Gerçek Hayat olarak AREDA Survey’e, 6 - 17 Ocak 2020 tarihleri arasında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Türkiye dahil 6 ülkedeki liderlik algısına dair geniş çaplı bir araştırma yaptırdık. Araştırmada özellikle son yıllarda uluslararası müdahalelerle siyasi karışıklıklar yaşayan ülkeler ve bu müdahaleler nedeniyle mağduriyet yaşamış halklar seçildi.

Türkiye’deki Suriyeli mültecilerle birlikte 7 farklı örneklem grubunun dâhil olduğu araştırmada katılımcılara Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın uluslararası siyasi arenadaki imajı ile hem Türkiye hem de dünya siyasetine yaptığı katkılar soruldu. Verilen cevaplar, Türkiye’den katılımcıların Cumhurbaşkanı Erdoğan’a olan inancın ve attığı siyasi adımlara verilen desteğin tüm algı çalışmalarına rağmen yüksek olduğunu ortaya koyarken, mazlum halkların ‘güçlü ve kurtarıcı lider’ beklentisinin de karşılığına denk geldiğini gösterdi.

Gerçek Hayat için özel yapılan uluslararası araştırmanın ortaya koyduğu sonuçlar:

Recep Tayyip Erdoğan’ı tek kelime ile ifade ediniz

Araştırmanın Türkiye ayağında 2083 katılımcıya öncelikle “Recep Tayyip Erdoğan’ı tek kelime ile ifade ediniz?” sorusu soruldu. Açık uçlu bu soruda katılımcılara cevap seçeneği sunulmazken, Erdoğan’ın imajı hakkında geniş bir çerçeve çizilmesi amaçlandı. Anketin bu bölümünde katılımcıların yüzde 17,9’u Erdoğan’ı “Lider” olarak tanımladı. Yani her 6 katılımcıdan biri, Erdoğan’ın en baskın özelliğinin liderlik olduğu konusunda hemfikir oldu. Yüzde 12,4 “Adam Gibi Adam”, yüzde 12,2 “Reis” tanımını kullanırken, Erdoğan’ın en öne çıkan özelliğini “Dünya Lideri” olarak görenlerin oranı 8,4 oldu. Araştırma önceki seçimlerde AK Parti’ye oy vermiş kimselerin görüşlerini kapsıyor.

Sizce Recep Tayyip Erdoğan’ın en çok hassasiyet gösterdiği 3 konu hangisidir?

“Sizce Recep Tayyip Erdoğan’ın hassasiyet gösterdiği 3 konu hangisidir?” sorusuna ise Türk katılımcıların büyük çoğunluğu “Dünyadaki tüm mazlumlar” olarak cevap verdi. Çoktan seçmeli olarak sorulan soruda bu cevabı verenlerin oranı yüzde 68,4 oldu. En çok oy alan diğer cevaplar ise yüzde 56,1’le “Türkiye’nin prestiji ve güçlenmesi” ve yüzde 49,1’le “Yerli ve milli sanayi ve teknoloji” oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın aile hayatına ve genç nesle verdiği önem de aynı soruda katılımcıların güçlü tespitleri arasında yer aldı. Her 3 katılımcıdan biri Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın en çok aile hayatına önem verdiğini, her 5 katılımcıdan biri ise gençleri ön planda tuttuğunu vurguladı.

Recep Tayyip Erdoğan’ın en çok öne çıkan 3 özelliği sizce hangisidir?

‘Girdiği her seçimi kazanan iyi bir devlet adamı’

AraştırmanınTürk katılımcılara sorduğu çoktan seçmeli bir başka soru ise “Recep Tayyip Erdoğan‘ın en çok öne çıkan 3 özelliği sizce hangisidir?” oldu. Katılımcıların yüzde 82’si bu soruya “İyi bir devlet adamı olması” şeklinde cevap verirken, yüzde 80,5’lik kesim “Başarılı bir siyasi lider olup girdiği seçimleri kazanması” şeklinde cevap verdi. Araştırmanın bu bölümünde katılımcıların vurguladığı en belirgin diğer özellikleri ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın hem güçlü bir hatip hem de edebiyat ve şiire önem veren duygusal bir lider olması. Her 10 katılımcıdan yaklaşık 4’ü, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı bu özellikleri ile tanımlıyor. Yüzde 10’luk bir kesim ise, Erdoğan’ın zaman zaman basına da yansıyan bir özelliğini hatırlatarak onun “İyi bir futbolcu” olduğunu vurguluyor.

