İsrail'in işgal ettiği Golan Tepeleri'nde son durum ne?

Golan Tepeleri'ne dair son gelişmeleri derledik.

İsrail'in işgal ettiği Golan Tepeleri'ne Trump isimli yerleşim yeri teklifi

Trump'ın İsrail'e yönelik yaptığı bu jeste karşılık İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Twitter hesabından paylaştığı mesajında, "İsrail'in Golan Tepeleri'ndeki egemenliğini tanıyan Başkan Trump'ın onuruna buradaki bir yerleşim birimine onun (Trump) adını vereceğiz" ifadelerini kullandı.

Ne olmuştu?

Nisan ayında İsrail'de yapılacak seçim öncesi İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu'ya 'güç' vermek isteyen ABD Başkanı Donald Trump, 25 Mart'ta Golan Tepeleri üzerinde İsrail'in egemenliğini tanıyan başkanlık kararını imzalamıştı.

1946'da BM’nin altı temel organından biri olarak barış ve güvenliği tesis amacıyla kurulan Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 5 daimi ülkesinin sürekli kullandığı veto hakkı, birçok ülkenin eleştirisine neden oluyor.

Bir dönem BMGK’nın başkanlığını yürüten Richard Woolcott’un “BM ve üyelerini, dünyanın tüm gerçeklerinden uzakta, cam bir evde yaşayan Kafka’nın bedenine benzetmesi” eleştirilerin haklılığını da ortaya koymuştu.

Türkiye, Rusya ve İran'dan ABD'ye Golan Tepeleri tepkisi

Türkiye, Rusya ve İran, geçtiğimiz hafta Kazakistan'ın başkenti Nur Sultan'da düzenlenen 12. garantörler toplantısında, ABD'nin işgal altındaki Golan Tepeleri üzerindeki İsrail egemenliğini tanıma kararını kınamıştı

Yayınlanan bildiride tarafların Suriye'nin toprak bütünlüğü, bağımsızlığı ve egemenliğine bağlılıkları vurgulanarak, bu ilkelere evrensel olarak saygı duyulması gerektiği, kim tarafından, ne tür eylemlerle olduğu fark etmeksizin bu ilkelerin baltalanmaması gerektiğinin altı çizildi.

Ortak bildiride şu ifadeler yer aldı:

• "Bu bağlamda (Garantör ülkeler) ABD yönetiminin işgal altında bulunan Golan Tepeleri'nde İsrail'in işgalini tanıyarak, uluslararası hukuku, özellikle Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin (BMGK) 497 sayılı kararını vahim biçimde ihlal eden ve Ortadoğu'da barış ve güvenliği tehdit eden kararını şiddetle kınadı."

Golan Tepeleri'yle ilgili önemli gelişmeler

1967: İsrail, Altı Gün Savaşı olarak da bilinen Arap-İsrail Savaşı sırasında Suriye'ye saldırarak, stratejik öneme sahip Golan Tepeleri'ni ele geçirdi.

1973: Suriye, askeri harekat başlatarak İsrail'den Golan Tepeleri'ni geri almayı denedi ancak başarısız oldu.

1974: İsrail ve Suriye, Golan Tepeleri'ndeki kuvvetlerini geri çekerek askeri çatışmayı sonlandırmaya razı oldu. Aynı yıl barış gücü askerleri bölgeye konuşlandırıldı.

1981: İsrail, Golan Tepeleri'ni tek taraflı olarak ilhak ettiğini açıkladı, ancak uluslararası toplum bu kararı bugüne kadar tanımadı.

1999: Dönemin İsrail Başbakanı Ehud Barak ve Suriye Dışişleri Bakanı Faruk eş-Şara, iki ülke arasında başlatılan üst düzey görüşmeler kapsamında bir araya geldi.

2000: Golan Tepeleri'nin Suriye'ye iadesi hedefiyle, ABD'nin ara bulucuğunda başlatılan müzakereler başarısızlıkla neticelendi. Görüşmelerin başarısız olmasının nedeni ise İsrail'in, Celile Gölü yanında yer alan ve kilit öneme sahip su kaynağı olan bir toprak parçasını Suriye'ye bırakmaya razı olmamasıydı.

