Hindistan-Pakistan arasındaki 'Keşmir'geriliminde yeni perde

Pakistan Dışişleri Bakanlığı'ndan da Hindistan'ın Cammu Keşmir'in özel statüsüyle ilgili değişiklik kararına karşı, "Pakistan, burada atılacak tüm yasa dışı adımlara karşı mümkün olan her türlü karşılığı verecektir" açıklaması geldi.

Hindistan İçişleri Bakanı Amit Şah, daha önce parlamentoda yaptığı konuşmada Anayasa'nın Cammu Keşmir bölgesine özel statü veren 370'inci maddesini kaldırmak istediklerini açıklamıştı.

Yapılan oylamada, Keşmir bölgesinin Hindistan'ın kontrolü altındaki Cammu ile Keşmir Vadisi'nden oluşan Cammu Keşmir bölgesinin özerkliğinin kaldırılması önerisi kabul edildi.

Anayasa değişikliğinin ardından bölgede neler değişecek?

Hindistan Anayasası'nın 370'nci maddesi, Cammu Keşmir eyaletine özel statü veriyor.Bu maddenin 35a fıkrası ise bu statünün korunması açısından kritik önem taşıyor. Zira bu fıkra ile Keşmir'in yasama organına bölgenin "daimi oturum iznine sahip kişileri" tanımlama yetkisi veriliyor ve bu kişilerin hakları tanımlanıyor.

Cammu Keşmir, Hindistan'ın nüfusunun çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu tek eyaleti olarak biliniyor. Hindistan'ın kontrolü altındaki Keşmir Vadisi'nde çoğunluk yüzde 95 ile Müslümanların elinde bulunuyor. Cammu bölgesinde ise nüfusun yüzde 66'sını Hindular, yüzde 30'unu ise Müslümanlar oluşturuyor.

Anasayasa değişikliğiyle birlikte söz konusu maddelerin kaldırılmasının bölgenin Müslümanların mevcut durumda sayıca fazla olduğu demografik yapısının değiştirebileceği ifade ediliyor.

Yerel yönetim özel statünün kaldırılmasına tepkili

Cammu Keşmir'in yerel yönetimi, söz konusu fıkranın bölgeye verilen özel statünün temel taşı olduğunu belirterek, değiştirilmesine karşı çıkıyor.

Hindistan hükümeti son dönemde 35 bin askeri bölgeye kaydırmak, bazı siyasi liderleri gözaltına almak, sokağa çıkma yasağı uygulamak ve internet ile telefon iletişimini kesmek gibi bir dizi adımlar atmış ve bunlar, hükümetin Keşmir'e yönelik anayasa değişikliğine gidebileceği söylentilerini artırmıştı.

Pakistan ne istiyor?

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK), 1948'den itibaren aldığı kararlarla Keşmir'in askerden arındırılmasını ve geleceğinin halkoyuyla belirlenmesini öngördü.

Hindistan halk oylamasına sıcak bakmazken, Pakistan ise BMGK kararlarının uygulanmasını istiyor. Türkiye de sorunun BMGK kararları çerçevesinde çözülmesini savunuyor.

Pakistan ile Hindistan arasında gerilime yol açan Keşmir sorununun tarihsel süreci

İngiltere 1947'de Hindistan'dan çekilirken, prenslik şeklinde yönetilen Keşmir'i Hindistan ya da Pakistan ile birleşme konusunda serbest bıraktı. Nüfusunun yüzde 90'ı Müslüman olan Keşmir halkı, 1947'de Pakistan'a katılmaktan yana tavır alsa da dönemin prensi, Hindistan ile birleşmeye karar verdi.

Karara, Müslüman Keşmir halkı karşı çıktı. Pakistan ve Hindistan'ın bölgeye asker göndermesiyle taraflar, 1947'de ilk kez savaştı. İki ülke arasında yine aynı nedenle 1965 ve 1999'da savaş çıktı.

Keşmir'in yüzde 45'i Hindistan'ın, yüzde 35'i Pakistan'ın kontrolünde ve bölgenin yüzde 20'sine ise Çin hakim bulunuyor. Hindistan, ele geçirdiği bölgeleri "Cammu Keşmir" eyaleti adıyla kendine bağladı. Cammu Keşmir, şu anda Hindistan'da Müslüman nüfusun çoğunlukta bulunduğu tek eyalet durumunda.

Pakistan ise kendi kontrolündeki Keşmir'e "Azad Keşmir (Bağımsız Keşmir)" ve "Gilgit Baltistan" olarak iki özerk bölge statüsü verdi.

BMGK, 1948'den itibaren aldığı kararlarla Keşmir'in askerden arındırılmasını ve geleceğinin halkoyuyla belirlenmesini öngördü.

Hindistan ve Pakistan'ın askeri gücü nasıl?

Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü'ne göre, Hindistan 2018'de orduya 58 milyar dolarlık bütçe ayırdı. Pakistan ise 2018'de 11 milyar dolarlık askeri harcama yaptı. Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün verilerine göre, Pakistan 1993 - 2006 yılları arasında yıllık harcamaların yüzde 20'si ordunun harcamalarına ayrıldı. Her iki ülke de nükleer başlık taşıma kapasitesine haiz balistik füzelere sahip.

Hindistan

• Askeri Güç Endeksi: 0,141
• Savunma Bütçesi(milyar dolar): 58
• Ülke Nüfusu(milyon kişi): 1281,9
• Asker Sayısı(milyon kişi): 4,2
• Hava Kuvvetleri: 2185
• Savaş Uçakları: 590
• Tanklar: 4426
• Deniz Kuvvetleri’ne Ait Gemiler: 295 (1 uçak gemisi)

Pakistan

• Askeri Güç Endeks : 0.3689
• Savunma bütçesi: 11 milyar dolar
• Ülke Nüfusu: 204,924,861
• Toplam askeri personel: 919.000
• Toplam uçak gücü: 1.281
• Avcı uçağı: 321
• Savaş tankları: 2.182
• Toplam deniz varlıkları: 197

Güneydoğu Asya'nın iki nükleer gücü Pakistan ile Hindistan arasında yaşanan ve mazisi 70 yılı aşkındır süren gerilim, iki taraftan da milyonlarca kişinin hayatını kaybetmesiyle sonuçlanmıştı. İki ülke defalarca 'Keşmir' sorunu nedeniyle savaştı.

Birinci Keşmir Savaşı

Pakistan'la Hindistan arasındaki ilk savaş, 1947'de meydana geldi. Tarihe Birinci Keşmir Savaşı olarak giren savaşta binlerce kişi yaşamını yitirdi. İki taraf da birbirine üstünlük sağlayamazken Birleşmiş Milletler'in devreye girmesiyle birlikte 1 Ocak 1949'da Keşmir'de referandum şartıyla ateşkes sağlandı.

İkinci Keşmir Savaşı

Hindistan'la Pakistan arasındaki savaş 1965'te yeniden başladı. İkinci Keşmir Savaşı olarak anılan savaşta, her iki taraf da çok ağır zayiat verdi ve on binlerce kişi yaşamını yitirdi.

Tarihin kısa süreli ama en geniş katılımlı savaşlarından biri olarak bilinen olay, SSCB ile ABD'nin devreye girmesi ve Taşkent Deklarasyonu'nun imzalanmasıyla sona erdi.

Üçüncü Keşmir Savaşı

Pakistan ve Hindistan tarihler 1999'u gösterdiğinde yeniden savaşa tutuştu. Kayıtlara 'Kargil' ismiyle eklenen savaş, 1999 yılının Mayıs ayında başlayarak Temmuz ayına kadar devam etti. Pakistan, savaştan üstünlükle ayrıldığını dektare etti.

Şubat 2019'da iki ülke tekrar savaşın eşiğine geldi

Pakistan ile Hindistan arasındaki gerginlik 2019 Şubat ayı başında yeniden yükselmeye başladı. Hindistan kontrolündeki Keşmir'de 14 Şubat'ta paramilis konvoyunu hedef alan bombalı saldırıda 44 asker hayatını kaybetti, 20 asker yaralandı. Yeni Delhi yönetimi saldırıyla ilgili Pakistan'ı suçladı. Saldırıyı kınayan Pakistan suçlamaları reddetti.

Hindistan da 26 Şubat'ta Keşmir Kontrol Hattı'nın Pakistan tarafındaki Ceyş-i Muhammed örgütüne ait kampa hava saldırısı düzenledi.

İki ülke arasındaki gerginlik 27 Şubat sabahı iyice tırmandı. Pakistan, hava sahasını ihlal ettiği gerekçesiyle Hindistan'a ait iki savaş uçağını düşürdü. Ayrıca, Pakistan'ın 3 savaş uçağının Hindistan hava sahasına girdiği, Hint uçaklarının önleme yaptığı duyuruldu. Hint medyası ise Hindistan'ın Pakistan'a ait bir F-16 savaş uçağını düşürdüğünü iddia etti.

Savaş uçaklarının düşmesiyle havada tırmanan gerilim üzerine, çok sayıda havalimanı ulusal ve uluslararası uçuşlara kapatıldı. Pakistan'daki tüm havalimanlarında sivil ve ticari uçuşlar durduruldu. Pakistan, ayrıca hava sahasını ikinci bir duyuruya kadar kapattığını açıkladı.

Hindistan tarafında ise Srinagar, Cammu, Leh, Çandigar ve Amritsar'daki havalimanlarında uçuşlar durduruldu.