Amazon, 'tekelcilik' iddiasıyla incelemeye alındı

1994 yılında Jeff Bezos tarafından Cadabra adıyla kurulup 1995 yılında Amazon.com'a çevrilen dünyanın en başarılı çevrimiçi alışveriş platformu, aradan geçen 24 yılda sayısız başarıya imza attı. Apple, Microsoft gibi 'üreten' şirketlerle rekabette hep diri kalan Amazon, hızlı ve makul yükselişini sürdürerek zirveden asla ayrılmadı. Yola online bir kitapçı olarak çıkan şirket, zaman içerisinde dünyanın en büyük perakendecisi haline gelirken ismine ilham veren Amazon Nehri kadar büyüdü. Jeff Bezos'un vizyoner tavrı, doğru zamanda gerçekleştirilmiş doğru ortaklıklar ve temelde yoğun çalışma temposu Amazon'u hep ilerletti, hiç durdurmadı.

Müşteri odaklılık ve gelecek öngörüsü!

Amazon'un e-ticaret konusunda tüm dünya genelinde tercih edilen bir platform olmasının nedenlerinden biri ise oluşturulan 'farklı ortam' olarak değerlendirilebilir. Müşteri odaklılık ve geleceğin alışveriş trendlerini doğru hesaplayabilme özellikleri rakiplerin önüne geçmek konusunda Amazon'u bir dünya markası haline getirdi.

Amazon'un büyüme sürecinde Jeff Bezos'un birçok farklı ve değerli kararı övülürken

bazı kararlar da özellikle rakipleri tarafından yoğun ve sert bir dille eleştirildi. Bu eleştirilerin başında şüphesiz 'tekelcilik' iddiası geliyor.

'Amazon çok fazla mı büyüdü?'

Uzun süredir birçok farklı insan ve kurum tarafından yüksek sesle dillendirilen 'Amazon çok fazla mı büyüdü?'sorusu, ABD Hükümeti tarafından zihinden geçirildiği an Amazon için sıkıntılı bir sürecin başlaması oldukça olasıydı. Fazla ve devinimli biçimde büyüyen bir şirketin, bir ülkedeki rekabeti olumsuz etkileyen, fiyat politikalarını kendi menfaati doğrultusunda yukarı çekebilen özelliği, onu anti-tekel (antitröst) yasalarıyla karşı karşıya getirecek.

Washington Post, Amerika Birleşik Devletleri Adalet Bakanlığı ve Federal Ticaret Komisyonu arasında gerçekleşen bir anlaşma sonrasında Amazon'un Federal Ticaret Komsiyonu'nun katı biçimde yetkisi altına gireceğine yönelik özel bir dosya haber çalıştı. Bahse konu hareket, Adalet Bakanlığı'nın Google'a karşı kendi davasını hazırlamasının hemen ardından geldiği için, perakende devi Amazon'un daha fazla incelenmesiyle sonuçlanabilir.

Daha önce Google'ı da zorlayan tekelcilik iddiaları, Amazon'a da sıçramış durumda. Google'ı yoran sürecin Amazon'da oluşturacağı etkiler de merak ediliyor.

Büyük şirketlerle alakalı iddiaların arttığı dönemlerde açıklamalar yaparak insanları dedikodudan uzaklaştırmak gibi bir tavra sahip olan Federal Ticaret Komisyonu, Amazon konusunda sessizliğini koruyor. Antitröst bir incelemenin başlamasıyla birlikte Amazon, özellikle fiyat politikalarının belirlenme süreci ve satış zamanlamalarıyla ilgili 'terletici' çok sayıda soruyla muhatap olabilir.

So India is countering Amazon’s monopolization by telling platforms they can either run the market or sell goods, not both. Lack of competition is killing the little guy. We may want to follow their lead before we become the United States of Amazon. https://t.co/DlCMS4kmVf

(BBC tarafından Şubat ayında yayınlanan özel dosya, Hindistan'dan bile yükselen 'Amazon tekelleşiyor' sesini detaylıca anlatmıştı.)

Amazon gerçekten tekelleşti mi?

Birçok farklı sektörde 'en iyi olmak' gibi zorlayıcı ve güçlü titrlerin ağırlığı şirketleri yorabilir. Herhangi bir şirketin kendi alanında rakipsiz ve alternatifsiz olması bir silsile halinde son kullanıcıyı dezavantajlı duruma sürükleyebilir. Amazon'un da yalnızca alışveriş sistemi ve kargolama gücü düşünüldüğünde net biçimde fark edilen 'ulaşılamaz' gücü şirketi tekelmiş gibi göstermeye yetiyor. Pazarda sahip olduğu yüzde bir yana, Amazon'un geliştirebileceği yeniliklere adaptasyon bile neredeyse imkansız.

Amazon'un kendi özel ekipleriyle, kendine uygun imkanlarla ortaya çıkardığı ürünler pazardaki fiyat politikasının tek bir 'toplantı masasından' çıkmasına neden oluyor. Bu toplantı masasının da Amazon'un ofisinde yer alması irili ufaklı tüm rakipleri tedirgin edebiliyor. Tam bu noktada Federal Ticaret Komisyonu tarafından alınabilecek radikal bir karar, çevrimiçi alışveriş dengelerini şaşırtıcı biçimde değiştirebilir.

Süreç nasıl işleyecek?

Amazon suçlu bulunursa ne olacak?

Amazon'a yönelik başlatılan tekelleşme iddiası kaynaklı denetim süreci şirket adına 'olumsuz' sonuçlanırsa ABD'li dev için 'tatsız senaryolar' devreye girebilir. Daha önce Google'ın da başına gelen ve yüksek tazminat ücretleriyle donatılmış dava dosyalarıyla muhatap olma dönemi Amazon için resmen başlayabilir. Dava süreçlerinin yoruculuğu ve yıpratıcılığı bir yana birçok farklı açıdan 'para kaybı' da Jeff Bezos'un uykularını kaçıracaktır.

Son olarak, ABD’de bir hedge fon yöneticisi olan Douglas Kass’ın ekonomi medyasına verdiği bir röportajda, Amazon hisselerini satmaya başlamasının nedeni olarak ABD hükumeti içinden aldığı duyumlara göre Amazon’a karşı anti tekel soruşturmasının başlatılmak üzere olduğunun altını çizmesi, Amazon’un büyüme konusunda sınırlara ulaştığı endişesini yeniden gündeme taşımış oldu. Kass’a göre bu soruşturmanın başlatılmasıyla Amazon hisselerinde en az %10’luk bir düşüş yaşanacak.

Şirketlerin ekonomik durumlarına dair doğru analizleriyle tanınan Kass'ın %10'luk düşüş öngörüsü gerçekleşirse Amazon için 'hiçbir şey eskisi gibi olamaz' demek bile mümkün hale gelir. Sürecin nasıl sonuçlanacağını zaman gösterecek.