Zenginin de fakirin de baş tacı: Patates

Hibritleştirilmiş ticari tohumlar hariç, patatesin 2500’den fazla an’anevi türü var dünyada. Ama ne yazık ki, bu tabii türler yerine, genellikle diğer tohumlarda olduğu üzere patates de genetik müdahaleye mâruz kalmış tohumlardan ekiliyor. Patatesin irileşmesi için atılan sentetik gübreler ve böcek öldürücü veya hastalık giderici kimyevî maddelere maruz kalması da cabası.

A, C, K, B1, B6 ve E vitaminlerini içeren patates, potasyum açısından da inanılmaz zengin bir besindir. Bunun yanında folat başta olmak üzere, kalsiyum, demir ve magnezyum da içeren patates, sağlık açısından oldukça yararlıdır. 100 gr. patateste yaklaşık 80 kalori bulunur. Bir patates yumrusunda yüzde 20-25 nişasta, yüzde 2 azotlu madde, biraz da yağ bulunur.

İçerdiği flafoditler ve fenol-asitlerin kanseri önleme açısından çok değerli olduğu artık biliniyor.

Günümüzde patates tüketiminin en yüksek olduğu bölgeler yılda kişi başına ortalama 100 kg’lık tüketimle Orta ve Doğu Avrupa’dır.

LEZZETİ PİŞİRİLMESİNDE SAKLI

Patatesin eşsiz lezzetini ortaya çıkarabilmek için pişirmesini de bilmek gerekiyor. Patatesin en lezzetli hâli, kuzine sobasının fırınında pişirilmiş olanıdır. Yıkandıktan sonra kuzinenin fırınına atılıp pişmesi beklenir, biraz soğuduktan sonra tuz ve baharatlar eklenerek afiyetle yenilir. Eskiden Anadolu insanının uzun kış sohbetlerinin en güzel ikramlarından biri fırında patatesti. Patates seçerken etli kısmının sert ve ağır, kabuğunun ise yumuşak ve düzgün olmasına ihtimam göstermek gerekiyor. Kabuğunu mümkün olduğu kadar ince soyduktan sonra, pişireceğiniz yemeğin biçimine göre doğramalı.

NASIL KIZARTILIR?

Çocuklar ve gençlerin özellikle patates kızartmasına bayıldığını biliyoruz. Ama kızartmaların gıdaların besin değerini yok ettiğini de biliyoruz. Hamburger firmalarındaki kızartmaların aşırı cezbedici oluşundaki sır, içine eklenen MSG’de saklı. Geçtiğimiz hafta TBMM’ye yasaklanması için kanun teklifi verilen MSG yani mono sodyum glutamat ne yazık ki, beyne lezzet pompalayan sentetik bir zararlı.

İnsan ve hayvanların doyma hislerini yok eden MSG, çoğu kez domuzdan elde edilir. Ama illa kızartmasını yemek istiyorsanız, patateslerinizi mutlaka zeytinyağında kızartın. Endüstrisinin ‘zeytinyağında kızartma olmaz’ yalanına da asla itibar etmeyin. Yanan zeytinyağı değil, diğer zararlı endüstriyel yağlardır. Ya da ince doğranmış patateslerin zeytinyağı, rafine edilmemiş tuz ve kekikle harmanlanarak fırın tepsisine konulup, kızartılması hem zararsız, hem de lezzetli bir biçimdir.

MUHAFAZASI MAHZENDE

Patates, soğan, sarımsağın saklanması özellikle nemin yüksek olduğu şehirlerde güçtür. Patatesin saklandığı yerin çok serin, kuru, ışıksız olması gerekir. Çünkü sıcak, nemli, aydınlık yerlerde patates filizlenerek “solanin” adı verilen zehirli madde oluşur. Filizlenmiş soğan, patates ve sarımsak türü bitkileri asla yemeyin. Solanin yenilen miktara bağlı olmak üzere kanser yapabilir ve böbrekleri parçalayabilir. Bu tehlike çocuklarda daha ciddidir.

Çimlenmiş patates ve filizlerinin hayvanlara yedirilmesiyle solanin süte de geçer. Bu sütü içen bebekler için de risk büyüktür.

Aynı şekilde o sütten istifade eden büyükler için de… İşte menşei bilinmeyen her gıda benzer riskleri taşıyabilir ve endüstriyel olana, konvansiyonel olana itiraz bu yüzdendir. Mahzeniniz varsa mahzenlerde, yoksa ışık almayacak mekânlarda ot kurusu veya samanla örtülmelidir. Saman nemi alacağı için patatesler çimlenmeyecektir.

PATATESİN FAYDALARI

- Besleyicidir. İhtiva ettiği vitamin ve mineraller ile yüksek miktarda enerji verir.

- Sindirim sistemi için son derece faydalıdır.

- Hücre sağlığına iyi gelir.

- Strese karşı mücadeleyi kolaylaştırır.

- Bağırsak sağlığını koruyarak, kabızlık ve şişkinlik gibi problemlere iyi gelir.

- Sindiriminden sonra uzun süre tokluk hissi veren patates, bu yönüyle kilo verilmesinde yardımcı rol oynar.

- Cildi güzelleştirir. Özellikle yüz bölgesindeki kırışıkların giderilmesi ve siyah leke sorununun çözülmesinde patates önemli bir görev görür. Bunun için patatesin duruma göre soyulmuş, duruma göre ise rendelenmiş bir biçimde cilde uygulanması gerekir.

- Genetiğine müdahale edilerek hibritleştirilmiş buğday, yulaf ve çavdardaki glüten, bazı kimselerde çölyak hastalığına neden olur. Gluten alerjisi olanlar için patates iyi bir alternatif gıdadır.