Azerbaycan ve Ermenistan arasında çatışma: Türkiye olayın neresinde?

Azerbaycan-Ermenistan sınırında her iki tarafta can kayıplarına neden olan bir çatışma yaşandı.

GZT'nin ulaştığı Güvenlik ve Terör Uzmanı Coşkun Başbuğ, konunun basite alınacak bir konu olmadığını, bu saldırıda farklı amaçların, başka oyunların olduğunu söyledi.

Azerbaycan bizim 'tek millet iki devlet' dediğimiz kardeşimiz. Dolayısıyla Azerbaycan'ın bir kere yalnız olmadığını bütün dünyanın özellikle Ermenistan'ın görmesi gerekiyor.

Azerbaycan ve Ermenistan sınır hattında yaşanan olaya ilişkin değerlendirmelerde bulunan Başbuğ şu ifadeleri kullandı.

"Burada işgalci Ermenistan'ın neden bir anda devreye girdiği üzerine durmak daha mantıklı olur. Çünkü Ermenistan bizim Diyarbakır kadar büyüklüğü ve ekonomik anlamda perişan vaziyette olan, askeri anlamda hiçbir gücü olmayan bir ülke. Yani şu işler boyunu aşan işler. Bu durumda 'Ermenistan'ı kim tetikledi ve bundan ne maksat ve murat ediyor?' sorusuna cevap aramak lazım. Bu soruya cevap aradığınız takdirde de Rusya sahneye çıkıyor. Libya'da sıkışan Rusya; geçmişten ders alacak şekilde geriye dönüyor ve tekrardan Ermenistan'ı Osmanlı Devletine yaptığı gibi Anadolu'da yaptığı gibi tekrar ayaklandırmanın ve yeni bir cephe açmanın gayreti içinde görünüyor"

Saldırının arka planında kesinlikle Rusya'nın olduğunu savunan Başbuğ, "Zira Libya'da Türkiye'nin dirayeti karşısında kendisine gidişat ve çıkış yolu arayan bir Rusya var. Şimdi Ermenistan'ın yapmış olduğu bu saldırıda Azerbaycanlı kardeşlerimiz elbette gerekeni yaptı saldırıyı savuşturdu. 3 Şehit var Allah hepsine rahmet etsin" şeklinde konuştu.

Ermenistan neyi amaçlıyor?

Ermenistan'ın saldırıya ilişkin iki maksadı olduğuna dikkati çeken Başbuğ konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Birincisi Karabağ'dan başka bir bölgeye işgalle ilgili alan ve cephe açarak yeni bir denge yaratmak istiyor. İkincisi ise ona verilen talimatı uyguluyor. Azerbaycan son günlerde askeri alanda daha da güçlendi ve Türkiye Azerbaycan'ın bulunduğu konumu daha iyi savunması ve Karadağ sorununu çözmesi için iki ülke arasında yakın ilişkiler kuruyor. 200 milyon liralık bir ödenek savunma anlamında Azerbayacan'a sunuldu. Bununla ilgili de İHA, SİHA başta olmak üzere birçok askeri teknolojili biz Azerbaycanlı kardeşlerimize transfer etmek üzereyiz bununla ilgili görüşmeler de sürüyor"

Türkiye nasıl tepki verdi? Neler yapabilir?

Saldırının ardından Türkiye'nin yapmış olduğu açıklamalar ve yapacaklarına ilişkin de değerlendirmelerde bulunan Başbuğ sözlerini şöyle tamamladı:

