Kıdem tazminatında hangi model geliyor? Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) nedir?

Türkiye’de yaklaşık 15 milyon çalışanı ve iki milyon işvereni ilgilendiren kıdem tazminatlarında yeni bir dönem başlayacak. Tartışmaya açılan modellerden biri yasalaşırsa çalışanın brüt ücretinin yüzde 3'ü her ay tamamlayıcı emeklilik hesabına aktarılacak. Yüzde 5.33 ise eskiden olduğu gibi işveren sorumluğunda kalacak. İşte yeni kıdem tazminatı modeliyle ilgili tüm detaylar...

Kıdem tazminatı fonu nasıl olacak?

Kıdem tazminatı hesaplarında biriken tutarı çalışanlar, 60 yaşında alabilecek. 60 yaşında hesapta biriken paranın yüzde 25'i peşin olarak alınabilecek, kalan tutar ise emeklilik gelirini artırmak için çalışanlara ek gelir olarak verilecek. İlk konut, evlenme, ağır hastalık, işten çıkış durumlar ise istisnai olarak değerlendirilecek ve öncesinde ödeme yapılabilecek. Ama tutar burada sınırlı olacak. Örneğin ilk konut alımında biriken tutarın yüzde 10'unu çalışan çekebilecek.

Kıdem tazminatı birinci model

Ekonomi yönetiminin üzerinde durduğu modellerden ilki yasalaşırsa bütün çalışanlar bu modele göre kapsam içine alınacak. Bu durumda zorunlu olacak birinci modelde, işveren her ay çalışanın brüt ücretinin yüzde 3'ünü 'tamamlayıcı emeklilik hesabına' aktaracak. Bu da yıllık bazda 11 günlük bir kıdem tazminatı hakkına denk düşüyor. Kalan 19 günlük tutara denk gelen brüt maaşın yüzde 5.33'ü kadar tutar ise şimdi olduğu gibi aynı sistemle devam edecek ve ayrılık durumunda ödeme yükümlülüğü işverende olacak.

Kıdem tazminatı ikinci model

İkinci model yasalaşırsa taraflara seçme şansı sunulacak. Ya şu andaki mevcut sistemin devamı tercih edilecek ya da yeni modele geçilecek. Bu yeni modelde işveren payının yanı sıra, devlet payı da söz konusu olacak. İşçiler de prim ödeyecek. Asgari ücrete kadar ücretler için, işçinin primi ücretin yüzde 0.5'i kadar olacak. Örneğin iki asgari ücrete kadar olan bir ücret söz konusu ise, katkı payı yüzde 1.5'a kadar çıkacak. Asgari ücretin iki katından fazla olan ücretlerde ise, kesinti yüzde 2.5'a kadar çıkacak. Devlet de bir puan katkıda bulunacak. Rakamlar konusunda sosyal taraflarla görüşmeler halen devam ediyor.

Kıdem tazminatı nedir?

Hali hazırda kıdem tazminatı en kısa tanımıyla çalışanın çalıştığı yıl sayısı kadar işine son verilmesi veya belirli koşullarda işten ayrılması (evlilik askerlik gibi) halinde aldığı brüt maaştır. Örneğin bir çalışan 3 yıl çalıştığı kurumdan çıkarılırken veya yasalarda belirtilen istisnai koşullara göre kendi isteğiyle işten ayrılması halinde üç bürüt maaşını tazminat olarak alır. Bununla birlikte kıdem tazminatı hesaplanırken işten ayrılmadan alınan son bürüt maaş dikkate alınıyor.

Mevcut durumda kıdem tazminatı alma şartları:

İşçinin, 1475 sayılı İş Kanunun 14’üncü maddesine göre, aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışması ön koşulu ile birlikte;

İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmesi,

İşçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve benzeri nedenlerle sözleşmesinin feshedilmesi,

Askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma,

Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile işten ayrılma,

Kadının evlenmesi halinde bir yıl içinde işten ayrılma,

İşçinin ölümü koşullarından birinin gerçekleşmesi halinde kıdem tazminatı ödenmesi gerekmektedir.