İkinci el otomobil fiyatlarının aynı aracın sıfırından daha pahalı olması bile tabii bir durum olarak karşılanmaya başlamıştı. Öyle ya dolar sürekli artıyordu. İki sene bu kaos ortamı sürdü, sonra alınan önlemler, global ekonomideki düzelmeler, korona virüs etkilerinin ekonomideki etkilerinin azalması vesaire derken dolar kuru dengelendi. Yaklaşık iki senedir de böyle devam ediyor. Ancak ilginçtir fiyatlar hâlâ katlanarak artıyor.

Türkiye farkı

BM Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), gıda ürünlerinin uluslararası fiyatlarındaki aylık değişimin izlendiği Küresel Gıda Fiyat Endeksi'nin Aralık ayı sonuçlarını açıkladı.

FAO Gıda Fiyat Endeksine göre 2024 Aralık’ında bir önceki aya kıyasla yüzde 0.5, Aralık 2023'e göre ise yüzde 6.7 artış yaşanmış.

FAO dünya gıda emtia fiyatlarının ölçütü olan endeks, 2024'ü tahıl ve şeker fiyatlarındaki önemli düşüşlerin bitkisel yağlar, süt ürünleri ve et fiyatlarındaki daha küçük artışlarla dengelenmesiyle bir önceki yılki seviyesinin yüzde 2.1 altında tamamladı. Yani dünyada fiyat artışı durduğu gibi düşmüş bile.

Türkiye'de ise TÜİK verilerine göre gıda fiyatları dünyadan çok farklı bir yerde. Türkiye'de gıda fiyat artışı yıllık yüzde 43.6 olarak gerçekleşti. Yani Türkiye'de fiyatlar dünyadaki fiyatlara göre 6 buçuk kat fazla artmış.

Aradaki makas gözlemlerimize göre yılbaşından bu yana daha da açılmış durumda. Daha ücretlere yapılacak yıllık artış oranı açıklanmadan raflardaki, çaydan ayçiçek yağına, undan şekere temel gıda maddelerine yüzde 50’den fazla zam yapıldı. Kasımda kilosu 150 TL olan çay Aralık’ta 235 TL’ye, 5 litresi 180 TL olan ayçiçek yağı da 375 TL’ye çıktı. Bir başka ilginçlik ise Türk mallarının yurt dışında Türkiye’den daha ucuz olması.

Daha önceki yıllarda ücret artışları açıklanınca yapılan zamlar tepki çektiği için bu sefer erken davrandılar herhalde.

Şimdi bu artışların nedeni enflasyon mu, 2012’de değiştirilen hal yasası mı, dolar kuru mu, akaryakıt fiyatları mı, virüs mü, gübre fiyatları mı, vergi mi, gıda ürünlerinin ithal edilmesi mi, kuraklık mı, belediyelerin pazar tahtalarını alâkasız kişilere ihaleyle satması mı, aracılar mı, denetleme görevini yapmayan zabıta mı ya da hepsi mi? Tamam diyelim ki hepsi. Peki, “Ucuza satacağıma malımı denize dökerim” diyen açgözlü, ahlâksız tüccarın hiç mi suçu yok?