NFT balonuna dikkat

Dijital dünya her geçen gün yeni bir durumla bizi karşı karşıya getiriyor. Önce sesin, daha sonra görüntünün aktarılması, alışveriş imkânı derken sıra şimdi de fizikî karşılığı olmayan ürünlerin satılmasına kadar geldi. Fizikî içeriklerin sanala taşınmasıyla birçok sergi, müze, konser gibi kültürel içerik kendisine sanalda yer buldu. Müzayedeler bile sanal ortama taşındı. Fakat bir farkla artık, fizikî karşılığı olmayan ürünler açık artırmayla satılıyor.

• Nasıl mı?
• Tabi ki NFT ile.
• Hem de bu var olmayan ürünler büyük meblağlara alıcı buluyor.

Dijital ortamda üretilen bu ürünlerden yüklü para kazananların sayısı gün geçtikçe artıyor. Dijital olarak indirme imkânınız olan bir içeriği dijital olarak sertifikalandıktan sonra onlarca dolara alıcı bulabiliyor. Oldukça sıra dışı değil mi?

Fakat bu konuda acele etmemek lazım. Çünkü NFT yatırım gibi görünen yeni bir balon olabilir. Hızlı ve fazla para kazanma yöntemlerinin altından her zaman bir şey çıktığı birçoğumuzun malumu.

NFT nedir?

NFT'nin ne olduğuna ve bu satışların nasıl olduğuna gelin yakından bakalım. NFT, bir şeye kimin sahip olduğunu belgeleyen dijital sertifikalar. Bu sertifikalar, tıpkı Bitcoin gibi kripto paraların değerini ve sahibini belirleyen Blockchain teknolojisiyle üretiliyor. Dijital sertifikalar kişiden kişiye satılabiliyor ve eserin sahibi el değiştirebiliyor.

NFT yalnızca sanat, ses, video ve diğer yenilikçi dijital dosya çalışmalarında kullanılan bir veri türü. Kısaca bu içeriklerin dijital halini temsil ediyor. Özetle, değeri bulunan dijital bir eserin Blockchain ile imzalandıktan sonra, bu ağdaki kripto para birimleriyle satılması demek. Bir tür teknolojiyle ürün satımı, dijital olanın gerçekliğinin kanıtı diyebiliriz. Bu sertifika sayesinde üretilen o ürünün eşsiz olduğu beyan edilmiş oluyor.

Dijital esere 70 milyon

Bu yöntemle satış yapanların sayısı gün geçtikçe artıyor. O isimlerden birisi Beeple takma adıyla bilinen Mike Winkelmann. Winkelmann aslında bir grafik tasarımcı. Ve eserlerini dijital olarak üretiyor. Winkelmann geçtiğimiz haftalarda, tamamen dijital ortamda ürettiği bir eserini 69,3 milyon dolara sattı. Bu rakam, bir sanatçının yaşıyorken eriştiği en yüksek üçüncü para miktarı oldu.

NTF satışlarını yatırım balonu olarak görenlerin sayısı da az değil. En büyük tehlike olarak bu işe büyük hayallerle girişenlerin dolandırılması riski görünüyor. Hatta internet ortamında her türlü manipülasyonun yapılabildiğinin mümkün olduğu düşünülürse, eserlerin fiyatında oynamaların yapıldığı, eseri üreten kişinin olmayan bir parayla aldığı bile düşünülebilir. Henüz çok yeni olan ve nasıl işlediğine dair pek bir bilgi bulunmayan NFT, oldukça puslu bir alan.

İçerikler çeşitleniyor

Kafaları karıştıran bir diğer konuysa aslında bedava olarak sunulan içeriklerin sadece dijitallik kullanıldığı için yüklü paralara satılması.

Mesela bu dijital içeriğe para ödenen belki de ilk örneklerden birisi NBA’ın LeBron James’in smaç videosunu kurduğu web sitesinden satışa çıkarmasıydı. 28 Şubat’ta bu içeriğe 208 bin dolar ödemişti. NBA’ın sitesinden 100 bine yakın kişinin 250 milyon dolarlık alışveriş yaptığı ifade ediliyor. Yakın bir zamanda Twitter'ın kurucularından Jack Dorsey de ilk attığı tweeti NFT ile sertifikalandırıp satışa açmıştı.

Türk eseri de satıldı

Dijital ortam sanatçısı Tarık Tolunay, Eminönü, Galata Köprüsü ve Karaköy'ü gösteren "Fractal İstanbul - Pandemi" isimli eserini Blockchain ile imzalayarak satışa çıkardı. Dijital eser, birkaç saat içinde 36 bin dolara satılmış oldu. Tolunay’ın tamamen dijital olarak oluşturduğu bu eser Eminönü, Galata Köprüsü ve Karaköy'ü tepeden gösteriyor.

Bu ayın başında Elon Musk’ın eşi Grimes de dijital ortamda ürettiği 10 eserini NFT ile çok kısa bir sürede 6 milyon dolara satmıştı.

Olmayan ayakkabıyı satmak

Fizikî olarak olmayan bir şeye sahip olma hazzı ve bunun ne hissettirdiğine ilişkin duygu bu kadar para verilmesini sağlıyor. Bunun en yakın örneği, Gucci’nin giyilemeyen ayakkabısı. Gucci’nin en ucuz ürünü olarak nitelenen Virtual 25 model ayakkabısı aslında yok.

Fizikî bir ayakkabıya karşılık gelmeyen bu ürün sadece sanal olarak var. 12 dolar karşılığında sahip olacağınız ayakkabı aslında sadece sanal gerçeklikle var oluyor. Her ne kadar üretilen içeriklerin ya da eserlerin, fizikî bir karşılığı olmasa da bir şekilde para ettiği ve alıcısının olduğu görülüyor.

Bakandan kripto para uyarısı

NFT ile satışa çıkarılan eserlerin birçoğunun ödemesi kripto parayla yapılıyor. Mesela Tarık Tolunay’ın eseri, Ethereum üzerinden satılmıştı. Hazine ve Maliye Bakanı Lütfi Elvan geçtiğimiz hafta, son zamanlarda kullanımı oldukça yaygınlaşan kripto paralara ilişkin bir açıklama yaptı. Dijital para ve kripto paranın aynı şey olmadığı vurgusunu yaptı. Elvan, “Dijital para ile kriptoyu karıştırmamak lazım. TL karşılığı dijital paradan bahsediyoruz. Kripto paralarla ilgili ciddi kaygılarımız var. Sadece bizim değil tüm dünyada endişe söz konusu. Türkiye’de Bitcoin işlemleriyle ilgili bir bakan yardımcımızı görevlendirdik” dedi.