Her alanda kullanılabilen gizli hazine: Kenevir

Kenevirin anavatanı Orta Asya. Latince adı ise canabis sativa. Ilıman ve tropik bölgeleri seven, sert, çalımsı bir yapıya sahip. Lifleri dayanıklı ve uzun olan kenevir, çok eski çağlardan bu yana daha ziyade lifleri için yetiştiriliyor.

Temmuz-ağustos aylarında yeşil çiçekler açan kenevirin sapından, tohumundan ve yapraklarından faydalanılabiliyor. Yaklaşık 4 ay gibi kısa bir zamanda yetişiyor. Üstelik çok az suya ihtiyaç duyuyor. Bir başka özelliği ise tarlada yetişmesi esnasında herhangi bir tarım ilacına ihtiyaç duymaması.

Kenevir neden yasaklandı?

Kenevirin uyuşturucuyla olan ilişkisi, içerdiği bir maddeden ileri geliyor: Tetrahydrocannabinol (THC). Öyle ki THC, bu son derece değerli bitkinin üretiminin sınırlandırılmasına hatta yasaklamasına bile yol açtı.

Çelikten bile dayanaklı

İnsanlar, yaklaşık 8 bin yıldır kenevirden faydalanıyor. Bir başka ifadeyle insanlık tarihinin en eski bitkilerden biri. Kenevir aynı zamanda kullanım alanı en geniş bitkiler arasında. Örneğin işlendiği zaman çelikten bile daha sağlam olabiliyor. Uzmanlara göre, otomobil üretiminde kullanıldığında gövde dayanıklılığı 10 kat artıyor. Hatta son dönemlerde sıkça gündeme gelen yerli otomobil üretiminde bile kenevir kullanılması tavsiye ediliyor.

İnşaat, kenevirin kullanıldığı bir başka alan. Kenevir inşaat sektöründe özellikle yalıtım için kullanılıyor. Esnek olmasının yanı sıra maliyetinin düşük olması keneviri cazip bir malzeme haline getiriyor.

Her alanda kullanılabiliyor

• Çevre dostu özelliği ile öne çıkan kenevir, endüstriyel anlamda hayli geniş bir kullanım alanına sahip. Ahşap malzemeler, plastik ürünler, gemi halatları, tekstil, kozmetik ürünler, biyodizel ve biyokütle yoluyla enerji üretimi, yağ, gıda, yem, kağıt sanayi gibi pek çok kullanım alanı var. Öyle ki kenevirin binlerce üründe yer aldığı ifade ediliyor. Kenevir sağlık sektöründe de sıkça kullanılan bir ürün. Birçok hastalığın tedavisi için kullanılan ilaçlarda yine kenevirden faydalanılıyor.

İstanbul Fethi'nde halatlar kenevirdendi

Selçuklular ve Osmanlılar döneminde kenevir sıkça kullanılan bir bitkiydi. Kenevirin dayanıklı yapısı özellikle denizcilikte işe yarıyordu. Fatih Sultan Mehmed’in İstanbul’un fethinde kullandığı gemilerin halatları kenevirdendi. Osmanlı donanmasındaki gemilerin yelkenlerinin de kenevirden dokunmuş kumaşlardan yapıldığı anlatılır.

Kenevirin halk arasında kullanımı hayli yaygındı. Örneğin giysiler, yorganlar, balık ağları ya da çadırlar kenevirden faydalanılarak ortaya çıkıyordu.

Kenevir üretimi 13 dekara kadar geriledi

Cumhuriyetin ilk yıllarında da kenevir sıkça kullanılan bir bitki oldu. Öyle ki o dönem başlayan kalkınma hamlelerinde tarım ve tekstilde kenevir yaygın şekilde kullanılıyordu. Kenevirden yapılan biyodizel yakıtın otomobillerde kullanılması yine bu döneme denk gelir.

Kenevir, 1960’lı yıllara kadar hatırı sayılır derecede üretilen bir olarak kaldı. Ancak zaman içerisinde sentetik ve petrol türevi ürünlerin ortaya çıkması üzerine popülerliğini yitirdi. Buna bir de dünyanın başka yerlerinde olduğu gibi üretim yasağı kararları eklenince kenevir iyice gözden düştü. Türkiye’de 1989’da 42 bin dekar olan ekili kenevir alanı, 1999’da 5 bin 360 dekara düştü. 2009’da 66 dekarda, 2013’te ise sadece 13 dekar alanda kenevir tarımı yapıldı.

2020'ye kenevir damgasını vuracak

Dünya genelinde kenevir ekimi 255 bin hektar, kenevir tohumu üretimi ise 600 bin ton civarındadır. Çığ gibi büyüyen Kenevir lobileri, STK ve hükümet işbirlikleri içerisinde başta ABD olmak üzere, Kanada, Almanya, Avustralya, İsrail, Hollanda, Fransa’da üretim sahaları süratle oluşturulup, her geçen gün istihsal alanları genişletilmektedir.

