Bisiklet diyarı Hollanda

Bir ulaşım aracı olarak bisiklet

Hollanda’nın bisiklet altyapısı hakkında Türkiye’de olumlu bir izlenim mevcut. Hatta Hollanda’daki bisiklet kullanımı hakkında Türkiye’de efsaneler bile dolaşıyor. Tabii ki kullanım oranının yüksek olmasının bazı nedenleri var. Bunlardan biri yolların bisiklet şeritleri ile ayrılmış olması. Bu durum bisiklet kullanımını o denli etkiliyor ki Hollanda’yı pek bilmeyen biri bu manzara ile karşılaştığında şaşkına dönebiliyor! Bisiklet diyarı olarak bilinen Hollanda’da her aileye 3 bisiklet düşüyor. İnsanların hangi amaçlarla bisiklete bindikleri de araştırma konusu olmuş. Buna göre bisiklet; yüzde 22 iş, yüzde 18 okula gitmek, yüzde 14 alışverişe gitmek için kullanılıyor.

• Hollanda’da insanlar işe bisikletle gittiğinden dolayı şık giyimli birini arabada değil bisiklette görmeniz mümkün. İnsanlar işe giderken genelde kask takma ihtiyacı duymuyorlar. Rüzgârın saçları dalgalandırması onların hoşuna gidiyor. Zaten kask takan biri varsa o kişinin turist olduğu belli oluyor.

Bisiklet kullanımında cinsiyete göre de farklılıklar bulunuyor. Kadınlar bisikleti yılda 180 milyon, erkekler ise 100 milyon kez kullanıyor. Her yıl ülkede 1 milyon yeni bisiklet satılıyor. Sıfır bisikletler yanında ikinci el bisiklet satışları da bir hayli yüksek. Bisiklet satın almak dışında ülke genelinde bisiklet kiralama uygulamaları da çok aktif vaziyette.

Bisiklet kullanan siyasetçiler

Hollanda’da sadece halk değil milletvekilleri hatta başbakan bile işe bisiklet ile gelip gidebiliyor. Bu durum dünya kamuoyu için garip kalsa da Hollandalılar için günlük hayatın bir parçası haline gelmiş. Ülke nüfusunun %84’ü bisiklet kullanıyor ne de olsa.

Farklı tür bisikletler

Hollanda’da çok farklı türden bisiklete rastlamak mümkün. En yaygın görülen bisikletlerden biri “anne bisikleti”. Bu bisikletin ön ve arka kısmında çocuklar için oturma kısımları bulunuyor. Bazı bisikletlerde evcil hayvan taşımak için arka kısımlara vagon gibi parçalar da takılabiliyor. Başbakan da işe gidip gelirken katlanabilir bisiklet kullanıyor.

Hollanda'da bisiklet kullanımının yaygınlaşması

Hollanda’daki bisiklet kullanımı hakkında birçok ön kabul olsa da önceden bisiklet kullanımı bu kadar yaygın değildi. II. Dünya Savaşı’ndan sonra araba fiyatları insanlar için daha uygun hale geldiğinden, caddelerdeki araba sayısında gözle görülür bir artış meydana geldi. Bu artış kalıcı olmadı elbette.

Hollanda’da araba kullanımı birçok çocuğun ölümüne sebep oldu. Bundan dolayı kamuoyunda çocuk ölümlerinin azaltılması için sivil hareketler başladı. “Kind de kindermoord!” (Çocuk ölümlerini durdur) ismiyle başlayan bu hareket araba kullanım alışkanlıklarında değişikliklere neden oldu.

Arabalara alternatif olarak düşünülen bisikletin yaygınlaşması için şehrin bisiklet kullanımına uygun hale getirilmesi gerekiyordu. Bunun için de dar yollar tekrar düzenlenmeli, bisikletlere yeni yerler açılmalıydı.

• 1970’lerde trafik kazalarının artması sonucunda bisiklet kullanımına tepkiler bir hayli yüksek olduğundan ülke genelinde bisiklet yollarına yapılan yatırımlar artmıştı. O günden beri bisiklet kullanımı için olumlu gelişmeler görülüyor.

Bugünün bisiklet yollarının bu denli ferah olma süreci işte bu şekilde başladı. Tabii bunun yanında 1973’te petrol krizinden dolayı başbakanın motorlu araçların kullanımının azalmasını istemesi de bisiklet lehine sonuç verdi.