Sizce Recep Tayyip Erdoğan yıllar sonra nasıl bir lider olarak hatırlanacak?

Halkı yıllar sonra onu böyle hatırlayacak

Ankette katılımcılara “Sizce Recep Tayyip Erdoğan yıllar sonra nasıl bir lider olarak hatırlanacak?” sorusu da soruldu. Cevaplar arasında da, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı bugüne kadar tanımlayan özellikleri sıralandı. Katılımcıların bir kısmı Erdoğan için ‘Reformcu, Otoriter, Karizmatik, Vizyoner’ gibi cevaplar verse de, “Halka yakın” cevabı yüzde 40,4 ile en güçlü cevap olarak öne çıktı.

‘Dünya 5’ten büyüktür’ sözü ‘one minute’ı geçti

Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın dünya siyaset tarihine geçen ilk büyük hamlesi, 2009 yılı ocak ayında Davos’ta düzenlenen Dünya Ekonomik Forumu toplantısında gelmişti. İşgalci İsrail’in Cumhurbaşkanı Peres’in mesnetsiz suçlamalarına ve mazlum Filistin halkı ile ilgili yorumlarına sert çıkan Erdoğan, konuşma süreleri konusunda İsrail yanlısı tavır alan programın moderatörünü “One minute (bir dakika)” diyerek susturmuş Peres’e haddini bildiren mâlum konuşmasını gerçekleştirmişti. Daha sonra toplantıyı terk eden Erdoğan, o günden sonra söz verdiği gibi Davos toplantılarına bir daha katılmadı.

Erdoğan’ın söylediği “One minute” sözü o günden sonra mazlum halkların isyan bayrağı haline gelmiş ve Ortadoğu’da bu isimle pek çok mekân bile açılmıştı.

Bu hâdiseden 4 yıl sonra, 2013 yılında Cumhurbaşkanı Erdoğan yeni bir çıkışla yine mazlum halkların duygularına tercüman oldu. ‘Dünya barışının Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi üyesi (ve hepsi de sömürgeci) 5 ülkenin iki dudağı arasında olmasına itiraz eden Erdoğan, “Dünya beşten büyüktür” diyerek mazlumların sesi oldu. Âdaletsizlik timsali hâline gelen bu köhne kurumun köklü değişikliklere ihtiyacı olduğunu belirten Erdoğan, bu tarihten sonra BM Genel Kurulu’ndaki tüm konuşmalarında bu sözü kullanarak konseyin değiştirilmesi gerektiğini söyledi.

AREDA’nın araştırması, “Dünya beşten büyüktür” söyleminin, “One minute” söyleminin de önüne geçerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bugüne kadarki en güçlü vurgusu olduğunu ortaya koydu. Erdoğan’ın katılımcıların zihnine kazınan diğer söylemleri ise şöyle: “Tek millet, tek bayrak, tek devlet, tek vatan”, “Durmak yok yola devam”, “Bir olacağız iri olcağız diri olacağız”, “La tahzen - La ğalibe illallah”, “Herşey Türkiye için”, “Eeeyyyy…. ile başlayan söylemler”, “Topunuz gelin”, “Öleceksek adam gibi ölelim”, “Bay Kemal”...

