Brexit Türkiye'yi nasıl etkileyecek?

AB ile İngiltere arasında yapılan Brexit anlaşmasının taslak metninde belirtilenlere göre İngiltere anlaşmanın yürürlüğe girme tarihine kadar göçmenlerle ilgili Türkiye’yle varılan uzlaşma kapsamındaki mali yardımlarda taahhütlerini yerine getirecek.

Ayrıca İngiltere'ye AB’nin Türkiye ile yapılan göç anlaşmasıyla ilgili kurulacak birimlerine katılma hakkı da tanındı.

Türkiye üzerinden Avrupa'ya yönelik mülteci akınının artmasının ardından taraflar bu gidişleri sınırlamak üzere bir anlaşmaya vardı.

Bu anlaşma kapsamında, Avrupa'da ortak mülteci merkezlerinin kurulması ve birlik içinde göçmenlerin hareketinin kısıtlanması öngörülüyor.

• AB, bu anlaşma kapsamında ayrıca Türkiye'ye iki dilim halinde 3 milyar euro olmak üzere, toplamda 6 milyar euro yardım yapmayı kabul etti.

Taslak metinde Ankara Anlaşması yok

İngiliz kabinesinin üzerinde uzlaşmaya vardığı Brexit anlaşma taslağında ise Türkiye vatandaşlarının Birleşik Krallık'ta iş kurmasına izin veren Ankara Anlaşması'nın akıbetıne yönelik herhangi bir ifade yer almıyor.

Ancak hukuk uzmanları, bu imkan Ankara Anlaşması kapsamında tanındığı için İngiltere'nin AB'den ayrılmasıyla birlikte anlaşmanın da geçersiz olacağını söylüyor.

• İngiltere, Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) arasında 1963 yılında imzalanan Ankara Anlaşması'nın hizmetlerin serbest dolaşımına ilişkin düzenlemesini uygulayan tek AB üyesi.

Brexit sürecinin tamamlanmasının ardından Ankara Anlaşması ile tanınan iş vizesi uygulamasının devamı için Türkiye ile İngiltere arasında ayrı bir anlaşma yapması gerekiyor.

Ayrılma 2021'de tamamlanacak

Taslak anlaşma kabul edilsin ya da edilmesin İngiltere, 29 Mart 2019'da AB üyeliğinden çıkmış olacak.

Ancak Aralık 2021'e kadar mevcut durumun devam edeceği bir geçiş süreci öngörülüyor.

Bu dönemde ilişkilerin, İngiltere halen AB üyesiymiş gibi devam etmesi bekleniyor.

Bununla birlikte, İngiltere'nin 29 Mart 2019'dan itibaren Türkiye vatandaşlarından Ankara Anlaşması kapsamında vize başvurusu almaya devam edip etmeyeceği ile belirsizliğini koruyor.

İngiltere-Türkiye ticari ilişkileri ne durumda olacak?

Geçtiğimiz aylarda İngiltere-Türkiye İş Forumu'nun açılış konuşmasını yapan Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, Türkiye'nin Brexit sürecini yakından takip ettiğini ve bu sürecin büyük dönüşümlere vesile olacağını belirtmişti.

İngiltere'nin dünyadaki en büyük ekonomilerden biri olduğunu ifade eden Pekcan, Türkiye'nin dinamik ekonomisiyle iki ülkenin iş birliğinin güçlenerek devam edeceğini söyledi ve "Özellikle Brexit süreci ve sonrasında bilgi teknolojileri, enerji, yapay zeka alanındaki gelişmelerle yeni bir ekonomi yaratacağız" demişti.

• Ticaret hacmindeki artış ve teknoloji serbest bölgelerinde özel teşviklerle İngiliz yatırımı için doğru bir zaman olduğunu vurgulayan Pekcan, Türkiye'nin coğrafi konumu ve stratejik bir merkez olması vesilesiyle karşılıklı ilişkilerin derinleştirilmesi gerektiğine değinerek, Ukef-Eximbank iş birliğinin iş dünyası için önemli fırsatlar sunduğunu söylemişti.

İngiltere Uluslararası Ticaret Bakanı Liam Fox, Jetco'nun önemine vurgu yaparak başladığı konuşmasında, hükümetler arası çalışmaların ve firmalar arası iş birliğinin ticarette başarıya ulaşmanın yolu olduğunu söylemişti.

