5 soruda yazar olmanın ipuçları
Bu köşede bir yazar, editör ve öğretmen olarak yazmaya yeni başlayanların ya da başlayacakların, yazmak için gayret gösterenlerin, yazarlığı profesyonel bir meslek olarak yapmak isteyenlerin önemli sorularına kısa cevaplar vereceğim.
Dil bilgimizi nasıl geliştirebiliriz?
Dil bilgisi bir cümleyi, bir eylemi, bir sıfatı ya da bir metni anlamak için gereklidir. Bu nedenle okuma yazma öğretimiyle birlikte dil bilgisi öğretimine de başlanmaktadır.
Bir beceriyi geliştirmenin, keskinleştirmenin en iyi yolu, o beceri üzerine çalışmaktan geçiyor. Bundan daha sağlıklı ve kestirme bir yol ne yazık ki yok. Bu çalışmalarımızda kaynak olarak Türk Dil Kurumu’nun hem dijital hem de matbu yayınlarını inceleyebilirsiniz. Kurumun web sitesinden bu kaynaklara göz atabilirsiniz. Bunun dışında Orhan Şaik Gökyay’ın “Destursuz Bağa Girenler” ve Ömer Asım Aksoy’un “Dil Yanlışları” kitapları da ayrıca faydalı olabilir. Etimoloji çalışmak, bu konuda da oldukça önemli olacaktır. Kelimelerin kökenini bilmek, onları kullanırken daha özenli bir çaba içerisinde olmamızı sağlıyor. Bunun için de “Kubbealtı Lugat”ı ve “Misalli Türkçe Sözlük”ü (İlhan Ayverdi) tavsiye edebilirim. Siz bu satırları okurken aklınıza birkaç soru daha gelmiş olabilir. Örneğin dil bilgisi kurallarına dikkat etmeyen yazarlar var mı? Dil bilgisi hatalarını kim tashih eder? gibi… Hemen yanıtlayalım: Dil bilgisi kurallarına riayet etmeyen ve bunu bir üsluba dönüştüren yazarlar elbette var. Romanlarında bilinç akışı tekniğini kullanan Oğuz Atay’ı buna örnek olarak gösterebiliriz. Yayınevlerinde, içerik ajanslarında ya da münferit çalışan editörler, üzerinde çalıştıkları metinleri dil bilgisi kuralları çerçevesinde süzgeçten geçirirler. Bu nedenle onların da dil bilgisi kurallarına hâkim olmaları beklenir.
Dünya tarihi okumalarının yazarları beslediğinden söz etmiştiniz. Neden böyle düşünüyorsunuz?
Tarih okumaları yapmak, yazarların dünya üzerindeki farklı kültürleri, toplumları ve insan doğasını daha derinlemesine anlamalarını sağlar. Bu da onların eserlerinin daha çeşitli ve kapsamlı olmasına olanak tanır. Böylece okuyucuları daha güçlü bir şekilde etkilerler. Tarih, insanlığın geçmiş deneyimlerini ve kültürel mirasını anlamamıza yardımcı olur. Bu bilgi, yazarlara geniş bir perspektif sunar ve eserlerine derinlik katar. Yazarlar, toplumu çok iyi yorumlayan ve çok iyi gözlem yapan kişilerdir. Tarih okumaları bu becerileri de besler. Üstelik dünya tarihi sonsuz ilhamla doludur. Bu alanda çalışma ve araştırma yaparsanız ilham konusunda sıkıntı yaşamazsınız.
Film tahlili yapmak yazı kabiliyetimizi geliştirir mi?
Filmler, senaryoların görselleştirilmesi sonucu karşımıza çıkar. Yani temelinde bir metin, bir hikâye vardır. Bir filmi izlerken senaryosunun nasıl yazıldığına dair fikir yürütmek oldukça önemlidir. Senaristler, özellikle kurgu konusunda iyi yazarlardır. Filmleri, senarist nasıl bir giriş yapmış, kurgusunu nasıl inşa etmiş, merak unsurunu senaryonun içerisine nasıl yerleştirmiş gibi sorular türeterek tahlil edebiliriz. Bu soruların cevaplarını bulup kendi yazarlık süzgecimizden geçirebilir, etkisini gördüklerimizi heybemize katabiliriz. Beğendiğimiz şeyleri neden beğendiğimiz kadar, beğenmediklerimizi neden beğenmediğimiz de yol gösterici ipuçları taşır.
Yazma motivasyonumuzu nasıl diri tutarız?
Yazmak için sürekli bir motivasyon arayışına giriyorsanız, belki de yazmamalısınız. Yapmayı en sevdiğiniz şeyi düşünün. Ben kısa doğa yürüyüşlerine çıkmaktan çok hoşlanırım. Bunun için de kimsenin beni motive etmesine ihtiyaç duymam. Çünkü ona dair heyecanım içimden geliyordur ve içimdeki bir şey bu heyecanı ateşler. Yazmak size heyecan vermiyorsa motivasyona, birisinin sizi ikna etmesine bağımlı olursunuz. Elbette yazmaktan yorulduğunuzda, yazmak size zor geldiğinde veya yazılarınız okunmadığında motivasyon kaybı yaşayabilirsiniz. Böyle bir durumda biraz ara vermek, sizin gibi yazı işçileriyle bir araya gelmek, bu süreci atlatmanıza yardımcı olabilir.
Kurgularımın daha inandırıcı olması için ne yapabilirim?
Kendinize bir hayvanlar ansiklopedisi, bir bitkiler ansiklopedisi, bir yapı ansiklopedisi edinin. Bunları inceleyin. Metinlerinizde ayrıntı vermeniz, okuyucunun hikâyeye inanmasını sağlar. Hayvanları, bitkileri, icat edilmiş şeyleri yakından tanımak, bunların isimlerini ve yaşama/çalışma koşullarını bilmek, metninizi besleyecektir.