolcu başına 00 N'ydi.

Kendini Halirat Aribidesi olarak tanıtan bir kadın, ulaşım durumunun cumartesi gününe göre zorlaştığını ve daha da kötüleştiğini belirterek, hükümete ülkedeki yakıt sıkıntısına çözüm bulması çağrısında bulundu.

Osun Eyaletindeki Osogbo, Ilesa ve Ile-Ife'de, çoğu benzin istasyonunun kapılarını kapatması nedeniyle Pazar günü yakıt kıtlığı nedeniyle ticari faaliyetler neredeyse felç oldu.

Karaborsa gelişiyor

Sokoto Eyaleti'nde karaborsacılar çaresiz alıcılara şantaj yapmak için bu durumdan yararlandı.

Ürünün beş litrelik galonunun şu anda Sokoto sokaklarında 10.000 ila 13.000 N arasında satıldığı öğrenildi.

Bu, özellikle ticari araç sahiplerinin ulaşım ücretlerini artırması nedeniyle, pek çok yolcunun çeşitli sorunlar yaşamasına sebep olmaya devam ediyor.