Coğrafya kaderdir: Kosova

Kendinizi tanıtır mısınız?

Ben Emira Gashi, 24 yaşındayım. 4 çocuklu bir ailenin en küçük kızıyım. Kosova’nın tatlı bir şehri olan Prizren’de doğdum ve büyüdüm. İlkokul, ortaokul ve lise olmak üzere eğitim hayatımın büyük bir kısmını orada geçirdim.

Üniversite tercihleri esnasında fark ettim ki alacağım eğitim kadar okuyacağım ortam da benim için çok önemli. Kendimi Bezmialem Tıp Fakültesinin başvuru formlarını karıştırırken buldum. 2015 yılında üniversite için İstanbul’a geldim. O gün bugündür hayatımın dönüm noktası olarak görürüm Bezmialem Üniversitesini. Okul yönetiminden arkadaşlarıma kadar her birinin ayrı ayrı emekleri ve destekleri sayesinde şu an son sınıf intern hekim olarak eğitimime devam etmekteyim.

Kosova'nın Müslüman bir ülke olduğunu biliyoruz. Müslüman bir ülke olarak komşu Avrupa ülkeleriyle ilişkileri nasıl?

Kosova, bilindiği üzere halkının %98’i Müslüman olan laik bir ülkedir. Kosova halkının neredeyse tamamına yakını Arnavut’tur. Aslında komşu ülkelerin (Arnavutluk, Makedonya, Karadağ, Sırbistan) bir zamanlar Yugoslavya olduğunu unutmamalıyız. Böl-parçala-yönet mantığı ile bölünen bu ülkeler esasen birçok anlamda ortak paydada buluşmakta. Bu sebeple, Arnavutlar sadece Kosova’da ya da Arnavutluk’ta değil, aynı zamanda Kuzey Makedonya, Karadağ ve Sırbistan’ın bir bölgesinde yaşıyor.

Her ne kadar sınırlar olsa da Kosova'nın komşularıyla kardeşçe bir ilişkisi var. Tabii, Sırbistan istisna. Malumunuz Balkanların celladı olan Çetnik Sırplar, Arnavutlara ve bilhassa Müslümanlara olan kinlerini tarihin her safhasına vahşice belli etmişler. Bu sebeple şu an fiziki bir çatışma olmasa da politik çatışmalar devam ediyor.

Kosova'da Türk dizi ve filmleri izleniyor mu?

Hem de nasıl! Aslında buna neden olan birçok faktör var. Geriye gidersek Kosova özellikle savaştan sonra kendi içeriğini üretemediği için, yerli dizi-filmler neredeyse yok denilecek kadar azdı. Bu sebeple uzun bir süre Arnavutlar Türkçe bilmeseler bile Türk dizilerini izlerlerdi. Son zamanlarda Türk dizilerinin altyazılı ya da dublajlı bir şekilde Arnavutçaya çevrilmesiyle izlenme oranı gözle görülür şekilde arttı. Hatta birçok Arnavut ailesi bu diziler sayesinde çat pat Türkçe öğrenmiştir.

Kosova'nın yemek kültürü ile Türk yemek kültürü benziyor mu?

Farklılıklar olsa da benziyor diyebiliriz. Bu benzerliğin en büyük kaynağı Osmanlı’nın Balkanlar’daki varlığı. Farklardan bahsedecek olursak: Kosova mutfağında Türk mutfağına nazaran daha az baharat kullanılır. Et, yemeklerde daha dominanttır. Mesela dolma, sarma vs. etli yapılır. Aslında bu Türkiye’nin doğusunda da böyle fakat Kosova’nın eti farklı. Çünkü hayvanlar yerlidir. Köftesiyle meşhur olduğu gibi hamur işiyle de meşhurdur Kosova. Türk mutfağına oranla çorba çeşitleri az. Tatlılar ise Türk tatlılarıyla nerdeyse aynı, biraz Boşnak mutfağından etkilenme de var bu noktada. Özetle Kosova’ya gelirseniz yemek açısından sıkıntı çekmezsiniz.

