İngiltere Başbakanı Boris Johnson istifa etti

Kabinesi ve partisinde yaşanan istifalar, başbakanlıkta Covid-19 kısıtlamalarını ihlal eden partiler gibi bir dizi olayın ardından üzerinde istifa baskısı oluşan İngiltere Başbakanı Boris Johnson, bugün Muhafazakar Parti liderliğinden, sonbaharda ise parti liderlik seçiminin ardından başbakanlıktan istifa edeceğini açıkladı.

İngiltere’de art arda gelen istifaların ardından bugün basın toplantısı düzenleyen Johnson, "Yeni lider görevine başlayana kadar, görevimde devam edeceğim. Görevimde benimle birlikte olan aileme, arkadaşlarıma ve İngiliz halkına teşekkür ederim. Bu başbakanlık süreci benim için çok önemli ve öğretici oldu" dedi.

"Gurur duyuyorum"

Johnson, hükümetinin yaptıklarından gurur duyduğunu ifade ederek, ülkesinin batıya Rusya-Ukrayna savaşında ‘Putin’in saldırganlığına’ karşı liderlik ettiğini belirtti. Johnson, pandemide ülkesini temsil edişi ve ‘en hızlı’ aşı tedarikini sağlamaları konusunda da gururlu olduğunu aktardı. İngiltere Başbakanı Johnson, geçen haftalar boyunca çalışma arkadaşlarını ikna etmeye çalıştığını belirterek, ülkede bir hükümet değişikliğinin garip olacağını söylediğini belirtti. Johnson, “Siyasette kimse vazgeçilmez değildir” ifadelerini kullandı.

İngiltere'de yayın yapan ITV kanalı, Boris Johnson'ın sabah saatlerinde görevi bırakmadan önce Kraliçe 2. Elizabeth'i telefonla aradığını duyurdu.

Süreç nasıl işleyecek?

İngiltere'de Muhafazakar Parti lideri istifa ettiğinde, parti içinde yeni bir seçim yapılıyor. Mevcut kurallara göre, aday olabilmek için 8 Muhafazakar Parti milletvekilinin desteğine ihtiyaç var. İngiltere'de Muhafazakar Parti milletvekillerinin oylaması sonucu iki aday kalana kadar oylama yapılıyor. Son iki milletvekili kaldığında ise sadece milletvekilleri değil, ülke çapındaki tüm Muhafazakar Parti üyeleriyle kazanan belirleniyor.

Seçilen Muhafazakar Parti liderinden, parlamentoda en fazla milletvekiline sahip partinin lideri olarak, Kraliçe tarafından bir hükümet kurulmasını istenecek.

Ne olmuştu?

Önceki gün kabineden ilk istifa eden Maliye Bakanı Rishi Sunak'ın yerine getirilen Nadhim Zahawi dahil kabineden üst düzey isimler, Johnson'a istifa çağrısında bulundu.

Johnson'ın en yakın çalıştığı bakanlardan İçişleri Bakanı Priti Patel de Başbakan'a istifa etmesini tavsiye etti.

Perşembe sabahı iki gün önce koltuğu devralan Eğitim Bakanı'nın istifasıyla görevden ayrılan bakan sayısı da beşe ulaştı.

Bakan ve bakan yardımcılarının bulunduğu 50'den fazla hükümet görevlisinin istifası ile İngiltere hükümeti birçoklarına göre işlerliğini yitirme noktasına geldi.

Siyasi analistler, Johnson'ın bu koltukları dolduramayacağını anlaması sonrası istifa etmeye karar verdiğini değerlendiriyor.

Johnson dün Avam Kamarası'nda yaptığı konuşmada, istifa çağrılarına karşılık olarak "devam edeceğim" yanıtını vermişti.

Ana muhalefetteki İşçi Partisi lideri Keir Starmer da Johnson'ın bırakma kararının "ülke için iyi haber" olduğunu söyledi.