ASAM Enstitüsü, kenevirin ekimi için çalışmalar yürütüyor

Türkiye'de kenevir ekiminin artırılması amacıyla çalışmalar yürüten ASAM Enstitüsü Başkanı Dr. Erdem Ulaş, 2020 yıl sonu itibarıyla 200 ton civarında milli kenevir tohumu rezervine ulaşmayı hedeflediklerini açıkladı. Türkiye'de ekilebilir 237,450 kilometrekarelik bir tarım alanı olduğunu söylen Ulaş, bu alanın sadece yüzde 15'ine kendir ekilmesi durumunda ülkenin tüm ısınma, aydınlanma ve petrol döviz giderini karşılayacağını ve bütçenin cari işlem açığının da bu şekilde kapatılabileceğini belirtiyor.

Amerika'da kenevir ekim alanları %150 artırıldı

ABD ekim alanlarını %150 artırdı, 2018’de ekimi serbest eyalet sayısını 38’e çıkarttı, sivil toplum kuruluşları 150’yi aştı, yeni lobiler kuruluyor her geçen gün.

Biyozidel, biyokütle ile elektrik üretimi, biyo-polimer, yemek ürünleri, CBD Yağı, kenevir kozmetik ürünleri, kanvas-kenevir tekstil ürünleri üzerine yeni çalışmalar yapıyor. Tarım alanlarının %6’sına Kenevir ekerek ülkenin tüm elektrik ihtiyacını karşılayacak ve tüm taşıtların petrol giderlerini kenevirden biyo-dizel üretme yöntemiyle çözecek araştırmalar yapmaktadır.

2013’de 581 Milyon Dolar olan üretim cirosu, 2020 yılında 2 Milyar Doları aşacağı ve 2025’de 71 Milyar Dolar civarında bir mertebeye çıkacağı hedeflenmektedir.

İsrail'den özel kanun

İsrail, tıbbi kenevir üretimi için yaptığı Ar-Ge’ler neticesinde sağlık bakanlığından kanunu geçirdi. Özel seralarda 4-5 defa ürün alarak tıbbi ilaç yapımında kullanılıyor. Medikal kullanımda dünya liderliğini alıp, 350 milyar dolarlık kanser ve türevleri, MS/ALS, komsuldif depresif tedaviler içeren ilaç piyasasında 10 yılda 100 milyar dolarlık pazarı yönetecek çözümler için çalışmaktadır.

Kanada'da durum ne?

Kanada’da 100 bin hektar alan kenevir ekimi yapılmaktadır. CBD ve tıbbi alanda kullanımları ile alakalı yasal mevzuatlar çıkarılmış, yemek ürünlerinde kullanımı için (Hamburger-Pizza-Ekmek vs..) endüstriler kurulmaktadır. 25 milyar Dolarlık bir pazar öngören Kanada, hedeflerini revize edeceği STK ve sosyal medya ile karşı karşıyadırlar.

Avustralya: Hedef 55 milyar dolar

Avustralya’da hemp food üretimleri giderek yaygınlaşmakta, 2020’de 1 milyar dolar civarında beklenen hasılat, 2025’de Endüstriyel ürünlerin kullanımı ile birlikte 55 milyar dolar olması beklenmektedir.

Almanya’da tıbbi kenevir talebine yetişilemiyor

Almanya; AB’yi komşu ülkelerde ekim yaptırmak üzere Fonluyor. İlaç kodeksinde değişiklik yaparak CBD’li ilaçların önünü açtı. AB fonları ile Romanya’da kenevir mamullu yemekler ve 100.000 dekar ekim alanı, Bulgaristan’da fonlar ile 260.000 dekar ekim alanı, Yunanistan’da İskeçe başta olmak üzere 90.000 dekar ekim alanı ve kenevir istihsal bölgeleri oluşturuldu ve ekimler serbest bırakıldı. Almanya yeni nesil otomobillerinde özellikle kaporta ve koruma barlarında kenevir bazlı ürünleri kullanmaya karar vermiştir, ünlü otomobil firmaları bu alanda reklamlar vermketedir. Çalışmalarının detaylarını paylaşmasa da tıbbi kenevir ürünlerinden uzun vadede $50 Milyar Euro’luk bir endüstri bekliyor.

Diğer ülkelerde durum ne?

Hollanda’da ekim ve üretim %200 arttırıldı.

Romanya’ya bir laboratuar ve bir işleme tesisi kurdu. Tarımsal ürünler de avrupa lideri olan Hollanda yeni Ar-Ge üsleri kurmak kaydıyla Kenevir türlerinin gen kodlarını araştırmaktadır.

Avusturya: Ekim alanlarını artırdı, Almanya’ya 22 ton Kenevir çiçeği satışı yaptı.

Fransa’da 60.000 dönüm Kenevir ekimi yapılıyor. 2 Milyar Dolarlık Pazar için ekim sahalarını arttırıp, yemek endüstrisi, inşaat malzemeleri ve selülozu yüksek sak ve lifler üzerinde araştırmalarını devam ettirmekteler.