Dünyayı kasıp kavuran alışveriş ayı. Kasımda indirim başkadır

Son 10 yıl içinde artan online alışveriş kültürü, tüketimde artışı da yanında getirdi. Her an her saniye her ihtiyaca dışarıya bile çıkmadan ulaşmanın rahatlığı, keyfi tüketimi de tetikliyor. Artan tüketimi korumak isteyen satıcılarsa kampanyalar ve indirim günleri adıyla müşterilerini elinde tutmak için çırpınıyor. Anneler Günü, Babalar Günü, Doğum Günü, Sevgililer Günü derken şimdi de Bekârlar Günü, Efsane Cuma, Kasım indirimleri diyerek yeni numaralarıyla çıktılar milletin karşısına.

Özellikle rezilâne “Black Friday” adıyla anılan indirim günleri, ülkemizde aynı isimle arzı endam etmişti. Ancak Müslümanların haftalık bayramı olan cuma gününün, kapitalizme çirkin bir şekilde kurban edilmeye çalışılması tepki çekince isim Türkiye’de “Efsane Kasım” veya “Efsane Cuma” olarak değiştirildi.

Ülkemizde de neredeyse 3-5 yıllık bir mâzisi olan bu sözde indirim günlerinde indirim mi yapılıyor, yoksa yalan mı söyleniyor?

Kara kalem kârlar

Şükran Günü, Amerika ve Kanada’da yıl sonunda tüm tarım faaliyetlerine ve elde edilen tüm nimetlere şükrün bir nişânesi olarak iki ülkede farklı tarihlerde kutlanıyor. Genellikle büyük yemek sofralarında yemeklerle kutlanan bu günün bir Kızılderili'nin aç kalan ABD’li bir aileye verdiği balkabağı, hindi ve patates yemeğinden çıktığı dile getiriliyor.

Cuma indirimleri ise ABD’de kasım ayının son perşembe günü kutlanan Şükran Gününden bir gün sonrası yani Noel alışveriş sezonunun açılışı olarak niteleniyor. Tatil günü olmamasına rağmen birçok kişi bu günü tatil olarak kabul ediyor. İndirim günleri olmasında yatan hikâyeler ise çeşitli.

İlk rivayete göre, 1950’lerde Philadelphia Emniyet Müdürlüğü, Şükran Günü ertesinde alışveriş için şehir merkezinde oluşan trafik sıkışıklığını ve kalabalığı tanımlamak için “Black Friday” terimini kullandığı ve böylece bu ismi aldığı iddia ediliyor.

Diğer bir inanışa göre ise 1970’li yıllarda “şükran günü” ertesi, yapılan alışverişler sonucu satıcıların kârlarını artırması ve bu kârların muhasebe defterlerine siyah kalemle not alınması, güne bu ismin verilmesine neden olmuş. Yani bir diğer iddia da bu. Lâkin kaynağı ne olursa olsun, kapitalizmin Cuma gününü böyle tanımlamasının altında bir şeytanlığın olduğu da bir gerçek. Neden Hıristiyanların pazarı veya Musevilerin Cumartesisi için aynı söylenmez de Müslümanların cuması için bu iğrenç ifade kullanılır suâlî son derece mühimdir.

Halk gözünü açtı

Tarihî hikâyesi bir yana son yıllarda “inanılmaz indirimler” başlığıyla müşterileri kendine çeken sitelerin aslında indirim yapmadığı, ürünlerin fiyatını bu dönemde kademeli olarak artırdığı tuzağını artık bilmeyen yok. Buna rağmen itibar edilmesi ise insanın nefsanî arzusunu kontrol edememesinden kaynaklandığı, yalancı ve sahtekâr kapitalistlerin de bu dürtüyü kullandıkları dile getiriliyor.

Alışveriş siteleri her ne kadar “fiyat teklifleri ve kampanyalarını tanımladığı bir sistemle düzenli olarak kontrolleri yapıp müşterileri olumsuz etkileyebilecek fiyat değişikliklerine karşı önlem aldığını” söylese de ortaya çıkan sonuçların pek de öyle olmadığı ortada. Aylarca gerek mesaj yoluyla gerek eposta gerekse TV reklamlarıyla alışverişe davet edilen tüketici, artık fiyatların gereksiz yükseltildiğinin farkında.

“Olta”ya gelmeyin

Bir takım fiyat araştırma site ve uygulamaları sayesinde ürünün son birkaç aydaki fiyat değişim tablosu üzerinden ne zaman indirime girip girmediği rahatlıkla anlaşılıyor. Kullanıcıların da bilincinin artmasıyla “indirim” adı altındaki pazarlama pek de ciddiye alınmıyor.