Johnson'ın parti liderliğinden istifası sonrasında Ekim ayındaki parti konferansına kadar Muhafazakar Parti'de liderlik yarışı olması bekleniyor.

Johnson'ın geçici başbakanlığı da tehlikede mi?

Johnson'ın Muhafazakar Parti liderliğinden istifa kararı alması sonrası, başbakanlığı sonbahara kadar devam ettirip ettiremeyeceği de tartışılıyor.

BBC'ye konuşan eski bir bakan yardımcısı "temel sorununun" bu olduğunu söylüyor.

Muhafazakar Parti milletvekilleri, geçici başbakan konumuyla hareket edeceği güvencesini vermesi şartı ile Johnson'ın sonbahara kadar görevde kalabileceğini dile getiriyor.

Şu ana kadar istifasını açıklayan bakanlar:

1. Maliye Bakanı Rishi Sunak
2. Sağlık Bakanı Sajid Javid
3. Galler'den Sorumlu Devlet Bakanı Simon Hart
4. Kuzey İrlanda'dan Sorumlu Devlet Bakanı Brandon Lewis
5. Eğitim Bakanı Michelle Donelan

Son kriz nasıl başladı?

Johnson'a yönelik son eleştirilerin temelinde Muhafazakar Parti'nin Parlamento'daki Grup Yöneticisi Chris Pincher hakkında son dönemde ortaya atılan iddialar yatıyor.

Pincher, The Sun gazetesinde hakkında çıkan taciz haberlerinden sonra görevinden istifa etmişti.

Başbakan Johnson Chris Pincher hakkında geçmişte çıkan benzer iddialardan haberdar olmasına karşın onu bu göreve getirmekle suçlanıyordu.

Başbakanlık Ofisi'nden daha önce yapılan açıklamada taciz iddialarından haberdar olunmadığı belirtilmişti.

Ancak Başbakan Johnson, Pincher hakkında üç sene önce böyle bir suçlamanın kendisine ulaştığını kabul etmişti.

Johnson konu ile ilgili son açıklamasında bu kararından 'büyük pişmanlık' duyduğunu söylemişti.

Kabindeki istifalar Johnson'un bu açıklamaları ile eş zamanlı olarak geldi.

Önce Salı günü Rishi Sunak ve Sağlık Bakanı Sajid Javid istifa etti. Ardından bakan yardımcıları ve özel sekreterler dahil en az 53 hükümet görevlisi istifa etti.

İki bakan birbirlerinden 10 dakika arayla kabineden istifa ettiklerini açıkladı. Bunu, bakan yardımcılarının ve danışmanlarının da istifaları izledi.

Sajid Javid istifa mektubunda Başbakan'a olan güvenini kaybettiğini söylemişti. Rishi Sunak da halkın hükümetlerinden etik ve dürüst davranmasını bekleme hakkı olduğunu ifade etmişti.

• Boris Johnson kimdir?
• Çankırı doğumlu Osmanlı’nın son döneminde Dahiliye Nazırlığı yapmış olan Ali Kemal’in torunu olan Stanley Johnson’ın oğlu olan Boris Johnson, Britanyalı muhafazakâr politikacı ve gazetecidir.
• Oxford Üniversitesi’nden mezun olduktan sonra The Times’ta kariyerine başladı. Daha sonra editör asistanı olduğu The Daily Telegraph’a geçti. 1999’da The Spectator’da editör oldu. 2001 Genel Seçimlerinde Avam Kamarasına seçildi ve ülkenin önde gelen siyasetçileri arasında yerini aldı.
• İngiltere Muhafazakâr Parti’nin Henley milletvekili iken girdiği yerel seçimlerde, 1 Mayıs 2008 tarihinde Londra Belediye Başkanı seçildi ve 2016 yerel seçimlerine kadar bu görevini sürdürdü. 13 Temmuz 2016 tarihinde David Cameron’un yerine başbakan olan Theresa May tarafından Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı olarak görevlendirildi. Boris Johnson 24 Temmuz 2019'da Theresa May'in istifasını takiben başbakan oldu.