Çin-Afrika ilişkilerinde ‘Yükselme Dönemi’

4-6 Eylül tarihleri arasında bu yıl dokuzuncusu gerçekleşen Çin-Afrika İş Birliği Forumu zirvesi (FOCAC) Pekin’de gerçekleşti. Zirveye Afrika liderlerinden yoğun bir ilgi vardı. Afrika Birliği ve 53 Afrika ülkesinden üst düzey temsilciler zirveye iştirak etti. Üç yıl önceki zirveye göre katılımın oldukça yüksek olması, Çin’in Afrika’da ulaştığı mesafeyi göstermekte.

Çin’e bağımlılık artıyor

Çin sarmalına karşı Afrika Birliği korunaklı bir yol mu izleyecek, Çin’e bağımlıkları daha mı artıracak suâli böylece karşılığını bulmuş oluyor. Afrika ile Çin arasındaki ilişkiler derinleşirken, karşılıklı menfaatleri esas aldığı söylenen ilişkilerin Çin lehine tek taraflı bağımlılığa doğru mesafe kat ettiği ortada.

Tayvan ile dostane ilişkileri sürdürmekte ısrarcı olan Afrika’nın tek krallık ülkesi Esvatini dışında zirveye katılan Afrika ülkelerinin en önemli hedefi borçlarını erteletmek olsa da zirve “Modernizasyon ve Ortak Geleceği Geliştirmek” teması üzerinden ilerledi. Zirve’de genel olarak yatırımlar, istihdam, borç erteleme, karşılıklı iş birliği ve kalkınma ile bölge entegrasyonu üzerinde duruldu.

Devlet aklıyla iş adamlarına yol açma

Zirvenin en dikkat çeken özelliklerinden biri kuşkusuz Afrika-Çin iş birliğinde özel sektörün geliştirilmesine yönelik temaslardı. Çin açısından bir bakıma bu zirve farklı bir açılımın işaretiydi. Dünyanın değişik yerlerinde yatırımları bulunan Çinli işadamlarının Afrikalılar ile işbirliğini devletler düzeyinden özel sektörü de içine alan bir modele doğru yönlendirmesi kontrollü bir ilişki sürecinin başlayacağına işaret. Bunu Çin’in Afrika’da devlet aklı ile iş adamlarına yol açması olarak da okuyabiliriz.

Bugünlerde Çin-Afrika ilişkilerinde “yükselme” döneminin başladığı söyleniyor. Çin, 15 yıldır Afrika ülkelerinin en büyük ticaret ortağı. Çin ile Afrika arasındaki ticaret hacmi son 10 yılda yüzde 35 büyüme gerçekleştirdi. Sadece 2024 yılının ilk yarısında Çin’in Afrika’dan ithalatı 60 milyar USD’nin üzerinde. 2023 yılında Çin ile Afrika arasındaki ticârî hacim yaklaşık 283 milyar USD’ye yaklaştı.

Çin, zirveye katılan tüm Afrika liderleri ile ikili görüşmeler gerçekleştirdi. Afrika’ya teknoloji, uzay, e- ticaret, ilaç, güneş enerjisi, Ar-GE laboratuvarları yatırımları yapılacak ve ilk 3 senede toplam 2 milyon Afrikalı istihdam edilecek. Bu da Çin’in 15 milyon Afrikalıya doğrudan erişimi mânâsına geliyor.

Çin Afrikalı gençleri eğitip iş verecek

Zirvede göze çarpan en mühim yeniliklerden biri, gelişmemiş ve ürün satamayan Afrika ülkelerine Çin tarafından sıfır gümrük ve vize kolaylığı getirilmesi. Diğer bir gelişme ise yapay zeka ve dijital ekonomi için Afrika’nın üs olarak seçilmesi.

Çin, Afrikalı gençlere burs sağlayarak, okul sonrası istihdam edilmelerine de katkıda bulunacak. 30 yaş altı gençlerin dijital teknoloji ile tanışmaları sağlanacak ve Çin ile Afrika arasındaki dijital ekonomi gençlerin öncülüğünde gerçekleşecek.

Doğal kaynaklar ve eğitimli genç nüfus

Çin’in, Afrika’nın geleceğine yatırım yaptığı ortada. Peki, Çin’in Afrika’dan beklentisi ne?

Çin öncelikle Afrika’nın iki en önemli kaynağında üstünlük kurmak istiyor. Tabii kaynaklar ve Afrika’nın genç eğitimli nüfusu.

Çin, tabii kaynakların üretimi, işletilmesi, piyasaya sunulması ve pazar ihtiyaçların karşılanmasında geniş imkânlar sunuyor. Gelecek yirmi yılda Afrika’daki doğal kaynakların yüzde 75’i Çin’in kontrolüne girmiş olacak.