Türkiye'de Kosova'ya dair neleri özlüyorsunuz?

Kosova çok küçük bir yer olduğu için ulaşım çok kolay ve her yere yürüyerek gidebiliyoruz. Bu büyük bir avantaj ve kolaylık. Ve de tabii aile fertlerimiz, onları çok fazla özlüyoruz.

Türkiye ve Kosova'yı birer kelimeyle ile özetleyecek olsanız bu ne olurdu?

Türkiye’yi Kosova’nın daha büyük bir versiyonu olarak görüyorum. Aynı şekilde Kosova’yı da Türkiye’nin bir küçük versiyonu. Her iki ülkede de kardeşlik büyük bir seviyede. Kesinlikle “kardeşlik” olarak isimlendirirdim.

5 asırdan fazla Osmanlı idaresinde kalan Kosova'da hâlâ Osmanlı etkileri devam ediyor mu? Osmanlı mimari eserlerine (cami, hamam vs.) rastlanıyor mu?

Balkanlar’ın karakteristik özelliklerinde biri de Osmanlı’dan kalma eserler. Bilhassa camiler, tekkeler, hamamlar, medreseler, kütüphaneler, köprüler ve sebiller... Bunları her yerde görmek mümkündür yani Kosova’nın her şehrinde. Zaten camilerin büyük bir kısmı o dönemden kalmış. Bir kısmı TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı) tarafında restore edildi yakın zamanda. Hamamlar aktif olarak kullanılmasa da sergi-galeri olarak kullanılıyor. Köprüler yıllar içerisinde savaş sebebiyle yıkılmış olsa da aynı Osmanlı stiliyle tekrar inşa edilmiş. Bunları birçok şehirde görmek mümkün. Kütüphane ve mekteplere gelince, genelde buralar arşiv olarak kullanılıyor. Kosova İslam birliği tarafından kütüphane olarak kullanılıp eski dini eserlerin, levhaların; bazı bahçeli yerlerde ise eski mezar taşlarının muhafaza edildiği yerler var.

Türkiye’de Kosovalı olduğunuz için size farklı davranan oldu mu?

Kesinlikle bir Kosovalı olarak Türkiye’de çok güzel karşılandığımızı düşünüyorum. Asla dışlanma ve benzeri duygularla karşılaşmadım bugüne kadar. Türklerin milliyetçi olduklarını düşünsem de özellikle Kosovalılara karşı bir sempati beslediklerini görüyorum. Çünkü Kosovalı olduğumu söyleyince yüzlerde çok tatlı bir tebessüm oluşuyor. Her konuda yardımcı olmaya çalışıyorlar, kucak açıyorlar gerçekten. Türkiye’de hem öğrenciyseniz hem de Arnavut’sanız gerçekten çok şanslısınız demektir. Kimse size zorluk çıkarmak veya sizi dışlamak peşinde değil. Aksine her derdinize deva olma gayesindeler. Her alanda gerçekten yardım eli uzatmaya hazır durumdalar.

Kosova'da 18'li yaşlarda bir gencin günlük hayatı nasıl?

Tabii ki her yerde olduğu gibi bizim gençlerimiz de kültürel farklılıklar gösteriyor. Gençten gence değişmekle birlikte çoğu gencimiz aileleriyle aynı çatı altında yaşıyor ve ailelerine sımsıkı bağlılar. Sabah merasimi her evde olduğu gibi tatlı bir kahvaltıyla başlar. Sonrasında okula giderler, ardından arkadaşlarıyla buluşma, kütüphaneleri ziyaret etme ve ders çalışma ile öğlenlerini bitirirler. Akşamları da akrabalar ziyaret edilir. Gençlerimiz özellikle sporlar çok ilgililer. Aynı şekilde okudukları bölümlerde de değişik faaliyetler içerisinde bulunuyorlar.