2008: Suriye ve İsrail, kapsamlı bir barış anlaşması sağlanması amacıyla Türkiye'nin ara buluculuğunda yeniden dolaylı görüşmelere başladı. İsrail'in Gazze'ye saldırmasının ve dönemin İsrail Başbakanı Ehud Barak'ın yolsuzluk davası nedeniyle istifa etmesinin ardından görüşmeler sonlandırıldı.

2009: İsrail Başbakanı Netanyahu, Golan Tepeleri ile ilgili daha sert bir politika izleyeceğinin sinyallerini verdi. Aynı yıl Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed de karşılarında "barış için görüşülecek bir muhatap olmadığını" söyledi.

• ABD Başkanı Barack Obama da 2009 yılında göreve geldiğinde, "İsrail ve Suriye arasındaki görüşmeleri yeniden başlatmanın dış politika öncelikleri arasında yer aldığını" söyledi ancak bu konuda da bir gelişme sağlanamadı.

2013: Mart 2011'de patlak veren Suriye iç savaşı 2013 yılında Golan Tepeleri'ne kadar ulaştı. İsrail, Golan Tepeleri'ne top ateşi açıldığını öne sürerek bu saldırılara karşılık verdi. İsrail ve Suriye orduları da aynı yılın mayıs ayında karşılıklı top atışlarında bulundu. Bu durum bugüne kadar aralıklarla devam etti.

2016: İsrail Başbakanı Netanyahu, Bakanlar Kurulunu Golan Tepeleri'nde toplayarak dünyaya burayı "İsrail toprağı" olarak tanıma çağrısında bulundu ancak uluslararası toplum buna olumlu yanıt vermedi, aksine tepki gösterdi.

2019: ABD Başkanı Trump işgal altındaki Golan Tepeleri üzerindeki "İsrail egemenliğini tanıdıklarını" açıkladı.

İsrail'in için Golan tepelerinin üç önemli nedeni var. Bunlar;

Zengin su yataklarına sahip olan bölge İsrail’in su ihtiyacının üçte birini karşılıyor.

Suriye’nin başkenti Şam’a 60 kilometre uzaklıkta olması nedeniyle olası bir İsrail-Suriye savaşında üstünlük sağlayabilecek bir konumda.

Dindar Yahudilere göre Yahudiler ait kutsal metinlerde Golan’a birçok kez atıfta bulunuluyor.

• İsrail’in için bir diğer önemi ise Golan’ın iç siyaset malzemesi olması. 2008’de Türkiye’nin arabuluculuğuyla başlayan görüşmeler İsrail’in Gazze’ye saldırmasıyla son bulmuş, daha sonra Başbakan olan Netanyahu’nun seçmenlere Golan Tepeleri ile ilgili sert bir politika izleyeceğine dair vaat vermesi buna örnek gösterilebilir.

Golan’da 30’dan fazla Yahudi yerleşim yerinin bulunduğu, Tel Aviv yönetiminin yerleşim yerlerini daha da genişleterek Yahudileri bölgeye taşıdığı biliniyor. İşgalci yönetimin bir politikası olarak yerleştirilen Yahudilerle birlikte 20 bin civarında da Suriyeli Dürzi’nin bulunduğu tahmin ediliyor.

1967’deki İsrail işgalinden önce 100 bin Suriyeli bölgede yaşıyordu.

Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan Golan Tepeleri açıklaması

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump'ın Golan Tepeleri ile ilgili açıklaması ile ilgili bir değerlendirme yapmış ve "Golan Tepeleri'nin işgalinin meşrulaştırılmasına asla izin vermeyiz" demişti.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İsrail hükümetinin kuruluşunun birinci yıldönümü vesilesiyle iki yıl önce 17 Nisan’da ilk kez Golan Tepeleri'nde kabine toplantısı düzenlemişti. Netanyahu yaptığı basın açıklamasında "İsrail, Golan Tepeleri'ni sonsuza dek elinde tutacak." demişti.