• "Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun yapmış olduğu açıklamada kurduğu cümle, 'Ermenistan aklını başına toplasın, tüm imkanlarımızla Azerbaycan'ın yanındayız' şeklindedir. Burada Ermenistan'ın kendisine çıkarması gereken sonuç şudur; yarın bir gün onu sahaya sürenler iş zora geldiğinde bir anda yalnız bırakırlar ise acısını kendi çeker. Türkiye'nin bu konuda herhangi bir çekingesi yok. Doğu Akdeniz'de, Suriye'de, Irak'ta, Libya'da Türkiye nasıl cepheler açmışsa o bölgede de cephe açacak güç ve kudreti var. Saldırıyı biz kabul etmiyoruz, Azerbaycanlı kardeşlerimiz saldırıyı zaten savuşturdu ama Azerbaycan'ın yalnız olmadığını da başta Ermenistan ve Rusya olmak üzere bütün dünyanın görmesi lazım. Türkiye bu konuda desteğini esirgemeyecektir. Bu saldırının sıradan veya gelişigüzel olduğunu düşünmüyorum zamanlaması çok manidar. Doğu Akdeniz ve Libya'da yaşanan gelişmelere karşı bir çıkış olarak değerlendiriyorum.

Ne oldu?

Azerbaycan Savunma Bakanlığından yapılan açıklamada, Ermenistan ordusunun sınırın Tovuz bölgesinde Azerbaycan mevzilerine top atışları da kullanarak gerçekleştirmek istediği saldırı girişiminin önlendiği belirtildi.

Azerbaycan ordusunun karşılık verdiği, Ermenistan askerlerinin kayıp vererek geri çekildiği kaydedilen açıklamada, çatışmada, Azerbaycan ordusundan 3 askerin şehit olduğu, 4 askerin de yaralandığı bildirildi.

Tarihsel arka plan bize ne diyor?

Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki sınır anlaşmazlığının tarihsel geçmişi uzun yıllar öncesine dayanıyor. Azerbaycan, bağımsızlığın hemen ardından Karabağ'da yaşanan savaşla karşı karşıya kalmıştı. Rusya'nın desteğini arkasına alan ve Azerbaycan'ın henüz hazır olmadığını fırsat bilen Ermenistan, Karabağ'ı işgal etmişti. Bugün Azerbaycan topraklarının yaklaşık yüzde 20'si hala Ermenistan'ın işgali altında bulunuyor.

İki ülke arasındaki 'çözülemeyen problem' olarak karşımıza çıkan Dağlık Karabağ sorunu, Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde Ermenilerin bu bölgelerde hak iddia etmesiyle başladı.

Sovyetler Birliği'nin bu tavrına ilk itiraz, 19 Şubat 1988 halk mitingiyle verildi. Mitingler uzun süre devam edince Sovyetler Birliği; Bakü, Nahçıvan ve Gence’de sokağa çıkma yasağı ilan etti. Bu yasaklara halk büyük tepki verdi ve Azerilerin Halk Cephesi’nde örgütlenmesi başlamış oldu. Ermeniler, 1988'den itibaren Dağlık Karabağ'ın Azerbaycan'dan koparılması için faaliyetlerini artırdı ve Aralık 1989'da tek taraflı bir karar ile Dağlık Karabağ'ı Ermenistan'la birleştirildi.

• Takvimler 19 Ocak 1990'ı gösterirken Sovyetler Birliği zırhlı araçlarla 5 yönden Bakü'ye girdi. Sovyet Ordusu, Bakü ve diğer yerlerde toplam 131 kişiyi öldürerek kanlı bir eyleme imza attı.

Azerbaycanlılarda bağımsızlık duygusunu alevlendiren ve Sovyetler Birliği'nin çöküşünü hızlandıran Kanlı Ocak olaylarının temelinde de Dağlık Karabağ sorunu bulunuyordu.

Tüm bu yaşananlar, Azerbaycan halkının 'bağımsız bir devlet' söylemlerinin yüksek sesle dile getirilmesine neden oldu.

'Kara Ocak' ile son Sovyet vahşetini yaşayan Azerbaycan, 30 Ağustos 1991’de bağımsızlığını birkez daha duyurdu.

Ermenistan'ın Azerbaycan Sovyet Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ bölgesinde hak iddia etmesi, etnik çatışmaları beraberinde getirdi ve bu karmaşa üzerine 18 Ekim 1991’de Azerbaycan son kez bağımsızlığına kavuştu.