15 Temmuz’daki çağrısı gerekli ve cesurcaydı

CHP öncülüğündeki bir kesimin darbe ve işgal girişiminin ilk gününden bu yana ısrarla ve organize bir şekilde dile getirdiği ve bu günlerde yeniden köpürtmeye çalıştığı “15 Temmuz tezviratları”ndan biri de ankette halktan cevabını bir kez daha aldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın darbecilerle mücadele etmek için İstanbul’a doğru yola çıkmadan önce cep telefonu bağlantısıyla milleti darbecilere karşı sokağa çağırma hamlesi, AK Parti seçmeni olan katılımcıların yüzde 85,2’si tarafından “Çok olumlu ve olması gereken cesurca bir davranıştı” şeklinde yorumlandı. Milletin büyük bir oranla verdiği bu cevap, bu günlerde yeniden dillendirilen “yeni darbe hazırlığı var” iddialarına da peşin bir cevap oldu.

Bu cevapla millet, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Pakistan ziyareti sonrasında yeni darbe söylentileriyle ilgili söylediği “İnanıyorum ki darbe heveslilerine milletimiz gereken cevabı da meydanlarda farklı bir şekilde verebilecek bir güce, bir potansiyele, bir imana sahiptir” sözlerine “Evet sahibiz” dedi.

Sizce Erdoğan'ın karizması hangi faktörlerde ileri gelmektedir?

‘Erdoğan karizması’nın kaynağı: Tevazu

Cumhurbaşkanı Erdoğan, İBB Başkanlığı’na seçildiği ve siyaset arenasında daha geniş bir kitle için görünür olduğu yıllardan bu yana hep belirli bir özelliğiyle anıldı: Karizmatik. Erdoğan’ı siyasi olarak desteklesin ya da desteklemesin, onu gıyabi ya da bizzat tanıyanlar, güçlü bir karizması olduğu ortak paydasında birleşti.

Ankette sorulan “Recep Tayyip Erdoğan’ın karizmatik bir lider olduğunu düşünüyor musunuz?” sorusu da benzer bir sonuca işaret etti. Katılımcıların yüzde 85,8’i, Erdoğan’ın karizmatik bir lider olduğunu düşünüyor.

Bir sonraki soruda ise katılımcılara bu karizmanın kaynağı soruldu. “Sizce Recep Tayyip Erdoğan’ın karizması hangi faktörlerden ileri gelmektedir?” sorusuna verilen cevaplar ise şöyle:

Mazlumların ve zayıfların sesi olmaya çalışması % 22,7; Doğallığı, mütevaziliği, halka yakınlığı % 22,7; Mücadeleci kişiliği % 21,7; Güçlü hitabet yeteneği %10

‘Mazlumların haklarını savunuyor’

Araştırmada katılımcılara “Recep Tayyip Erdoğan Müslüman halkların liderliğini yapmakta ve onların haklarını küresel platformlarda savunmakta mıdır?” sorusu da yöneltildi. Bu soruya da Türkiye’deki Suriyelilerin yüzde 85,4’ü “evet” şeklinde cevap verdi. Bu oran sırasıyla Azerbaycanlılar arasında yüzde 66,1; Filistinlilerde 57; Bosnalılarda yüzde 51,9; Mısırlılarda 42,4 olarak gerçekleşti. Venezuelalı katılımcıların da yüzde 32’den fazlası, Erdoğan’ı mazlumların lideri olarak gördüğünü söyledi.

Erdoğan kimdir? Biliyormusunuz?

“Mazlumlar” onun kim olduğunu biliyor

AREDA SURVEY’İN yaptığı uluslararası çalışmada, hâlen siyasi karışıklık ve işgalci zulmü ile mücadele eden Mısır, Venezuela ve Filistin halkı ile kardeş Azerbaycan ve Bosna Herseklilere de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın siyasi algısı soruldu. Suriye’deki savaştan kaçarak Türkiye’ye sığınan Suriyeli mülteciler de ayrı bir örneklem grubuyla ankette yer aldı.