Bu bağlamda İngiltere yatırımlarının geçtiğimiz yıl için yüzde 20 arttığını ve İngiliz firmalarının Türkiye'deki fırsatları dikkatle takip ettiğini ifade etmişti. İngiltere'nin, Avrupa'nın en kolay yatırım yapılabilen ülkelerinden biri olduğunu söyleyen Fox, İngiliz firmaların Türkiye'yi bölgesel bir merkez olarak kullandıklarına dikkati çekmişti.

Brexit sürecinin İngiltere'ye yeni ticaret politikalarını hayata geçirme imkânı sağlayacağını ve İngiltere'nin kendi ekonomik kaderini belirleme hakkına sahip olacağını belirten Fox, Türkiye ve İngiltere'nin sağlık, ulaştırma ve altyapı konularında üçüncü ülke yatırımları ile ekonomik ilişkilerini daha da güçlendireceğini sözlerine eklemişti.

Türkiye’nin AB üyelik süreci nasıl etkilenir?

• İngiltere, Türkiye’nin üyeliğini çok uzun zamandır desteklediğinden beri, Birleşik Krallığın desteği olmaksızın, Türkiye’nin AB üyeliği daha da zorlaşabilir.

Brexit'i değerlendiren AB yetkilileri Türkiye hakkında ne dedi ?

AB ile Birleşik Krallık arasında oluşturulması öngörülen "Gümrük Birliği Alanı"nın Türkiye ile yapılan anlaşmalara benzeyip benzemeyeceği sorgulanıyor. Bu konuda gazetecilerin sorularını cevaplayan bir Avrupalı yetkili, "Kıyaslanması zor. 1995 yılında Türkiye ile yapılan Gümrük Birliği anlaşması bazı kuralları içeriyor ve kimi ürünler üzerinde kısıtlamalar bulunuyor. Anlaşma istenildiği gibi işlemiyor. Bu yüzden Gümrük Birliği yeniden gözden geçirilmesi gerekiyor." Söz konusu yetkili raporda bu bilgilerin yer almadığını da söyledi. Bir AB yetkilisi Gümrük Birliği anlaşması kapsamında Türkiye'nin Avrupa Birliği bütçesine katkı sağlamadığını da hatırlattı.

"İkili anlaşma konusunda Bakanlara çağrı"

Brexit süreciyle ilgili tüm olasılıklar için hazırlıklı olmak gerektiğini belirten DEİK Başkanı Nail Olpak da şunları kaydetti:

• "Türk iş dünyası olarak İngiltere ile mükemmel boyutta olan ticari ilişkilerimizin, olumsuz bir Brexit senaryosunun kurbanı olmayacağına inanıyoruz. Bu nedenle bakanlarımıza, Brexit görüşmelerinin sekteye uğraması halinde, geçiş dönemi olmaksızın, önümüzdeki sene 29 Mart'tan sonra süregelen işbirliğinin devam etmesine olanak tanıyan ikili bir serbest ticaret anlaşmasının imzalanmasını teşvik etmeleri yönünde çağrıda bulunuyoruz"

Olpak, olası bir sert Brexit senaryosuna böyle bir "ikili çözüm"ün, Türkiye'yi de bağlayan Gümrük Birliği mimarisinden bir sapma gibi görülmemesi gerektiğini belirtti ve İngiltere ile AB arasındaki herhangi bir çatışmanın uzun süre devam edemeyeceğine inandıklarını kaydetti.

Olpak, "Mevcut Gümrük Birliği düzenlemesinin genişletilmemesi nedeniyle sıkıntı çeken Türkiye'nin, olası bir olumsuz Brexit senaryosunun yıkıcı etkilerinden kendisini koruma hakkına sahiptir" dedi.

Türkiye-İngiltere Ticaret Rakamları (TÜİK-2017)

• Toplam dış ticaret hacmi: 16.2 milyar dolar
• Türkiye'den İngiltere'ye yapılan ihracat: 9.6 milyar dolar
• Başlıca ihracat kalemleri: Motorlu taşıtlar, otomobil, izole edilmiş tel kablo, tekstil, televizyon alıcısı.
• Türkiye'nin İngiltere'den yaptığı ithalat: 6.6 milyar dolar
• Başlıca ithalat kalemleri: Dizel - yarı dizel motor, demir-çelik döküntü, otomobil, ilaç.
• Dış ticaret dengesi: 3 milyar dolar