Batı ülkeleri artık gençler için çekim merkezi olma özelliğini kaybetmeye başladı. Irkçılık, ayrımcılık, dışlanma, Batı ülkelerinde yaşayan Afrikalı gençlerin hayatlarını zorlaştırıyor. Daha kolay iş bulabilecekleri Çin’i fark eden gençler, Afrika ile bağlarını da koparmıyor.

Afrika, çoğu gelişmiş ülkenin gözünde yatırım yapılacak değil ihraç bölgesi olarak görülüyor. İhraç ile ithalat arasındaki dengesizlik Afrika aleyhine büyüyor. Oysaki Çin özellikle tarım alanında Afrika’ya geniş fırsatlar sunuyor. Afrika’nın tarım ürünleri artık Çin’in öncülüğünde dünya ile buluşuyor.

Afrika’ya 30 mega proje

Çin, Afrika için 51 milyar USD’lik yeni bir bütçe ayırdı. Bu bütçe yeni yatırımlar, istihdam ve medyaya yönelik olacak. Afrika ülkelerinde 30 yeni mega proje yapılacak. Kenya’dan Uganda’ya, Nijerya’dan Gine körfezine uzanan yeni kara yolları ve demiryolları inşa edilecek. Afrika, Çin’in Kuşak Yol girişiminin en önemli ortağı olacak.Çin bir ahtapot gibi bütün Afrika’yı kuşatacak.

Netice olarak 2024 Afrika-Çin zirvesi, Afrika’nın Çin ile hesaplaşmasını da beraberinde getirdi. Çin’in bu yeni hegemonik politikasına ya uyumlu olacaklar ya da dışlanacaklar. O zaman da borç ve kredi sarmalıyla tekrar yüzleşmek zorunda kalacaklar. Çin, Afrika’da yükselişe geçerken, Afrika ülkeleri bu yükselmenin getirdiği neticelerle başbaşa kalacak. Her iki taraf arasında bir bağımlılık oluştu fakat bu bağımlılık “tek taraflı mı yoksa çok boyutlu mu?” işte bunu önümüzdeki günler gösterecek.

• TİKA, Etiyopya’da iç savaşta zarar gören Necâşî türbesini tekrar restore ediyor
• 
• Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA) Etiyopya’da Tigrey iç savaşında zarar gören tarihî ve kültürel miras içinde önemli yeri olan Necâşî türbesi ve camiinin restorasyon çalışmalarını tekrar başlattı.
• Restorasyon, TİKA’nın öncülüğünde mahallî uzmanlar ve zanaatkârlar ile Türk mimarların işbirliği ile yürütülüyor. Bölgenin geleneksel mimarisi ile Selçuklu mimarisinin buluştuğu Necâşî külliyesi, orijinal karakterinin korunması ve geleneksel yöntemlerinin kullanılması açısından bölgede bir ilk olma özelliğini taşıyor.

• Türkiye, Somali-Etiyopya görüşmelerinde arabuluculuğu devam ettirecek
• Etiyopya’nın, Somali’nin ayrılıkçı Somaliland bölgesinde liman başlatma girişimi ile başlayan krizin çözülmesi için Ankara Girişimi devam ettirilecek. Temmuz 2024’de Ankara’da başlayan görüşmelerde temel şartlarda anlaşmazlık devam etmişti.
• Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, New York’ta Somali ve Etiyopya dışişleri bakanları ile görüşerek, Ankara Girişiminin devam edeceğini, niyetlerinin dengeli, uygulanabilir ve karşılıklı faydadan yana bir çözüme ulaşmada kararlı olduklarını belirtti.

• Afrika’da Kapşonlu Akbabaların nesli tükeniyor
• Anavatanı Gana ve Güney Afrika olan kapşonlu akbabalar yok olma tehlikesi ile karşı karşıya. Sadece 100-200 tane kapşonlu akbabanın kaldığı, Güney Afrikalı uzmanlar tarafından dile getiriliyor. Neslinin tükenmesine gerekçe olarak hastalıklar nedeniyle üremenin azalması ve yaşam alanlarının daralması gösteriliyor.
• Kapşonlu akbabalar leşleri yiyerek beslenen ve bu sayede salgın hastalıkların yayılmasını önleyen bir tür olarak ekosisteme katkıda bulunuyor. Fakat ölen hayvanlarda görülen salgın hastalıklar, akbabaların hayatını da tehlikeye atıyor. Beslenme alanlarının giderek azalması da akbaba popülasyonunun azalmasına neden oluyor.
• 

Abone olmak için: www.birlikte.com.tr/gercek-hay...