Anketin “Ülkeler” bölümünde yer alan araştırmanın bu kısmında, öncelikle her ülkenin katılım grubuna “Recep Tayyip Erdoğan kimdir, biliyor musunuz?” sorusu soruldu. Bu soruya Türkiye’deki Suriyelilerin tamamı “Evet” şeklinde cevap verirken, Azerbaycanlıların yüzde 93,7’si, Bosnalıların yüzde 91,8’i, Filistinlilerin yüzde 81,4’ü, Mısırlıların ise yüzde 69,6’sı “Evet” dedi. ABD’nin hali hazırda düşük yoğunluklu darbe planını uygulamaya devam ettiği ve bu darbeyi de acımasız ekonomik ambargolarla desteklediği Güney Amerika ülkesi Venezuela’da ise her 2 kişiden biri, Erdoğan’ın kim olduğunu bildiğini söyledi.

Türkiye Cumhuriyeti Devlet Başkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı güçlü bir siyasi lider olarak görüyormusunuz?

4 kıtadan ortak ses: Erdoğan güçlü bir lider

Anket katılımcılarından Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı tanıdığını belirtenlere yöneltilen “Recep Tayyip Erdoğan’ı güçlü bir siyasi lider olarak görüyor musunuz?” sorusu ise, Erdoğan’ın yalnızca bilinen bir lider değil, “gücü bilinen” bir lider olduğunu ortaya koydu. Türkiye’deki Suriyelilerin yüzde 96,6’sı; Bosnalıların 87,5’i; Filistinlilerin 85,5’i; Azerbaycanlıların yüzde 82’si; Venezuela halkının yüzde 74,7’si ve Mısırlıların yüzde 63,4’ü Cumhurbaşkanı Eroğan’ı “Güçlü bir lider” olarak gördüklerini belirtti.

Ülkenizin Recep Tayyip Erdoğan gibi bir lidere sahip olmasını istermisiniz?

“Erdoğan gibi bir lider istiyoruz”

Anketin en çarpıcı bölümünü ise, Cumhurbaşkanı Erdoğan için “güçlü bir lider” cevabı verenlere sorulan soru oluşturdu. Bu katılımcılar arasından, “Ülkenizin Recep Tayyip Erdoğan gibi bir lidere sahip olmasını ister miydiniz?” şeklinde yöneltilen soruya Venezuela dışında ezici bir çoğunlukla “evet” cevabı çıktı. En yüksek “evet” oranı ise, Türkiye’deki Suriyeli mültecilerden geldi.

Ülkelerindeki katliamlardan kaçarak Türkiye’ye sığınan; ülkesiz, bayraksız ve vatansız kalmanın acısını taşıyan Suriyeliler, ülkelerine geri dönüş umutlarının nasıl yeşerebileceğinin de ipuçlarını verdi. Suriyelilerin yüzde 9,5’i, “Biz de ülkemizin Recep Tayyip Erdoğan gibi bir lidere sahip olmasını istiyoruz” dedi.

Aynı soruya en yüksek oranda olumlu cevap veren ülke ise Filistin oldu.

İsrail zulmü altında hayatta kalmaya çalışan ve her zor anlarında Türkiye’yi tereddütsüz yanlarında bulan Filistinlilerin yüzde 93,4’ü, Erdoğan gibi bir liderin özlemini çektiğini söylüyor. Mursi döneminde çok kısa da olsa ilk defa demokrasiyi yaşayan ve bugün darbeci Sisi’nin baskılarıyla mücadele eden Mısır’da ise katılımcıların yüzde 86,2’si Erdoğan gibi bir lider istiyor. Azerbaycan’da bu oran yüzde 81,4; Bosna Hersek’te 72,2, Venezuela’da ise yüzde 38,7.

Recep Tayyip Erdoğan'ın Birleşmiş Milletler'e itafen söylediği "Dünya 5'ten büyüktür" söylemini biliyormusunuz/duydunuz mu?

