Golan Tepeleri hakkında ne bilmeliyiz?

Suriye, Ürdün, Lübnan ve işgalci İsrail Devleti’ne sınırı olan Golan Tepeleri, stratejik konumu ve zengin su kaynakları nedeniyle İsrail ile Suriye arasında yıllardır sorun olarak kalmaya devam ediyor.

1967 yılında yaşanan 6 gün Savaşı’nda İsrail ordusu tarafından işgal edilen Golan Tepeleri, 13 Aralık 1981 yılında İsrail’in ilhak kararına sahne oldu.

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin “işgal altındaki Suriye toprakları” olarak tanımladığı Golan Tepeleri ABD Başkanı Donald Trump’ın işgal altındaki Golan Tepeleri’nde İsrail’in hakimiyetini tanımanın vakti geldiği yönündeki ifadeleri büyük tartışmalara neden oldu.

Golan Tepeleri’ne dair merak edilenleri derledik.

Golan Tepeleri'yle ilgili önemli gelişmeler

1967: İsrail, Altı Gün Savaşı olarak da bilinen Arap-İsrail Savaşı sırasında Suriye'ye saldırarak, stratejik öneme sahip Golan Tepeleri'ni ele geçirdi.

1973: Suriye, askeri harekat başlatarak İsrail'den Golan Tepeleri'ni geri almayı denedi ancak başarısız oldu.

1974: İsrail ve Suriye, Golan Tepeleri'ndeki kuvvetlerini geri çekerek askeri çatışmayı sonlandırmaya razı oldu. Aynı yıl barış gücü askerleri bölgeye konuşlandırıldı.

1981: İsrail, Golan Tepeleri'ni tek taraflı olarak ilhak ettiğini açıkladı, ancak uluslararası toplum bu kararı bugüne kadar tanımadı.

1999: Dönemin İsrail Başbakanı Ehud Barak ve Suriye Dışişleri Bakanı Faruk eş-Şara, iki ülke arasında başlatılan üst düzey görüşmeler kapsamında bir araya geldi.

2000: Golan Tepeleri'nin Suriye'ye iadesi hedefiyle, ABD'nin ara bulucuğunda başlatılan müzakereler başarısızlıkla neticelendi. Görüşmelerin başarısız olmasının nedeni ise İsrail'in, Celile Gölü yanında yer alan ve kilit öneme sahip su kaynağı olan bir toprak parçasını Suriye'ye bırakmaya razı olmamasıydı.

2008: Suriye ve İsrail, kapsamlı bir barış anlaşması sağlanması amacıyla Türkiye'nin ara buluculuğunda yeniden dolaylı görüşmelere başladı. İsrail'in Gazze'ye saldırmasının ve dönemin İsrail Başbakanı Ehud Barak'ın yolsuzluk davası nedeniyle istifa etmesinin ardından görüşmeler sonlandırıldı.

2009: İsrail Başbakanı Netanyahu, Golan Tepeleri ile ilgili daha sert bir politika izleyeceğinin sinyallerini verdi. Aynı yıl Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed de karşılarında "barış için görüşülecek bir muhatap olmadığını" söyledi.

• ABD Başkanı Barack Obama da 2009 yılında göreve geldiğinde, "İsrail ve Suriye arasındaki görüşmeleri yeniden başlatmanın dış politika öncelikleri arasında yer aldığını" söyledi ancak bu konuda da bir gelişme sağlanamadı.

2013: Mart 2011'de patlak veren Suriye iç savaşı 2013 yılında Golan Tepeleri'ne kadar ulaştı. İsrail, Golan Tepeleri'ne top ateşi açıldığını öne sürerek bu saldırılara karşılık verdi. İsrail ve Suriye orduları da aynı yılın mayıs ayında karşılıklı top atışlarında bulundu. Bu durum bugüne kadar aralıklarla devam etti.

