Maymun çiçeği (Monkeypox) virüsü nedir? Belirtileri nelerdir? Tedavisi var mı?

Maymun çiçeği virüsü, Monkeybox adlı virüsün neden olduğu, kaşıntılı deri döküntüsüyle ortaya çıkan, ateşe neden olan ve insandan insana bulaşabilen bir hastalık olarak biliniyor.

Covid-19 pandemisinin etkilerinin henüz üzerimizden atamadığımız dönemde viral bir hastalık olarak ortaya çıkan maymun çiçeği virüsü son günlerde acil durum ilanına neden oldu. Virüs, Afrika'da tekrardan pandemi haline geldi.

Maymun çiçeği virüsü (Monkeypox) nedir?

Maymun çiçeği virüsü ilk olarak 1958 yılında araştırma için tutulan maymun kolonilerinde çiçek benzeri bir hastalığın görülmesiyle keşfedildi ve insanlardaki ilk maymun çiçeği vakası 1970 yılında Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde (DRC) sağlık arşivinde karşımıza çıktı. İlk ortaya çıktığından beri, diğer bazı orta ve batı Afrika ülkelerindeki insanlarda da maymun çiçeği bildirilmişti. İnsanlarda maymun çiçeği vakaları, uluslararası seyahat veya ithal hayvanlarla bağlantılı olarak Amerika Birleşik Devletleri, İsrail, Singapur ve Birleşik Krallık dahil olmak üzere Afrika dışında da görülmüştü.

Maymun çiçeği virüsü nasıl bulaşır?

Maymun çiçeği, enfekte kişiyle yakın temas yoluyla insandan insana yayılıyor. Cilt teması ve enfekte kişinin yakınında konuşmak veya nefes almak da buna dahil.

Virüs açık yaralar, solunum yolu ya da gözler, burun veya ağız yoluyla da bulaşabiliyor.

Virüsün bulaştığı çarşaf ve nevresim, giysiler ve havlular gibi nesnelere dokunarak da hastalık yayılabiliyor.

Maymunlar, sıçanlar ve sincaplar gibi enfekte hayvanlarla yakın temas da başka bir tehlike unsuru.

Anneden bebeğe bulaşma, gebelik ve doğum sırasında ve sonrası yakın temaslarda çocuğa bulaşabiliyor.

Maymun çiçeği virüsü türleri neler?

İlk olarak 1950'lerde Orta Afrika'da tespit edilen maymun çiçeği, nadir görülen bir virüs. Çiçek hastalığına benzer bir hastalığa neden oluyor.

Ancak maymun çiçeği görülen kişilerde hastalık daha hafif geçiyor ve uzmanlar bu durumda bulaşma olasılığının daha düşük olduğunu söylüyor.

Virüs genellikle tropik yağmur ormanlarının yakınındaki Batı Afrika ülkelerinde görülüyor. Virüsün, Batı Afrika ve Orta Afrika olmak üzere iki ana türü var.

Batı Afrika'da görülen "Clade II" adlı daha hafif bir Mayun çiçeği türü, 2022 yılındaki küresel salgına da bu virüs yol açmıştı.

"Clade 1" adlı ise Orta Afrika'da endemik bir tür. "Clade 1b" ise mevcut salgında görülen yeni ve daha şiddetli olan varyant.

Maymun çiçeği virüsü belirtileri nelerdir?

Sıkça görülen ilk belirtiler arasında ateş, baş ağrısı, şişlikler, sırt ağrısı ve kas ağrıları yer alıyor.

Yüzde, ağız içinde ve el ayak vb. bölgelerde kabarcıklarla döküntü. Ateş, lenf düğümlerinde şişme, halsizlik, kas ve sırt ağrısı, baş ağrısı, solunum yolları problemleri (öksürük, burun tıkanıklığı), üşüme ve titreme.

Ateş düştükten sonra, genellikle yüzde başlayıp vücudun diğer bölgelerine, en yaygın olarak da avuç içlerine ve ayak tabanlarına yayılan bir döküntü gelişebiliyor.

Aşırı kaşıntı yapan veya ağrılı olabilen döküntüler değişip farklı aşamalardan geçebiliyor ve sonunda kabuk oluşturup dökülüyor. Bazen döküntüler deride iz bırakabiliyor.

Ciddi vakalarda lezyonlar tüm vücuda, özellikle de ağız, göz yayılabiliyor.

Maymun çiçeği virüsü semptomları ne kadar sürede ortaya çıkar?

Maymun çiçeği virüsünün semptomları genellikle virüse kaptıktan sonraki 3 hafta içinde kendini gösterir ve kişi grip gibi maymun çiçeği belirtilerinden birini göstermeye başladıysa genellikle 1-4 gün sonra kızarıklık gelişir. Hastalık ile ilgili veriler, kişilerin semptom göstermeye başlamadan 4 gün önce bile virüsü bulaştırabildiğini de göstermektedir.

Virüs kimleri risk altına alıyor?

Sağlık çalışanları ve aile üyeleri de dahil olmak üzere, semptomları olan biriyle yakın teması olan herkes virüsü kapabilir.

Maymun çiçeği virüsü olan kişilerle yakın temastan kaçınılması ve virüsün olduğu yerlerde bulunanların ellerini sık sık yıkaması tavsiye ediliyor.

Virüse yakalanan kişiler, vücudundaki döküntüler kaybolana kadar kendilerini izole etmeli.

Maymun çiçeği virüsü tedavisi var mı?

Ağır maymun çiçeği vakalarına karşı koruma sağlayan aşılar bulunuyor.Çiçek hastalığında kullanılan tedavi yöntemleri Monkeybox için de yararlı olabilir, ancak ne kadar etkili oldukları henüz yeterince bilinmiyor.

Maymun çiçeği salgınları, enfeksiyonları önleyerek kontrol altına alınabilir. Bu da aşılama yoluyla yapılabiliyor.

Şu anda virüs için üç aşı bulunuyor ancak bunlar sadece risk altındakiler veya enfekte bir kişiyle yakın temasta bulunanlara veriliyor.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) yaygın bir aşılama programı tavsiye etmiyor.

Ne kadar koruma sağladıklarını anlamak için yeni varyantlar üzerinde aşıların daha fazla denenmesi gerekiyor.

Maymun çiçeği virüsü Türkiye'de var mı?

Bakanlıktan yapılan açıklama şöyle:

"14 Ağustos 2024’te Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından gerçekleştirilen Acil Durum Komitesi Toplantısı’nın ardından M çiçeği (mpox) hastalığının uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu oluşturduğu açıklanmıştır.

Özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox) hastalığı vakasına Türkiye’de 2024 yılında rastlanmamıştır. Ülkemizde henüz herhangi bir kısıtlama veya ek tedbir ihtiyacı bulunmamaktadır.

Bakanlığımızca gerekli çalışmalar yürütülmekte, bilim kurulumuz ve sağlık altyapımızla süreç hassasiyetle takip edilmektedir.

Güncel bilgiler kamuoyunun bilgisine sunulacaktır."

14 Ağustos 2024’te Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından gerçekleştirilen Acil Durum Komitesi Toplantısı’nın ardından M çiçeği (mpox) hastalığının uluslararası öneme sahip bir halk sağlığı acil durumu oluşturduğu açıklanmıştır.
Özellikle Afrika kıtasında görülen M çiçeği (mpox)…
— T.C. Sağlık Bakanlığı (@saglikbakanligi) August" class="redactor-linkify-object">https://twitter.com/saglikbaka... 15, 2024