Atina’da Çin rüzgârı

2012 yılında ‘Batıya Yürüyüş’ stratejisini ilan eden Çin bir yıl sonra ‘Kuşak ve Yol’ projesini dünyaya tanıtmaya başladı. 7 Eylül 2013’te Kazakistan’daki Nazarbayev Üniversitesi’nde bir konuşma yapan Çin Devlet Başkanı Şi Cinping eski İpek Yolundan bahis açarak “Bu rotanın Asya ve Avrupa ülkelerinin Çin ile ilişkilerinde hızlı bir ilerleme sağlamak için önemli fırsatlar sunduğunu” dile getirdi. Ülkesiyle Avrasya’da bulunan ortaklarının birlikte inşa edecekleri Yeni İpekyolu Ekonomik Kuşağı kavramını ortaya atan Çin Devlet Başkanı Şi, daha sonra yapacağı Endonezya ziyaretinde ‘Denizden İpekyolu’ ifadesini kullanacak, Kuşak ve Yol projesini küresel bağlama taşıyacaktı.

HEDEF ÜLKE YUNANİSTAN

Kuşak ve Yol projesi kapsamında küresel çapta bir harekâta girişen Çin’in geçen kısa zamana bakınca epey yol kat ettiği görülüyor. Afrika kıtasında tartışmasız bir şekilde rakiplerini geride bıraktığı ortada. Diğer bölgelerde de yükselişte. Bilhassa Akdeniz havzasına ayrı bir önem atfediyor. Afrika’da Cibuti’ye olağanüstü bir önem veren ve yurtdışındaki ilk askeri üssünü burada açan Çin’in Akdeniz havzasındaki sıçrama tahtası Yunanistan mı olacak? ;

İki devlet arasındaki ilişkilerin son yıllardaki seyrine bakıldığında
“Neden olmasın?” dedirten bir manzara göze çarpıyor.

PARA KARŞILIĞI DOĞU TÜRKİSTAN VETOSU

Soğuk savaş döneminde ayrı saflarda yer alan iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin tesisi 1972 yılına uzanıyor. Uzun yıllar rutin bir çizgide devam eden ilişkiler 2006 yılında stratejik ortaklık seviyesine yükseliyor. Stratejik ortaklığın ne anlama geldiğini biraz açalım. Yunanistan Çin’in toprak bütünlüğüne destek verirken Çin de Kıbrıs meselesinde Yunanistan’ın yanında durmayı taahhüt ediyor. Bunun en belirgin örneği 2017 Haziranında yaşandı. AB, Çin’in Doğu Türkistan meselesi başta olmak üzere insan hakları ihlalleri yaptığını ifade eden bir açıklama yayınlamak istediğinde Yunanistan’ın vetosuyla karşılaştı ve bu açıklama yapılamadı. İşin ucunda elbette para vardı.

20 YILDA 8 MİSLİ ARTIŞ

Çin ile Yunanistan arasındaki ticari ilişkilerin seyrini rakamlarla izleyelim. 1999 yılında Çin’e 18 milyon avroluk ihracat yapan, buna mukabil ithalatı 524 milyon avroyu bulan bir Yunanistan söz konusu. 2004 yılına gelindiğinde rakamlar üç misline fırlıyor. İhracat 58 milyon avroya, ithalat ise 1 milyar 400 milyon avroya yükseliyor. Bugün iki ülke arasındaki ticaret hacmi konuşulduğunda telaffuz edilen rakam ise 4 milyar avro. Son 20 yılda yaklaşık 8 misli bir artıştan söz ediyoruz.

PİRE LİMANI ÇİNLİ ŞİRKETİN

İki ülke arasındaki sıkı işbirliğinin sonucu Avrupa’nın en büyük limanlarından biri olan Pire limanının yüzde 67’lik hissesi 2016 yılında Çin şirketi COSCO’ya satıldı. Aslında COSCO 2008 yılından bu yana burada operasyonel olarak mevcuttu. Zira o tarihte limandaki iki terminalin 35 yıllığına işletme hakkını kazanmıştı. Pire limanının yaklaşık 420 milyon dolara ele geçmesiyle birlikte Çin, Balkanlar üzerinden Avrupa kıtasına doğru bir sıçrama tahtası edinmiş oldu. Menfaat elbette karşılıklı...

Çin sermayesiyle birlikte Pire limanı dünyanın en hızlı gelişen limanı unvanını kazandı. Küresel limanlar sıralamasında 2010 yılında 92. sırada bulunuyorken bugün itibariyle 28. sıraya yükseldi.