2016: İsrail Başbakanı Netanyahu, Bakanlar Kurulunu Golan Tepeleri'nde toplayarak dünyaya burayı "İsrail toprağı" olarak tanıma çağrısında bulundu ancak uluslararası toplum buna olumlu yanıt vermedi, aksine tepki gösterdi.

2019: ABD Başkanı Trump işgal altındaki Golan Tepeleri üzerindeki "İsrail egemenliğini tanıdıklarını" açıkladı.

İsrail'in için Golan tepelerinin üç önemli nedeni var. Bunlar;

Zengin su yataklarına sahip olan bölge İsrail’in su ihtiyacının üçte birini karşılıyor.

Suriye’nin başkenti Şam’a 60 kilometre uzaklıkta olması nedeniyle olası bir İsrail-Suriye savaşında üstünlük sağlayabilecek bir konumda.

Dindar Yahudilere göre Yahudiler ait kutsal metinlerde Golan’a birçok kez atıfta bulunuluyor.

• İsrail’in için bir diğer önemi ise Golan’ın iç siyaset malzemesi olması. 2008’de Türkiye’nin arabuluculuğuyla başlayan görüşmeler İsrail’in Gazze’ye saldırmasıyla son bulmuş, daha sonra Başbakan olan Netanyahu’nun seçmenlere Golan Tepeleri ile ilgili sert bir politika izleyeceğine dair vaat vermesi buna örnek gösterilebilir.

Golan’da 30’dan fazla Yahudi yerleşim yerinin bulunduğu, Tel Aviv yönetiminin yerleşim yerlerini daha da genişleterek Yahudileri bölgeye taşıdığı biliniyor. İşgalci yönetimin bir politikası olarak yerleştirilen Yahudilerle birlikte 20 bin civarında da Suriyeli Dürzi’nin bulunduğu tahmin ediliyor.

1967’deki İsrail işgalinden önce 100 bin Suriyeli bölgede yaşıyordu.

Trump'tan skandal Golan tepeleri açıklaması

ABD Başkanı Donald Trump, İsrail işgali altındaki Suriye toprağı Golan Tepeleri için Twitter'dan skandal bir açıklama yaptı.

Trump, "52 yılın ardından ABD için Golan Tepeleri'nde İsrail egemenliğini tamamen kabul etmenin zamanı gelmiştir" dedi.

• Trump, Golan Tepeleri'nin İsrail devleti ve bölgesel istikrar açısından kritik anlamda stratejik ve güvenlik önemi bulunduğunu iddia etti. Trump'ın açıklamasına Birleşmiş Milletler (BM)'den tepki geldi.

ABD Başkanı Trump, Twitter hesabından yaptığı açıklamada, Orta Doğu barışı ve bölgedeki denklemler açısından çok önemli bir adımın sinyalini verdi. Trump, ABD'nin Orta Doğu politikasındaki bu önemli değişimi, "52 yılın ardından ABD için İsrail'in Golan Tepeleri üzerindeki egemenliğini tam olarak tanımanın zamanı geldi." sözleriyle ilan etti.

Trump ayrıca Golan Tepeleri'nin "İsrail ve bölgesel istikrar için stratejik ve güvenlik açısından kritik bir öneme sahip olduğunu" belirtti.

Konuyla ilgili Beyaz Saray'dan ve ABD Dışişleri Bakanlığından herhangi bir açıklama yapılmadı.

Netenyahu’dan Trump’a teşekkür

Cumhurbaşkanı Erdoğan'dan Golan Tepeleri açıklaması

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump'ın Golan Tepeleri ile ilgili açıklaması ile ilgili bir değerlendirme yaptı ve "Golan Tepeleri'nin işgalinin meşrulaştırılmasına asla izin vermeyiz" dedi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, İsrail hükümetinin kuruluşunun birinci yıldönümü vesilesiyle iki yıl önce 17 Nisan’da ilk kez Golan Tepeleri'nde kabine toplantısı düzenlemişti. Netanyahu yaptığı basın açıklamasında "İsrail, Golan Tepeleri'ni sonsuza dek elinde tutacak." demişti.