Bu elbette gerçek indirimlerin olmadığı anlamına gelmiyor. Fakat bu dönemde artan reklamlar arasında neyin gerçek olduğunu araştırmak, ava giderken avlanmamak da önemli. Kullanıcılar alışveriş yaparken şüpheci yaklaşmaktan çekinmemeli. Özellikle bu kampanya dönemlerinde artan dolandırıcılık birçok kartın ele geçirilmesine kadar büyük zararlara neden olabiliyor.

• • Tüm bunların yanı sıra internet sitelerinde gezerken sitelerin gerçek olup olmadığı oltalama siteleri olup olmadığı da kontrol edilmeli.
• • Web sitesinin ismini okuyun, gerekirse kendiniz yazarak arayın.
• • “Daha ucuza ürün alacağım” diye, site site kupon ararken, hırsız ve dolandırıcıların ağına düşmeyin. • Alışveriş yapacaksanız da fiyatları tüm sitelerden karşılaştırın.
• • Sitelerin linkini, resmi sosyal medya hesaplarından teyit edin.

Cuma olmadı pazartesi verelim

Rekabet kurumu çevrimiçi platformlarda özellikle indirim dönemlerinde yapılan satışlardaki haksız rekabeti önlemek için firmalar hakkında çevrim içi platform hizmetleri kapsamındaki uygulamalarının 4054 sayılı Kanun’un 6. maddesini ihlal ettiği gerekçesiyle soruşturma başlatmaya hazırlanıyor.

27 Kasım Cuma gününe denk gelen bu dev alışveriş çılgınlığında, iddialara göre yüzde 80’lere varan indirimler yapılacak. Geceden bilgisayarlarını kurup, kredi kartlarını hazır edip, bakiyelerini kontrol eden yarışmacılar, sözde indirim düdüğünün çalmasının ardından birbirleriyle yarış hâlinde olacaklar. Web sitelerini erişilmez, internet hızlarını görülmedik derecede düşürecekleri kesin olan bu yarışta, tıpkı mağazalarda yapılan indirimlerde yaşanılan durumlar görülebilir. Olimpiyat koşucusu edasıyla mağaza kapılarından içeriye dalanlar mı, bir ürün için birbirlerinin üstüne atlayanlar mı elinden ürün kapanlar mı dersiniz, bu sene izleyeceğimiz videoların içeriği az çok kafanızda canlanmıştır.

Dahası, sözde cuma fırsatlarını kaçıranlar için Cyber Monday isminde bir indirim günü daha yapılarak alışveriş çılgınlığı daha uzun bir süreye yayılıyor. “Mavi Pazartesi” olarak da adlandırılan Siber pazartesi, “Şükran Günü” sonrası ilk pazartesi için kullanılan başka bir pazarlama terimi. Yani sonuçta hepsi bizlere bir şeyleri pazarlamak, elde kalan stokların eritilmesi için yapılan sahte kampanyalardan ibaret.

Dükkânın önü kapanıyor abicim

Sadece web sitelerinde değil, fiziki mağazalarda da indirimler uygulanıyor. Sabah normalden çok erken saatlerde açılan dükkânlar gece geç saatlere kadar satış yapıyor. Erken saatlerde dükkânlar önünde uzayan kuyruklar birkaç gün öncesinden oluşmaya başlıyor. Alışveriş yapmak için işyerinden izin alanlar mı mağaza önüne valizlerle gelip kamp kuranlar mı yüzlerce insan bu çılgınlığı eğlenmek ve ticaret yapmak için bir yıl boyunca bekliyor.

Fiyatlar mercek altında

İndirim günlerinde haksız rekabeti önlemek için Ticaret Bakanlığı ve Rekabet Kurumu devreye girdi. Fahiş fiyat artışlarına karşı vatandaşlardan artarak gelen şikâyetler üzerine gıda ve temel tüketim ürünlerinde saha denetimleri artırıldı. Bakanlık, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulunca yapılan incelemelerle bugüne kadar bin 861 dosyayı karara bağladı, fahiş fiyat artışı yaptığı tespit edilen 208 firmaya, toplam 6 milyon 870 bin lira idari para cezası uyguladı.

Biz de sizin için bazı ürünleri izleme aldık. Mesela resmi sitesinde 4099 lira gösterilip 3399 liraya satılan bir çamaşır makinesi büyük bir e-ticaret platformundaki e-dükkânda 4099 lira yerine 2739 TL’ye satılırken, söz konusu sözde Kasım indirimi gecesinde 2739’a satılan e-dükkânda ise fiyatlar 3099’a yükseldi, indirim adına. İndirim gününden bir gün sonra ise 2739 liraya verilen siparişler keyfi olarak iptal edildi.