Genel afta son durum: Genel af çıkacak mı, af kimleri kapsıyor?

Cumhurbaşkanı Erdoğan, af teklifiyle ilgili konuştu, "Milletin yüreğini yakan kişilerin, adliyelerin bir kapısından girip diğerinden çıkmasına yol açmayacak bir çerçeveyi oturtmamız gerek. Bakanlığımız bu konudaki hazırlıklarını sürdürüyor" dedi.

Erdoğan'dan af açıklaması

Her iş gibi yargının da gerisinde sağlam bir zihni ve kalbi temel almak zorundayız. Adalet arayışı kıyamete kadar sürecek bir arayışın adı. Adalet ile hakikat, ahlak, devlet, toplum, birey, akıl, güç, erdem arasında ilişki kuran yüzlerce özlü söz var. Bir ülke için vicdanları yaralayan kararlara imza atan çarpık bir adalet sisteminin kaybettiği değer kadar ağır bir bedel yoktur. Bu sorunu çözmeden hiçbir hususun üstesinden gelemeyiz.

Kanunlarımızın uygulamasında milletimizi rahatsız eden hususların bulunduğu bir gerçektir. Son af tartışmaları bu rahatsızlığı daha da artırmıştır. Hakim ve savcılarımız tecrübeleriyle, akademisyenlerimiz teorik çalışmalarıyla bu sürece katkı verecektir. Nihai tasarruf Meclisimize aittir.

Arkadaşlarıma af tartışmasıyla uğraşmak yerine içeriği mahşeri vicdana uygun çalıma yapmalarını istedim.

Genel afta son durum nedir?

Genel af çıkacak mı? Af kimleri kapsıyor? sorularının yanıtları yavaş yavaş ortaya çıkmaya başladı. Milliyetci Hareket Partisinin lideri Devlet Bahçeli'nin özellikle üzerinde durduğu af konusunda kanun teklifi hazırlıkları tamamlandı.

Yeni yeni yasama dönemi başladığında teklifin TBMM'ye sunulması bekleniyor.

Hazırlanan af kimleri kapsıyor?

Taslak halindeki teklif 8 maddeden oluşurken, affın kesinlikle FETÖ, PKK ve diğer terör örgütleri ile çocuk istismarı ve kadın cinayetleri mahkumlarını kapsamayacağı bildirildi.

MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'nin genel çerçevesini çizdiği teklif üzerinde, MHP Genel Başkan Yardımcısı Feti Yıldız başkanlığındaki partinin hukukçularından oluşan heyet, teklifin taslağını tamamladı.

Teklife ilişkin çalışmalarda toplumsal mutabakatı önceleyen heyet, bu çerçevede Cumhuriyet tarihi boyunca çıkan afları hem içerik hem şekil hem de sonuçları yönünden detaylı inceledi.

Toplam 8 maddeden oluşacak teklifte, FETÖ, PKK ve diğer terör örgütleri ile çocuk istismarı ve kadın cinayetleri mahkumları kapsam dışında tutuldu.

Hükümet af teklifine sıcak bakıyor mu?

MHP lideri Devlet Bahçeli'nin gündeme getirdiği af konusu da gündemdeydi. Erdoğan, "Aramızda görüşürüz" mesajı verdi ve çerçeveyi şöyle çizdi:

"Kader mahkumları meselesini anlamış değilim. Kime kader mahkumu denir çok çok önemli. Burada milletin, ülkenin, devletin menfaati önemli. Cezaevlerinde ciddi manada bir doluluk var, kabul ediyoruz. Tüm bunlara rağmen bir şey yapalım derken, öbür tarafta mağdur, mazlum meydana getirmeyelim. İlke şu, devlete karşı işlenenlerde devlet bu yetkiyi kullanabilir ama şahıslara karşı işlenen olduğunda orada devletin böyle bir af yetkisi kesinlikle yoktur".

TBMM tarihindeki ilk af yasası

TBMM tarihindeki ilk 'genel af' yasası, 7 Ocak 1922 tarihinde hayata geçirildi. 4 maddeden oluşan yasa ile cezalarının üçte ikisini tamamlayan mahkumların kalan cezaları affedildi.

Cumhuriyet'in kuruluşunun 10'uncu yıldönümü dolayısıyla 26 Ekim 1933'de, yeni bir genel af yasası çıkarıldı. Bu yasayla, 5 yılı geçmeyen hürriyeti bağlayıcı cezaya mahkum olanlar hakkında takibat yapılmaması, 3 yılı geçenlerin cezasının affına ilişkin düzenleme getirildi. Söz konusu yasal düzenlemede, değişik suçlar için de belli oranlarda ceza indirimi uygulanması sağlandı.

Yakın tarihin en bilinen affı ise 2000'de çıkarılan ve 'Rahşan affı' olarak kamuoyunda tanımlanan uygulama oldu. Yaklaşık 45 bin mahkum yararlanırken; 23 bini ilk etapta, kalanı ise ikinci düzenlemede görüldü.

Denetimli Serbestlik uygulaması

15 Temmuz'un ardından FETÖ'yle mücadele kapsamında verilen mücadele sırasında yeni af düzenlemesi hayata geçirildi. Resmi Gazete'de yayımlanan 671 no'lu Kanun Hükümde Kararname ile Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanun'a eklenen geçici maddeyle iki önemli düzenleme yapıldı. Denetimli Serbestlik kapsamında kapalı ve açık ceza infaz kurumlarından yaklaşık 38 bin kişi tahliye oldu.

İki farklı af türünün uygulamada var olduğu biliniyor. Memur ve Ceza affı olarak ayırt edilebilen düzenleme ile farklı düzenlemelerin uygulandığı biliniyor.

Anayasa'nın 87. maddesince Meclis'e verilen yetki ile klasik af sistemi işletilebiliyor. 15 Mayıs 1974'te Cumhuriyetin 50. yıl affı da bu düzenleme kapsamında sayılıyor.

TBMM ya da OHAL döneminde KHK'ya dayandırılarak hayata geçirilen af yasası da bir diğer uygulama.

Af süreci nasıl işliyor?

Af düzenlemesi ile cezanın bir miktarının silinmesi ya da cezaların ertelenmesi mümkün. Bu ertelemeye dava dosyalarının ertelenmesi de dahil.

Koşullu salıverilme genişletilmesi ve beraberinde denetimli salıvermenin görüldüğü af yasası ile örneğin, 10 yıl alan bir kişinin 5 yıl dışarı, kalan 5 yılı dışarıda geçirmesinin önü açılıyor. Dışarıdaki 5 yıl, denetimli serbestlik olarak geçiyor ve mahkumiyet yasal olarak sürüyor. Dava süreci devam ediyor ve beraat kararı da alınabiliyor.