Trabzon’un meşhur hurması
Her gıdanın farklı mevsimlerde yaratılmasının hikmetleri var. Mesela kuru fasulye yazın yenilirse, vücutta hararet ve gaza neden olur. Kışın yenilirse de bedeni ısıtarak hastalanmayı engeller. Bu nedenle kışın kuru fasulye, yazın ise taze fasulye yenilmelidir. Ancak konumuz fasulyeler değil, kışın habercilerinden olan Trabzon ve Hatay hurmaları.
Biz hurma deyince farklı bir meyveyi anlarız. Sıcak iklimlerde yetişen, göğe doğru yükselen, güçlü bir gövde, etkileyici bir yaprak ve muhteşem bir salkıma sahip, nimetlerin şahı çöl meyvesini... Bu hurma türü, sıcak istemeyen, adı ve tadı benzer olsa da şekli oldukça farklı Trabzon ve Hatay illerimizle anılan bir meyve…
‘CENNET HURMASI’ DA DENİR
Türkiye’de Trabzon veya Hatay hurması olarak bilinen meyve, Abanozgiller ailesindendir. Bu mübarek ağaç, Asya’da Cava elması, Japon hurması, bizde ise cennet hurması veya Allah’ın meyvesi gibi isimlerle de bilinir.
Tropikal bölgelerin yanı sıra Akdeniz, Karadeniz, Ege hatta İç Anadolu’da da yetişir. Hatay’da yetişenleri daha sert, tatlı ve dayanıklı iken, diğer yerlerde yetişenler daha yumuşak ve kekredir.
Daha çok Ekim, Kasım ve Aralık aylarında arzı endam ederler. Allah-ü Teâlâ her meyvenin enva-i türünü yaratmıştır. Mesela dünyada bugün elmanın 7-8 bin, patatesin 4-5 bin, kayısının 2 bin, üzümün 15-20 bin, buğdayın 25-30 bin, pirincin ise 20-25 bin çeşidi var.
Hayatı dolayısıyla insanı kontrol etmek isteyenler, genetik yapısına müdahale edip tescil ettikleri tehlikeli yeni türleri dayatıyorlar. Bize düşen ise bu dayatmalara itiraz etmek ve onlardan uzak durmak!
Bu meyanda Trabzon hurmasının da pek çok çeşidi var. Türkiye’de çoğunlukla Hachiya ve Fuyu adlı türleri mevcut. Karadeniz’de yetişen ve en çok yenilen Hachiya, fazla miktarda tanen içerdiği için kekre olan, olgunlaşıp yumuşayınca yenilen çeşididir.
SERTİ MAKBÜLDÜR
Fuyu ise özellikle Hatay yöresinde yetişen, sertken yenen, tadı buruk olmayan ‘çikolatalı hurma’, ‘Kakaolu hurma’, ‘siyah hurma’ olarak da bilinen hoş bir türdür. Bunların sert olanı makbuldür, olgunlaşmadan elma gibi kıtır kıtır yenir ve lezzetine doyum olmaz.
Bu Trabzon ve Hatay hurma meyveleri görünüm olarak birbirine benzese de kolayca ayırt edilebilirler.
Trabzon’un kabuğunun rengi daha canlıdır, içinde çekirdek azdır veya yoktur, meyve eti olgunlaşınca turuncudur, çok yumuşak ve suludur. Hatay’ın meyve eti ise kahverengidir ve içinde büyük çekirdekleri vardır.
OLGUNLAŞMADAN YENMEZ
Kekre olan Trabzon’u olgunlaşmadan yemek zordur. Meyve olgunlaştıkça tatlanır. Hamur işleri, dondurmalar ve tatlılarda kullanılan meyve, yoğurda veya salatalara da katılabilir. Reçel, marmelat, şurup, şerbet ve pekmez yapımında da kullanılır. Aşırıya kaçmamak şartı ile şeker hastaları ve hamileler de yiyebilirler.
Prof Dr Ahmet Rasim Küçükusta besin değerlerini şöyle açıklıyor:
■ A, C, E, B1, B6 ve B9 vitaminleri
■ Manganez
■ Bakır
■ Magnezyum
■ Potasyum
■ Kalsiyum ve
■ Fosfor gibi mineraller bakımından zengindirler.
Kateşin, gallokateşin, betulinik asit, zeaksantin ve karotenoidler gibi antioksidanlar da bulunur.
Güçlü bir antikanserojen ve mutasyon önleyici elajik asidin de bulunduğu bildirilmiştir. 100 gramında 3,6 gram lif, 70 kalori vardır ve hiç yağ yoktur.
Faydaları
● Kanserden korur
● Bağışıklığı kuvvetlendirir
● Hazmı kolaylaştırır
● Tansiyonu düşürür
● Kan dolaşımını artırır
● Göz sağlığına iyi gelir
● Yaşlanmayı geciktirir
Normal meme hücrelerine zarar vermeden kanserli meme hücrelerini öldürdüğü bildirilmiştir.
Kabızlığı olanların yememesi önerilir. Aşırı yendiklerinde midede ve ince bağırsaklarda birikerek kitle oluşturma gibi derde de neden olabilirler.
Kabuğu soyularak kurutulan ve kışın kuru olarak yenilen bu meyvenin kurutulmuş halinin lezzetini başka bir meyve kurusunda bulmak imkânsızdır. Bulursanız yememezlik etmeyin!
Cümlemize şifa olsun!