Dünya destek verdi: Evet, beşten büyüğüz

Ankette, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Dünya 5’ten büyüktür” söyleminin bilinirliği de soruldu. Katılımcıların büyük bir çoğunluğu, Erdoğan’ın bu söylemini duyduğunu/bildiğini söyledi. Bu katılımcılar, “Dünya 5’ten büyüktür söylemini destekliyor musunuz?” sorusuna ise daha büyük oranda “evet” diyerek Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın aslında dünyanın duygu ve düşüncelerine tercüman olduğunu gösterdi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ndeki 5 ülkeden 4’ünün ülkelerini fiilen işgal ettiği Türkiye’deki Suriyeliler, yüzde 97,4’le Erdoğan’ın bu felsefesine en fazla destek veren katılımcı grup oldu. Suriyelileri yine yüzde 90’dan fazla evet oranlarıyla Filistin, Azerbaycan ve Bosna Hersek takip etti. Mısır ve Venezuela halkları ise yüzde 80 üzeri bir oranla Erdoğan’a BM reformu çağrısında destek verdi.

"Dünya 5'ten büyüktür" söylemini destekliyor musunuz?

Araştırmanın künyesi

Kantitatif araştırma yöntemlerinden CAWI ile gerçekleştirilen çalışmada, Türkiye dahil 6 ülke vatandaşları ve Türkiye’de yaşayan Suriyeli mülteciler arasından 5 bin 753 kişiyle görüşüldü. Bunlardan 2 bin 83 katılımcı Türk vatandaşları arasından seçilirken, Bosna Hersek ve Türkiye’deki Suriyeli Mülteciler’den bin 67’şer kişi araştırmaya dahil edildi. Geri kalan örneklemler Mısır, Venezuela, Azerbaycan ve Filistin’den eşit olarak seçildi. Araştırma katılımcılarının yüzde 50,2’si kadınlardan, yüzde 49,8’i erkeklerden oluşurken; 25-44 yaş arası katılımcılar toplam sayının yüzde 48’lik bölümünü oluşturdu.

Fotoğraftaki liderlerden hangisini siyasi olarak daha karizmatik buluyorsunuz?

Dünya liderleri arasında öne çıkıyor

Anket katılımcılarına, Türkiye dahil dünyanın 10 önemli ülkesinin liderlerinin fotoğrafları gösterilerek “Fotoğraftaki liderlerden hangisini siyasi olarak daha karizmatik buluyorsunuz?” sorusu da soruldu. Liderler listesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yanı sıra Almanya Başbakanı Merkel, ABD Başkanı Trump, Çin Devlet Başkanı Cinping, Fransa Cumhurbaşkanı Macron, İngiltere Başbakanı Johnson, Japonya Başbakanı Abe, Rusya Devlet Başkanı Putin, İran lideri Ruhani ve Suudi Kral Selman yer aldı. Her ülke katılımcısının bu soruya verdiği cevaplar ise şöyle sıralandı:

Erdoğan'ın Mursi'yi desteklemesini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Azerbaycan politikasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bosna politikasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Mazlum halklar Erdoğan’ın desteğini unutmuyor

Ankette Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın ülkeler özelindeki politikaları da katılımcılara soruldu. Mısırlılar, “Recep Tayyip Erdoğan’ın eski Mısır Cumhurbaşkanı Muhammed Mursi’yi desteklemesini nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna verdikleri cevapla Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rabia isyanı sırasında verdiği desteği unutmadıklarını gösterdi. Katılımcıların yüzde 44,8’i, Erdoğan’ın desteğini olumlu bulduğunu açıkadı.

Filistinliler ise “Recep Tayyip Erdoğan’ı Filistin davasında yanınızda hissediyor musunuz?” sorusuna yüzde 73,9 oranında olumlu cevap verdi.

Benzer bir soru, Azerbaycanlı katılımcılara ucu açık olarak soruldu. “Recep Tayyip Erdoğan’ın Azerbaycan politikasını nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusuna katılımcıların yüzde 62’si “Erdoğan Azerbaycan’ın haklarını ve egemenliğini destekliyor” cevabı verdi.

21. yüzyıla 5 kala Avrupa’nın göbeğinde soykırıma uğrayan Bosna Herseklilerin yüzde 53’ü ise Cumhurbaşkanı Erdoğan için hem “Bosna- Hersek’in tümünün haklarını ve egemenliğini destekliyor” diyor hem de “Tüm Balkanlarda barış ve işbirliğini savunuyor” görüşünü dile getiriyor.