ABD ile Rusya arasında imzalanan START anlaşmaları nedir?

ABD ile Rusya arasında nükleer silahları sınırlandırmak için başlatılan START inisiyatifi kapsamında 3 anlaşma yapıldı, bunların ikisi uygulamaya koyulabildi.

Stratejik Silahların İndirimi Antlaşması (START 1) nedir?

Soğuk Savaş’ın son dönemlerinde başlatılan ‘START görüşmeleri’ Sovyetler Birliği’nin içerisinde bulunduğu dönemden ötürü uygulamaya sokulamadı. Varşova Paktı dağılmasından 6 ay sonra Sovyetler Birliği lideri Gorbaçov döneminde 31 Temmuz 1991 tarihinde imzalanarak yürürlüğe girdi. Anlaşma ile iki taraf kıtalararası balistik füze (ICBM), denizaltı platformuna konuşlu balistik füze (SLBM) ve ağır bombardımanların sayısının 1.600’e çekilmesini hedefledi. Bu hedeflerin yerine getirilmesi için de iki tarafın birbirlerini denetlemesi kuralı getirildi.

START II anlaşması için kollar sıvandı

Rusya Devlet Başkanı Boris Yeltsin, ABD Başkanı George Bush ile START-2’yi imzaladı. Antlaşma, Rusya ile ABD’nin nükleer silahlarının üçte ikisinin kullanım dışı bırakılmasını hedefliyordu. ABD Senatosu START-2’yi 1996’da onayladı. Rusya parlamentosu Duma, 1993 yılında imzalanan anlaşmayı onaylamadı.
2001 yılında Rusya ve ABD, START I anlaşmasının gereklerini yerine getirdiklerini duyurmuşlardı. Fakat anlaşmanın süresi 2009 yılında son bulacaktı.

Uygulamaya geçmeyen START 2 yerine yeni bir anlaşma üzerinde çalışıldı

2010’da Çek Cumhuriyeti’nin başkenti Prag’da ABD Başkanı Barack Obama ve Rusya Devlet Başkanı Dimitri Medvedev’ START II anlaşmasını imzaladı. Anlaşmayla iki ülke, stratejik nükleer silah başlıklarını üçte birlik, nükleer başlık taşıyan füze, denizaltı ve bombardıman uçaklarının sayısını ise yüzde elliden fazla azaltmayı kabul etti. Anlaşma kapsamında dünyadaki nükleer silahların yüzde 90’ını elinde bulunduran iki ülke 7 yıl içinde sahip olabileceği nükleer başlık sayısını 1550’ye indirdi.

ABD Başkanı, nükleer silahların başka ülkelerde de yayılmasının, Ortadoğu ve Doğu Asya'da silahlanma yarışını artırabileceğini ve bunun dünya güvenliği için kabul edilemez bir risk olduğunu ifade ederek anlaşmanın “Önemli bir adım” olduğunu söyledi.
Medvedev de anlaşmanın tatminkar olduğunu ifade ederek, anlaşmayı "Elde ettiğimiz sonuç iyi" şeklinde yorumladı.

Nükleer silahları azaltmaya yönelik hangi anlaşmalar imzalandı?

Dünya ülkelerinin üzerinde hemfikir olduğu Nükleer Silahların Yayılımının Önlenmesine İlişkin Antlaşma (NPT) bu kapsamda hazırlanan en geniş kapsamlı anlaşma. Sayılı ülkenin imzalamadığı NPT, ilk nükleer testini 1 Ocak 1967 tarihinden önce yapmış olan ülkelerin bu silahları bulundurma hakkı olduğunu söylüyor.

Diğer anlaşmalar ise şöyle; Nükleer Denemelerin Yasaklanması Antlaşması (CTBT), SSCB (veya Rusya) ve ABD arasında imzalanan, Stratejik Silahları Sınırlama Antlaşmaları (SALT I ve SALT II), Anti-balistik Füze Antlaşması (ABM), Orta Menzilli Nükleer Güçler Antlaşması (INF), Stratejik Silahların İndirimi Antlaşmaları'dır (START I, START II ve Yeni START).

Rusya ve ABD’nin ne kadar nükleer silahı var?

2017’de en güncel verilere göre hazırlanan TBMM raporunda Rusya’nın 7.000 ABD’nin ise 6.800 nükleer silahı olduğu belirtildi.