KUMPORT KİME GİTMİŞTİ?

Çin şirketi COSCO, Pire limanını satın almak için uğraşırken iş biraz uzayınca 2015 yılında Türkiye’nin en büyük üçüncü limanı Kumport’u satın aldı. İstanbul Avcılar’da bulunan limanın yüzde 65 hissesini ele geçiren şirket bu operasyon için 940 milyon doları gözden çıkardı. Bu satış, aynı zamanda Çin’den Türkiye’ye gelen en büyük yatırım olarak kayıtlara geçti. COSCO’nun bir devlet şirketi olduğunu bilhassa vurgulayalım. Çin Komünist Partisi’ne ait olan şirketin 800’ün üzerinde gemisi bulunuyor. 160 ülkede 1600’den fazla limana taşımacılık hizmeti veren COSCO kendi sektöründe dünyanın en büyük 5. şirketi olarak dikkat çekiyor.

ÇİNLİLER 3. KÖPRÜYE DE TALİP

Türkiye’nin en önemli limanlarından Kumport’u ele geçiren Çinliler şimdi de gözünü Yavuz Sultan Selim Köprüsü'ne dikti. İbrahim Çeçen Holding ile İtalyan Astaldi’nin elinde bulunan toplamda yüzde 50’lik hisse için görüşmelere başlayan Çin yatırım grubu, satın alım gerçekleştiğinde ayrıca refinansman yapacak. Yavuz Sultan Selim Köprüsü'nde İtalyan Astaldi’nin yüzde 30 hissesi bulunuyor. Astaldi elindeki hisselerin tamamını satma peşinde. İbrahim Çeçen Holding ise elindeki yüzde 70 hissenin yüzde 20’sini satmayı planlıyor.

ÇİN-YUNAN İŞBİRLİĞİ PERÇİNLENDİ

2012 yılında ‘Batıya Yürüyüş’ü başlatan, 2013’de Kuşak ve Yol projesini ilan eden Çin açısından 7 Kasım 2019 günü tarihi bir öneme sahip. Zira o gün, Çin’in Şian kentinden yola çıkan ilk tren Marmaray’dan geçerek Avrupa kıtasına ayak bastı. Hemen ardından Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in Atina ziyareti ise gayet manidar. ‘Batıya yürüyen’ Şi, Atina’ya eli boş gitmedi. Pire limanına 600 milyon dolarlık yatırım sözü verdi. Çin Devlet Başkanı ile Yunanistan Başbakanı Kiryakos Mitsotakis arasında 11 Kasım’da 16 maddelik yeni bir anlaşmaya imza atıldı. Yunan basınına göre iki ülke arasındaki mevcut işbirliğini daha da perçinleyen anlaşmada şu maddeler yer alıyor.

1. Pire limanındaki COSCO Master Planı başarılı bir şekilde yerine getirilecek. (600 milyon dolarlık proje işte bu.)

2. Atina’da Bank of China şubesi açılacak.

3. Atina’da Çin Endüstri ve Ticaret Bankası Temsilciliği açılacak.

4. Yunanistan ile Girit adası arasındaki elektrik dağıtım şebekesinde işbirliği yapılacak.

5. Girit’te 50 megavatlık güneş enerjisi projesi hayata geçirilecek.

6. Pire Limanı’ndaki genişletme çalışmaları için mâlî işbirliğine gidilecek.

7. Suçluların karşılıklı iadesi sağlanacak.

8. Yunanistan’da Çin Araştırmaları Merkezi ve Çin Sosyal Araştırmalar Akademisi kurulacak.

9. Tesalya Üniversitesi’nde Konfüçyüs Enstitüsü, Yunan Üniversitesi’nde ise Konfüçyüs departmanı kurulacak.

10. 2020-2022 İşbirliği Çerçevesinde önemli projelerin tespit edilecek.

11. İki ülke ticaret ve kalkınma bakanlıkları arasında yatırıma dönük işbirliği yapılacak.

12. İki ülke arasında yayıncılık, elektronik ve görsel-işitsel medya işbirliğine gidilecek.

13. Engelli sporuna ilişkin karşılıklı işbirliği yapılacak.

14. Havacılık alanında ilişkiler geliştirilecek.

15. Çin, Yunanistan’dan safran satın alacak

16. Çin, Yunanistan’dan kivi meyvesi satın alacak.