Belarus'ta yaşananlarda kilit noktalar neler?
Sovyet komünizmi ve Batılı demokratik talepler arasında sıkışıp kalmış Doğu Avrupa ülkesi Belarus'ta 9 Ağustos cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yankısı sürüyor. Muhalifler adil bir seçim isterken ülkenin 26 yıllık Cumhurbaşkanı Lukaşenko koltuğunu bırakmak istemiyor.
Avrupa'nın son diktatörü olarak tanınan Belarus'un tartışmalı Cumhurbaşkanı Alexander Lukaşenko 1994 yılından beri iktidarda ve bu onun son seçimi olabilir.
37 yaşındaki eski öğretmen Svetlana Tikhanovskaya 9 Ağustos seçimleri için aday oldu ve seçim sonrası yaptığı açıklamada, oyların yüzde 60-70'ini aldığını söyleyerek seçimleri 'şaibeli' ilan etti.
- Evli ve çocuğu olan eski öğretmen ve çevirmen Tikhanovskaya, blog yazarı olan eşi hapse atıldıktan sonra cumhurbaşkanlığı için aday olmaya karar verdi.
Resmi seçim sonuçlarına göre fark büyük
9 Ağutos'ta sandıkların kapanmasının ardından devlet televizyonu Lukaşenko'nun oyların yüzde 80,23'ünü,Tikhanovskaya'nın ise yalnızca yüzde 9,9'unu aldığını ilan etti.
- Avrupa'nın son diktatörü, Sovyetler Birliği 1991'de yıkıldıktan sonra 1994'te iktidara geldi ve 26 senedir koltuğunu kimseye vermedi. Lukaşenko hala Sovyet komünizmini ayakta tutmaya çalışıyor. Ülkede bulunan gizli polisin adı ise hala KGB.
Gösterilerin perde arkası: Şaibeli seçim sonuçları
İki aday arasındaki oy farkının 'bu kadar olamayacağı' gerekçesiyle Tikhanovskaya taraftarları sokaklara döküldü. Başkent Minsk'teki gösterilerde şiddet olayları görülmeye başlandı. Göstericiler ve güvenlik güçleri arasında yaşanan arbedede polis plastik mermi, cop, toma ve göz yaşartıcı gaz kullandı.
Sadece seçim akşamında 3 bin Belaruslu gözaltına alındı.
- Seçim günü ülkede internet hükümet tarafından 'dışarıdan siber saldırı' olduğu gerekçesiyle yavaşlatılmıştı.
Lukaşenko pes etmiyor
Şiddetlenen protestolara rağmen Lukaşenko yeni bir seçim düzenlemeyi reddetti.
Belaruslu lider Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile telefon konuşması gerçekleştirdi. Görüşme insanların Rusya'nın askeri müdahalesinden korkmasına neden oldu.
Olayların arkasında Rusya mı var?
Son yıllarda Lukaşenko 'Rusya karşıtlığı' ve 'Batı karşıtlığı' söylemleri arasında gidip gelerek Rusya-Avrupa Birliği arasındaki gerginlikten faydalanarak ülkesindeki petrol ve doğal gaz fiyatlarını düşürmeye uğraşıyor. Bu stratejiden dolayı Lukaşenko'nun Putin'i kızdırdığı iddia ediliyor.
- 29 Temmuz'da Belarus'taki onlarca Rusya vatandaşını tutukladı. Tutuklulara Wagner'in paralı askeri olma suçlaması yöneltildi.
Rusya-Belarus birliği
Bu yıl Moskova yönetimi Belarus'un petrol ve doğal gaz için küresel fiyatlara tabi tutulacağını duyurmuştu. Açıklama Lukaşenko, Rusya'nın 'iki ülkenin birlik oluşturması' baskısına karşı çıkmasından sonra gelmişti.
- 1999 yılında Lukaşenko dönemin Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin ile 'siyasi ve ekonomik birlik' için anlaşma imzaladı ancak anlaşma tam anlamıyla uygulanamadı. Anlaşma, ortak siyasi kurumlar, ekonomik politikalar ve ortak para birimi gibi konuları içeriyordu. Belarus Rusya ile yakın ilişkiler yürüterek ucuz fiyatlarla petrol ve doğal gaz almaya devam etti.
Lukaşenko'dan yine Batı karşıtı söylem
Lukaşenko, gösterileri şiddetle bastırarak koltuğunu koruyamayacağını anlayınca muhalifleri suçlamayı başladı.
- Belaruslu muhaliflerin NATO ve AB'ye katılmak, ülkede Rusçayı yasaklamak ve Moskova'dan bağımsız bir Ortodoks kilisesi kurma planları var. Bu hedefler, Ukraynalı milliyetçilerin 2014 yılından beri olan ve Rusya'nın tepkisini çeken uygulamalarına oldukça benziyor.
Rus medyasında çıkan haberlere göre 18 Ağustos'ta Rusya istihbaratı FBS'ye ait askeri bir uçak Minsk'e indi.
Son durum nedir?
Protestolar 16'ıncı gününe girmiş durumda. Pazar günkü protestolarda eylemcilerden bazıları bir sosyal medya hesabından yapılan duyurunun ardından Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na doğru ilerlemeye çalıştı. Ancak güvenlik güçleri saraya giden yolu bariyerle kapatarak protestocuları engelledi.
Bu esnada Cumhurbaşkanlığı Sarayı’na inen başkanlık helikopterinden Cumhurbaşkanı Aleksander Lukaşenko’nun üzerinde çelik yelek ve elinde otomatik silahla inerek saraya gittiği görüntüler sosyal medyadan paylaşıldı.
Protestocular başta Polonya sınırındaki Grodno olmak üzere ülkenin önemli diğer şehirlerinde de meydanlara indi.
- Lukaşenko taraftarları ise Minsk ve diğer bazı şehirlerde Belarus bayrağı ile konvoylar düzenledi.
