Gayrimenkulde döviz ısrarı bitmiyor!
Finansal piyasalardaki geçici dalgalanmalar döviz kuruyla kira ödeyenlerin belini bükerken ilk hamle Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan gelmiş ve 13 Eylül'de menkul ve gayrimenkul alım satım ile kiralama sözleşmelerinde döviz üzerinden belirlenmiş bedellerin 30 gün içinde Türk lirasına dönüştürülmesi kararı Resmi Gazete'de yayımlanarak hayata geçirilmişti. Aradan geçen 15 güne rağmen AVM'lerden herhangi bir hamle gelmediği ve TL ile henüz sözleşme imzalayan AVM olmadığı öğrenildi. Döviz kuruyla kira ve satış sürecini dünden bugüne birlikte hatırlayalım.
Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Fransa Finans Bakanı Bruno Le Maire ile Paris’teki görüşmesinin ardından Türkiye dönüşü sırasında uçakta bir grup gazetecinin sorularını yanıtlamıştı. Bakan Albayrak, alışveriş merkezlerinde, evlerde dükkanlarda artık dövizle kiralama ve satış dönemine son vereceklerini ve buna yönelik çalışmalarının Meclis’e kısa sürede geleceğini açıklamıştı.
Menkul ve gayrimenkul alım satım ile kiralama sözleşmelerinde döviz üzerinden belirlenmiş bedellerin 30 gün içinde Türk lirasına dönüştürülmesiyle ilgili Cumhurbaşkanı kararı 13 Eylül 2018’de Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girmişti.
Çözüm sunulacak
Şirketlerin bu süreci sıkıntısız atlatabilmesi amacıyla, İstanbul Ticaret Üniversitesi işbirliğiyle TURYAP Çözüm Merkezi devreye girdi ve taraflar, Çözüm Merkezi'nde resmi arabulucular vasıtasıyla bir araya getirilerek; onlara gizli, adil, hızlı, etkin ve düşük maliyetli çözümler sunulacağı öğrenilmişti.
- Söz konusu karara göre, Türkiye'de yerleşik kişilerin, ilgili Bakanlıkça belirlenen haller dışında, kendi aralarındaki menkul ve gayrimenkul alım satım, taşıt ve finansal kiralama dahil her türlü menkul ve gayrimenkul kiralama, leasing ile iş, hizmet ve eser sözleşmelerinde sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılamayacak.
Kararın Resmi Gazete'de yayımlanmasının ardın Cumhurbaşkanı Erdoğan konuşmuştu
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, AK Parti genel merkezinde düzenlenen AK Parti Genişletilmiş İl Başkanları Toplantısı'nda yaptığı konuşmada; yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı'nın söz konusu tedbirlerden olduğunu hatırlatarak, kararla menkul ve gayrimenkul alım, satım, kiralama, hizmet ve eser sözleşmesi gibi tüm işlemlerde ödeme yükümlülüklerinin artık Türk lirasıyla yapılmasını zorunlu hale getirdiklerini söylemişti.
Bu işlemlerde döviz talep edenlerin ilgili merciye şikayet edilmesi çağrısında da bulunan Erdoğan şöyle konuşmuştu:
Gereği neyse yaparız. Burası Türkiye ve Türkiye'de de artık Türk lirası bu noktada geçerlidir. Uzun süredir şikayet konusu olan dövizle kira ödemesi sorununu ortadan kaldırdık.
"Öyle 25 kuruşa simit yok"
Kiranın dövizle alındığına, personele Türk Lirası ödendiğine işaret eden Erdoğan, "Sen elektrik parasını dövizle mi ödüyorsun? Sen su parasını dövizle mi ödüyorsun? Hepsi TL ama gel gör, kira dolar. Öyle 25 kuruşa simit yok. Gereği neyse bu yapılacak." ifadesini kullanmıştı.
Sözleşmeler ne zamana kadar geçerli olacak?
Bu karar gereğince 12 Ekim 2018 tarihine kadar, daha önce akdedilmiş yürürlükteki sözleşmelerde döviz cinsinden kararlaştırılmış bulunan bedeller, Bakanlıkça belirlenen haller dışında, Türk parası olarak taraflarca yeniden tespit edilecek. Taraflar ortak paydada buluşamazlarsa arabulucular devreye girecek.
AVM'lerden düzenlemeye bir karşılık gelmedi
13 Eylül’de yürürlüğe giren dövizle yapılan kira sözleşmelerinin bir ay içinde TL’ye çevrilmesini zorunlu kılan düzenlemenin üzerinden 15 gün geçmesine rağmen hala TL’ye geçen AVM olmadığı öğrenildi. Kiracılar TL ile düzenlenmiş sözleşmeleri beklediklerini açıklarken, Alışveriş Merkezleri Yatırımcıları Derneği, kiracı konumundaki perakendecileri Türkiye ekonomisini batırmaya çalışmakla suçladı.