Şehirde araba kullanımını özendirmeyecek düzenlemelere gidildi. Örneğin araba park alanları azaltıldı, otopark saatlik ücretleri artırıldı. Bu yöntemlerle yollarda azalan arabaların yerini bisikletler almaya başladı. O gün yetkililerin aldığı bu sıkı yöntemlerin olumlu sonuçlarını bugün Hollanda sokaklarında belirgin olarak görmek mümkün. Zaten coğrafi açıdan düzlüklerde bisiklet kullanımına müsait olan ülkede katedilen mesafe yılda ortalama kişi başı 888 kilometre, toplamda 15 milyar kilometre. Bu sayılar dünya ortalaması için bir hayli yüksek.

Bisiklet kullanımının özendirilmesi

Bugün dünyada bisiklet kullanımının önemi birçok yerde vurgulansa da bunu en iyi gerçekleştiren ülke Hollanda. BBC’nin yüzyılın buluşu olarak seçtiği “bisiklet” ülkenin her köşesinde kullanılıyor. Bisiklet kullanımının küçük yaşlardan itibaren yaygın olmasının yanında bu yolu özendirmek için de bazı faaliyetler var. Örneğin ülkeye sonradan gelenlere bisiklet kursları veriliyor.

Bisikletlilerin park sıkıntısı çekmemesi için birçok yerde park alanı mevcut. Hatta Utrecht’te 12 bin 500 bisiklet kapasiteli dünyanın en büyük bisiklet park alanı var. Ülkede araba ve bisiklet yolları birçok noktada birbirinden ayrılmış. Bisiklet yollarına üstünlük tanındığından orada “Bisiklet yolu, araçlar misafirdir.” yazısı görebilirsiniz. Hollanda’da bisiklet kullanımını teşvik etmek için devletin aldığı tedbirler yanında özel sektörün de çalışanlarına desteği fazla. Birçok şirket, işine bisikletle gidip gelen çalışanına mali destek veriyor.

Bisikletlilerin karşılaştığı zorluklar

Bisiklet kullanımı için yollar genişletilse de bazı şartlar her zaman bisiklet kullanıcılarını lehine işlemiyor. Uzun mesafeli yollar, hava muhalefeti çoğu zaman bisiklet kullanımını olumsuz etkiler. Peki, bu durumun etkisinden kurtulmak için ne yapılmış? Araba kullanımı azaltıldığına göre farklı bir yol bulunmuş olmalı değil mi?

Bisiklet kullanıcılarının olumsuz şartlardan daha az etkilenmesi için toplu taşıma ile bisiklet kullanımı daha da bütünleştirilmiş. Bisiklet kullanıcısı tren istasyona kadar kendi bisikleti ile gidebilir, trenden indiği yerde de başka bir bisiklet kiralayabilir. Bisiklet kullanımı bir Hollandalı için kolay olsa da bir turist gezmeye gelip bisiklet kiralayınca trafikte problem yaşayabiliyor. Bisikletlilerin trafikte motorlu taşıtlara üstünlüğü var. Fakat bisikletli olmak kişiye her zaman avantaj sağlamıyor. Bir bisikletli gece ışıksız gezerse 60 €, park alanı dışında rastgele bir yere bisikletini bırakırsa 25 € ceza ödüyor.

Bisiklet hırsızlığı ülkede çok yaygın bir suç. Yıllık yaklaşık bir milyon bisiklet çalınıyor. Halkın büyük çoğunluğu ikinci el bisiklet kullandığından dolayı çalınan bisikleti takip etmek bir hayli güç. Zaten bu yolla kullanılmış bisikletler kanallara atılıyor. Bunun sonucunda kanal temizliğinde birçok bisiklet bulunuyor. Diğer bir dezavantaj da artan bisiklet park alanına rağmen bu alanların artan bisiklet sayısı için yeterli hizmeti sağlayamaması.

Bisiklet kullanımının diğer faydaları

Bisiklet kullanımının çevre açısından birçok ek faydası da var. Bisiklet kullanımı havanın daha temiz kalmasına yardımcı olur. Bunun yanında insanların daha sağlıklı olması ülkedeki sağlık harcamalarını rahatlatır. Altyapı masrafları açısından da bisiklet yollarını yapmak daha hesaplıdır. Bisiklet yollarının yapılmasındaki amaçlardan biri de sağlıklı bir çevre oluşturmaktır. Dolayısıyla araba yolları azaltılırken geriye kalan alanlarda betonarme binalar yerine park, bahçe gibi yeşil bölgelerin oluşturulması bu mücadelenin ruhuna daha uygun düşer.

Hollanda'da mevcut durum

Hollanda’da bisiklet kullanımı son yıllarda yukarıda saydığımız problemlerle tekrardan belirgin ölçüde karşılaşmaya başladı. Trafikte şoförler ve bisikletliler arasında gerginlikler görülür hale geldi. “Bisiklet diyarı” Hollanda’da yaşanan problemlerin nereye gideceğini ilerleyen günlerde göreceğiz.

Aydın Demir-Üniversite Öğrencisi