Her gün TV’de nice insanların ki aralarında çok meşhur isimler de vardı. Bu yöntemle dolandırıldığına dair haber izlerdik. Şimdi bu mesaj bile artık çok nostaljik kaldı. Her şey o kadar hızlı değişiyor ki, bugün artık ‘155 Polis İmdat’ diye bir hat bile kalmadı.

Dijitalleşmenin her alanda hızla ilerlediği dünyada tarihin en eski mesleklerinden hırsızlık da çağa ayak uydurmakta hiç geri durmuyor. Telefon dolandırıcılığı yine farklı yöntemlerle tam gaz devam ediyor. İkinci el alışveriş sitelerinden, sosyal medya ağlarından, sahte kurumsal siteler ve sahte mailler üzerinden dolandırıcılık da her gün ağına düşürecek kurban arayan hırsızların uğrak mekanı.

Kimlik bilgilerine ulaşmak çok kolay

T.C. Kimlik Numarası, doğum tarihi ve yeri, adres, telefon numarası gibi bir dolandırıcının ihtiyacı olan temel bilgiler, dark webde toplu halde 3-5 kuruşa satılırken, o kadar “derin” olmayan dolandırıcılar arama motorundan da bu bilgileri kolayca buluyor. Zaten seçim zamanı muhtarlıklardaki seçmen listelerini kontrol eden bir dolandırıcı istediği tüm bilgilere nokta atışı ulaşabilir. Son zamanlarda en korkutanı ise bankalar üzerinden yapılan hırsızlıklar.

Adına kredi çekilenlerle, kredi kartındaki limitleri gecenin bir yarısı çatır çatır boşaltılıp, yurt dışında bir hesaba gönderilen mağdurların sayısı her gün artıyor. Genel şikayet de bankaların bu işlemler gerçekleştirilirken kullanıcıya doğrulama mesajı/bildirimi göndermemesi veya araması yapmaması. Sonrasında itirazların değerlendirmeye alınmasının çok uzun sürmesi veya bankanın sorumluluk reddinde bulunması da cabası.

Çevremizdeki çoğu insan paranoyak oldu. Gün içinde defalarca banka hesaplarını kontrol etme ihtiyacı duyar olduk.

Çoğu dolandırıcılık girişimlerinden kurtulmanız için öncelikle kullanmadığınız ya da çok az kullandığınız banka hesaplarınızı, kredi kartlarınızı kapatın. Mobil bankacılık kullanabilenler kredi kartlarını alışveriş yapmadıkları zaman kapalı tutmalı.

İkinci olarak havale- EFT, fon vs. işlem limit ayarlarını minimum seviyeye çekin. Gerektiğinde yükseltip, tekrar düşürün.

Online alışverişte sanal kart kullanın.

Mobil bankacılık kullanamıyor veya kullanıyor ama bu ayarları yine de yapamıyorsanız bankanıza bizatihi müracaat edip, şube dışı işleme hesaplarınızı kapattırın.

Dolandırıcılıkta deepfake ve yapay zeka dönemi

Bir gazeteci haberini hazırlamak için herhangi bir kişiyi sebep belirtmeksizin arayabilir, soru sorabilir. Yaptığı kamu görevinin kendisine sağladığı bir haktır. Ancak bir su arıtıcısı firması öyle önüne geleni istediği gibi arayamaz, aramamalı. Niye derseniz artık sizinle telefonda konuşup ses kaydındaki onay cümlelerini kullanarak telefon bankacılığında istedikleri kadar sizi dolandırabilirler. Gelişen yapay zekâ teknolojileri dolandırıcıların da işini kolaylaştırıyor. Deepfake teknolojisiyle sahte videolar ve ses kayıtları oluşturulabiliyor. Özellikle kurumsal dolandırıcılıklarda şirket yöneticilerinin seslerini taklit ederek çalışanlardan para transferi yapmaları istenebiliyor. Bunun için kurumsal şirketlerin çalışanlarını bilinçlendirmesi ve önemli ödemeleri çift yönlü doğrulama ile yapmaları gerekiyor. Yapay zeka denen meret buna da yarıyor.

İstenmeyen aramalarla ilgili bir yasal düzenleme var doğru, e-devlete girip bazı engellemeler koymak da mümkün bu da doğru ama hâlâ maaş kartını kullanmak için bankanın güvenlik görevlisinden yardım isteyen insanların olduğu ülkemizde bunu yönetmek çok zor.

- Bu yüzden tanımadığınız numaraları açmayın, kargo vs. bekleyenler için illaki açmanız gerekiyorsa da beklediğiniz arama olmadığını anladığınız anda hiç kibarlık yapmadan direkt telefonu kapatın.

- İnternette dolandırıcılardan kurtulmak için birçok teknik bilgi içeren yöntem anlatırlar ama pratikte kullanmak gerçekten zordur.

- O yüzden mail uzantısının kişisel veya kurumsal olması farketmez; beklemediğiniz bir mail linkine kesinlikle tıklamayın.

- Tıkladığınızda sizden bilgilerinizi isteyen hiçbir ekrana TC, şifre, telefon numarası vs. girmeyin.

- Cep telefonlarınızı çocuklarınıza kullandırtmayın, bilmediğiniz uygulamaları oyun ya da başka bir şey telefonlarınıza yüklemeyin.

- Bir uygulama veya oyun yükleyecekseniz en az 1 milyondan fazla yüklenmiş olmasına ve market puanının 4 ve üzeri olmasına dikkat edin. Mümkünse parayla satılan uygulamaları tercih edin. Ücretsiz VPN hizmetleri kişisel verilerinizi izleyebilir ve çalabilir. Aynı şekilde, herkese açık Wi-Fi ağları (kafeler, havalimanları, oteller vb.) dolandırıcıların kişisel bilgileri ele geçirmesi için fırsat oluşturabilir.

- Mutlaka güvenilir ve ücretli VPN hizmetleri tercih edilmeli ve ortak ağlarda hassas işlemler gerçekleştirilmemeli.

- Bedava peynir fare kapanında olur. Android kullananlar ise bankacılık uygulaması kullandığı cihazlara yasal mağaza dışından kesinlikle uygulama yüklememeli.

- Tatil veya seyahat fotoğraflarınızı gerçek zamanlı paylaşmayın, dönüş yaptıktan sonra paylaşın. Yer bildirimi yapmaktan kaçının.

- Arkadaş listenize tanımadığınız kişileri eklemeyin.

- Şüpheli bağlantılara tıklamayın ve bilinmeyen kişilerden gelen mesajlara itibar etmeyin.

- Hırsızlar da sosyal medya kullanıyor. Restoran menülerinde, afişlerde veya reklam panolarında bulunan QR kodlara dikkat edin. Dolandırıcılar, gerçek kodların üzerine sahte kodlar yapıştırarak sizi kimlik avı sitelerine yönlendirebilir. Klasik menü ya da garsondan yardım isteyin.

- Dolandırıcılık sadece dijital ortamda değil, fiziksel dünyada da devam ediyor. Kapınıza gelen tanımadığınız kişilere kapınızı açmayın. Hadi açtınız, kesinlikle eve almayın. Hadi içeri buyur ettiniz, yastık altındaki paranızı ya da altınınızı vermeyin. Bu kişi polis de olsa, belediye ya da devlet görevlisi de olsa yapmayın. Çünkü büyük ihtimalle değildir. İkinci el araç alım satımında güvenli ödeme sistemi gerekliydi, zorunlu oldu. Konut, arsa alım satımında da benzer ödeme yöntemleri var. Bu uyarıları dikkate alırsanız kafanız bir nebze de olsa rahat olur.