Kavga kızıştı
Cumhurbaşkanlığı’nın döviz kurlarındaki aşırı yükselmenin ekonomiye etkisini azaltmak ve TL’ye destek vermek amacıyla yaptığı düzenlemenin üzerinden 15 gün geçti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın sözlü olarak ikaz ettiği ve ardından da kararnameyle yasaklanan gayrimenkul sektöründe dövizle alım-satım ve kira sözleşmesi konusunda kavga gün geçtikçe kızışıyor.
Faturalar döviz kuruna göre kesiliyor
- Dövizle yapılan kira sözleşmelerinin bir ay içinde TL’ye çevirmesini de zorunlu kılan düzenlenin üzerinden 15 gün geçti ancak hala TL’ye geçen AVM olmadı. Bu konuda tanının bir aylık süre 12 Ekim’de dolacak ancak halen hiçbir alışveriş merkezi kiracılarına TL fiyatlı yeni sözleşme göndermediği belirtiliyor. Düzenleme yapılmasına rağmen onlarca AVM’nin halen kiracılarına döviz kurları üzerinden yapılan hesaplamalarla kira faturası göndermesi eleştiriliyor.
Perakendeciler Ticaret Bakanlığı’ndan talep etti
İş yeri sahipleri de kanuni düzenlemeden sonra, kiraların nasıl şekilleneceğini henüz bilemediklerini, bunun için 2019 yılı planlamalarını yapamadıklarını söylüyor. TL rakamlı, yeni kira fiyatlı yeni sözleşmelerin kiracılara ulaştırılması için Ticaret Bakanlığı’nı daha etkili göreve davet eden perakende sektörü temsilcileri, bu hususta bakanlığın net bir tavır ortaya koyması gerektiğini belirtiyor.
Provokasyon iddiası
TL ile sözleşme düzenlemeye yanaşmamakla suçlanan Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYMD)’den ilginç bir çıkış geldi. AYMD Başkanı Hulusi Belgü, “Sayın Cumhurbaşkanımızın yayımladığı 32 sayılı kararname sonrası ekonomimiz ne yazık ki bazı perakendecilerimizin suistimaline uğramaktadır. Bugüne kadar büyük bir anlayış çerçevesinde, perakende sektörünün değerli temsilcileri ile alışveriş merkezi yatırımcılarının yönetmeye çalıştığı ilişkiler, ne yazık ki bazı perakendecileri temsil eden bir derneğin provokasyonları ile büyük zarar görmektedir” iddiasında bulundu.
“Beğenmeyen çıksın”
Yaşanan sorunların ancak diyalog ve iyi niyetle çözülebileceğini belirten Belgü, “Alışveriş merkezleri, bu sıkıntılı durumda perakendecimize verdiği indirimlere rağmen zorluk çeken ve yaptığı işten, bulunduğu alışveriş merkezinden memnun olmayan tüm perakendecilere kontratlarının süresi ne olursa olsun, noter yoluyla ve 3 ay ihbar ile tazminatsız çıkma hakkı verme kararı vermiştir. Buradaki tek istisna dekorasyon desteği alan ve AVM yatırımcısı tarafından bu masraflarının karşılandığı perakendecilerin, bu giderleri geri ödemesi olacaktır” önerisinde bulundu.
Arabuluculara büyük iş düşüyor
Dövizle kiralamaların yasaklanmasından sonra, yeniden düzenlenecek sözleşmelerde baz alınacak belirli bir kur seviyesinin olmayışı kafalarda soru işareti oluşturdu. Şirketlerin bu belirsiz süreci sıkıntısız atlatabilmesi amacıyla, çözüm merkezinde resmi arabulucular vasıtasıyla bir araya getirilmesi gündemde.
Taraflar ortak bir paydada buluşamazlarsa arabulucular devreye girecek. Dövizle kiralamalarda yeniden düzenlenecek sözleşmelerde şirketlerin bu süreci sıkıntısız atlatabilmesi amacıyla, İstanbul Ticaret Üniversitesi iş birliğiyle TURYAP Çözüm Merkezi devreye girdi. Çözüm Merkezi Direktörü Av. Dr. Hakan Hanlı, konu ile ilgili yaşanan bu süreçte sözleşmeler güncellenirken ortaya çıkan soruların cevaplarını bir merkezde bulmaya çalıştıklarını açıkladı.
