Cari işlemler rakamları açıklandı

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından Kasım 2018 dönemine ilişkin ödemeler dengesi verileri açıklandı.

Buna göre, cari işlemler hesabı kasımda 986 milyon dolar fazla verdi. Bunun sonucunda on iki aylık cari işlemler açığı 33 milyar 932 milyon dolara geriledi. Cari işlemler hesabında 2017'nin kasım ayında 4 milyar 482 milyon dolar açık oluşmuştu.

• 2017'nin Kasım ayında 898 milyon dolar açık veren altın ve enerji hariç cari işlemler hesabı, geçen yılın kasım ayında ise 4 milyar 514 milyon dolar fazla verdi.

Cari açık nedir?

Cari açık, bir ülkenin ithal ettiği malların ihraç ettiği mallardan fazla olduğu durumdur.

Yani bir ülkenin ithal ettiği mallara ve hizmetlere ödediği miktar, ihraç ettiği mallar ve hizmetlere ödediği miktarı aşıyorsa cari açık oluşur. Buna cari denge açık vermiş de denilebilir.

Cari açık hangi durumlarda oluşur?

• Devletlerarası ithalat ve ihracat
• Hizmetler hesabı: taşımacılık, turizm vb.
• Transferler hesabı (yabancı ülke vatandaşlarının getirdiği döviz giriş çıkışıdır.)
• Bu üç durumun sonucunda ülkeye giren döviz miktarı ülkeden çıkan döviz miktarından fazla ise cari açık veya cari fazla oluşur.

Cari açık nasıl hesaplanır?

Cari açık hesaplamalarında ilk olarak ülkenin diğer ülkelerle olan finansal ödeşmeleri incelenir. Bu ödeşmeler cari denge ve sermaye hesabı olarak iki gruba ayrılır. Bunlardan ilk olan cari denge de kendi içerisinde 4 farklı dalda incelenmektedir. Bu 4 farklı unsur ve incelemeleri ise şu şekilde;

Mal dengesi : Bir ülkenin yurtdışından aldığı tüm malların toplam mali değeri (döviz geliri) ile yurtdışına sattığı tüm malların toplam döviz gelirinin arasında oluşan farktır.

Yatırım gelirleri dengesi : Yabancı ülkelerin yatırım yaptığı bir ülke ile yine aynı ülkenin yatırım yaptığı ülkelerin hizmet sektörü açısından ödediği döviz miktarının arasında oluşan farktır.

Cari transferler : Bir ülkenin yurtdışında yaşayan vatandaşlarının kendi ülkelerine katkı sağladıkları döviz miktarıdır.

Hizmetler dengesi: Bir ülkenin yurtdışındaki herhangi bir ülkeden aldığı turizm vb. hizmetler neticesinde ödediği döviz miktarıyla yurtdışında herhangi bir ülke için sağladığı hizmet servisi için aldığı döviz miktarının arasındaki farktır.

Cari açık hesaplama formülü

Sonuç olarak tüm bu bilgiler incelendiğinde ortaya tek bir formüllük cari açık hesaplama formülü çıkmaktadır. O formül; ”Cari Denge = Mal Dengesi + Hizmetler Dengesi + Yatırım Gelirleri Dengesi + Cari Transferler” şeklindedir.

Bu formülle hesaplanan sonuçlar artı derecedeyse herhangi bir cari açık oluşmadığı anlaşılmalıdır. Bunun yanında eğer çıkan değer negatif bir sayıysa ortada bir cari açık söz konusudur.

Cari açık oranı ülkenin gelişmişlik düzeyini belirler

Bir ülkenin gelişmişlik düzeyini belirlemek istiyorsak cari açık oranına bakmamızın oldukça faydası vardır. Çünkü cari açık (Cari Denge) ile ülkenin gelişmişliği ters orantılıdır.

Yani yer altı ve yer üstü kaynaklarını kullanarak ithal ettiğimiz mallardan çok ihraç ediyorsak hem istihdamı artırır hem de işsizliği ciddi manada azaltmış oluruz. Her şeyden önemlisi enflasyonu tek haneye indirmiş oluruz.

Cari açık nasıl kapatılır?

Cari açık ile bir ülkenin gelişmişliği ters orantılıdır. Cari açığı kapatma yolları oldukça maliyetlidir.

Bu açığı kapatmak için ithal mallara olan talebi azaltmak, yer altı ve yer üstü kaynakları rantabl bir şekilde değerlendirmek, döviz kurunun devamlı yükseliş trendinde olduğu bir durumda ürünleri sabit kurdan almak, yerli ürünleri kullanmayı teşvik etmek gerekmektedir.