1 yıl önce düşen F-35'te üretim hatası çıktı
● ABD Kongresi’ne bağlı müfettişler 2018‘de Güney Carolina eyaletinde düşen bir F-35 savaş uçağında problemin 'üretim hatasından' kaynaklandığını açıkladı.
● Uçak kazasının ardından aynı tipteki tüm F-35’lerin uçuşları durdurulmuştu. Hatalı parçanın 117 adet F-35 uçağında değiştirilmesi gerektiği belirtiliyor. Bu, tüm dünyadaki F-35’lerin %40’ı anlamına geliyor.
● ABD F-35’leri aralarında İngiltere, İtalya Avustralya ve Türkiye’nin de bulunduğu müttefikleri ile birlikte dünya çapında 1500’den fazla tedarikçi firmanın katılımı ile üretiyor.
Geçtiğimiz yıl ABD'nin Güney Carolina eyaletinde bir F-35B tipi savaş uçağının düşmesinden sonra ABD ve uluslararası ortaklara ait tüm F-35 uçaklarının uçuşu askıya alınmıştı.
Müşterek Taaruz Programı Sözcüsü Joe Dellavedova yaptığı açıklamada, uçuşların durdurulması kararının, 28 Eylül 2018'de Güney Carolina Beaufort yakınlarında düşen F-35B uçağının devam eden incelemesinde elde edilen ilk bulgulardan yola çıkılarak verildiğini kaydetmişti.
ABD Kongresi’ne bağlı müfettişler Güney Carolina eyaletinde düşen bir F-35 savaş uçağına ilişkin araştırmasını tamamlayarak bir rapor yayınladı.
Kongre’ye bağlı Devlet Hesap Verme Ofisi konu hakkında yayınladığı raporda “İmalat hatası, uçuş esnasında motora bağlı bir yakıt tüpünün parçalanmasına ve motorun güç kaynağının kesilmesine neden oldu” ifadelerine yer verildi.
117 adet F-35 uçağında hatalı parça alarmı
- Pentagon yetkilileri hatalı parçanın 117 adet F-35 uçağında değiştirilmesi gerektiğini belirtti. Bu, tüm dünyadaki F-35’lerin %40’ı anlamına geliyor.
Ne olmuştu?
Geçen yıl ABD'nin Güney Carolina eyaletinde bulunan Deniz Piyadeleri'ne ait Beaufort Hava Üssü'nden kalkan uçakla, üsse 8 kilometre mesafede bağlantı kesilmişti.
Pilotun koltuk fırlatma yöntemi ile uçaktan atladığı kaydedilirken, pilotun hayata tutunduğu açıklanmıştı.
Güney Carolina'da meydana gelen uçak kazası yeni nesil F-35B uçaklarının ilk kazası olarak dikkati çekmişti.
Kazadan sonra dikey kalkış ve iniş yapabilen F-35B uçaklarında birçok teknik arızanın söz konusu olduğuna vurgu yapıldı.
Ekim 2016'da da yine aynı üsten havalanan bir F-35B'nin motorunda yangın çıkmış ve pilot üsse zorunlu iniş yaparak düşmekten son anda kurtulmuştu.
F-35'in özellikleri neler?
F-35'lerin geliştirilmesine 1992 yılında başlandı.
Uçağın X-35 prototip modeli ilk kez 24 Ekim 2000 yılında havalandı.
F-35, dünyanın en pahalı ve en uzun süren askeri silah-teçhizat üretim projesi. Bu sebeple ABD Kongre'sinde büyük ihtilaflara sebep oldu.
2014 yılında projeye harcanan para 163 miyar Dolar olarak açıklandı.
Türkiye, Lockheed Martin tarafından geliştirilen Müşterek Taarruz Programı kapsamındaki beşinci nesil savaş uçağı F-35 Lightning II JSF(Joint Strike Fighter) projesine 12 Temmuz 2002 yılında dahil oldu.
F-35'lerin geliştirilmesi için ABD dışında 3 seviye proje ortağı bulunuyor.
Türkiye 3. seviye ortaklar arasında ve projenin geliştirilmesi için bugüne kadar 175 milyon Dolar ödeme yaptı.
Projenin tedarikçileri arasında ASELSAN, HAVELSAN, ROKETSAN, AYESAŞ, Alp Havacılık, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii (TUSAŞ) gibi şirketler yer alıyor.
Projenin diğer ortakları başta ABD olmak üzere Avustralya, Belçika, Kanada, Danimarka, İtalya, Finlandiya, Japonya, Hollanda, Norveç, İngiltere, ve Güney Kore olarak sıralanıyor.
- Sesten hızlı uçabilen F-35'ler (süpersonik) tek motora sahip ve azami kalkış ağırlığı 31 bin 751 kilogram. F-35'ler 1.6 Mach hızında. (1 Mach ses hızına eş değer) Vietnam savaşı döneminde kullanılan tek motorlu en büyük avcı uçağı F-105 gibi tek kişilik ve bu modele oldukça benziyor.
F-35'ler 2040 yılında dünyanın en iyi hava avcı uçağı olması planlanarak geliştirildi. Havadan havaya manevra kabiliyeti F-22 modelinden üstün olan tek uçak.
ABD, F-35'leri Türkiye'ye teslim etmemekle tehdit ediyor
ABD, Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi satın alması halinde Türkiye'yi F-35 üretim programından çıkarmakla ve parası ödenip üretimi tamamlandığı halde TSK'nın satın aldığı F-35 uçaklarını teslim etmemekle tehdit ediyor.
ABD, Türkiye'nin S-400 alımına neden karşı çıkıyor?
ABD, Türkiye'nin S-400 sistemlerine birçok nedenden dolayı karşı çıkıyor. NATO'nun en stratejik üyelerinden birisi olan Türkiye'nin ittifakın en önemli hasmı konumundaki Rusya ile geliştirdiği bu ilişkiye dair duyduğu kaygı.
Türkiye'nin de üretim programında yer aldığı ve konuşlandıracağı 5. kuşak savaş uçağı F-35'lerin hassas ve üstün özelliklerinin ayrıca her türlü faaliyetlerinin S-400 radar sistemi tarafından ele geçirilebilecek olması kaygısı. Dolayısıyla Türkiye'nin F-35 projesinin dışında bırakılması ve parasını verdiği uçakların teslim edilmeme olasılığının artmış olması.
Türkiye'nin ABD'nin bu yaklaşımına karşı bakışı ne?
Türkiye, ABD ve NATO'nun kaygılarına siyasi ve askeri-teknik yanıtlar veriyor.
Türkiye'nin daha önce ABD'den Patriot sistemi almak istemesine karşın, uygun koşullar sunulmadığını, ayrıca Kongre'nin geçmişte yaptığı engellemeler nedeniyle parası ödenmiş askeri teçhizatların bile teslim edilmediğini anımsatan Ankara, füze tehdidine karşı acil gereksinimini, en iyi teklifi sunan Rus şirketiyle gidermek durumunda kaldığını söylüyor.
Bu alışverişin Türkiye'nin NATO içindeki konumunu zedeleyeceği ve ayrıca NATO içinde çatlak yaratacağı kaygılarının yersiz olduğunu belirten Türk yetkililer, Rus yapımı S-300 savunma sistemlerinin Yunanistan, Bulgaristan ve Slovakya'da da olduğunu anımsatıyor.