Antik Yunan’dan Rio’ya uzanan olimpiyat oyunlarının tarihi yolculuğu

4 yılda bir düzenlenen Olimpiyat Oyunları'nın kökeni Antik Yunan'a dayanıyor. Düzenlenen ilk olimpiyat oyunları, Zeus adına yapılıyordu. İlk Yaz Oyunları; Yunanistan'ın Olimpia bölgesinde, Isparta Kralı Likorgos'un önerisiyle M.Ö 776 yılında yapıldı.

İlk dönemde 32 metre genişliğinde, 192 metre uzunluğundaki bir piste yapılan maratonlar yalnızca bir gün sürüyordu. Zamanla oyunlara; disk atma, cirit, uzun atlama, boks, güreş, atlı araba gibi branşlar da eklendi. Branşların artmasıyla birlikte yarışlar beş günde tamamlanmaya başladı.

Önceleri oyunlar 8 yılda bir yapılıyordu. Antik Yunan'da ölülerin ruhlarının 8 yılda bir dirileceği düşünülüyordu. Bu düşünce de olimpiyat oyunlarına yansımıştı. Daha sonra ise oyunlar 4 yılda bir yapılmaya başlandı.

Önceleri yalnızca Yunanlı erkeklerin katılabildiği oyunlarda, sporcular çıplak olarak yarışırdı. Oyunları kadınlar, kesinlikle izleyemezdi.

Yunanistan, M.Ö 146 yılında Romalılar tarafından işgal edildi. Bu nedenle oyunlar Atina'ya taşındı. M.S 392'de ise Bizans İmparatoru 2. Theodosius, Olimpiyat Oyunları'nın yapıldığı stadyumu yıkarak bu geleneğe son verdi.

Modern Olimpiyat Oyunları'nın kurucusu Baron Pierre de Coubertın'dir. İlk olarak Yaz Oyunları olarak başlayan olimpiyatlar, zamanla kış oyunlarının yapılmasına da vesile olmuştur.

1896 Yaz Olimpiyatları, 6-15 Nisan 1896 tarihleri arasında Yunanistan'ın başkenti Atina'da gerçekleştirildi. Olimpiyat Oyunları'nın Yunanistan'da doğmuş olmasından dolayı, yine ilk modern oyunlara Atina ev sahipliği yaptı. 23 Haziran 1894'te Fransa'da pedagog ve tarihçi Pierre de Coubertin tarafından düzenlenen bir kongrede oy birliği ile ev sahibi şehir belirlendi. Uluslararası Olimpiyat Komitesi de bu kongre sırasında kuruldu. 9 farklı branşta 43 müsabakanın oynandığı Atina Oyunları'nda 11 altın, 7 gümüş ve 2 bronz madalya kazanan ABD, şampiyon oldu. Yunanistan ise ikinci sırada kaldı.

İkinci Olimpiyat Oyunları, 20 Mayıs-28 Ekim 1900 tarihleri arasında Fransa'nın başkenti Paris'te gerçekleştirildi. Organizasyona 26 ülkeden 22'si kadın 997 sporcu katıldı. 26 altın, 41 gümüş ve 34 bronz madalya ile Fransa şampiyon oldu. ABD ise 19 altın, 14 gümüş ve 14 bronz madalya ile ikinci oldu.

1904 Yaz Olimpiyatları, ABD'nin Saint Louis şehrinde gerçekleştirildi. 12 ülkeden 6'sı kadın 651 sporcunun mücadele ettiği oyunları, ABD kazandı. 242 madalya ile şampiyon olan ABD'yi 13 madalyalı Almanya takip etti. Öte yandan ABD, tarihinde 4 kez olimpiyat oyunlarına ev sahipliği yaptı. ABD, oyunlara en çok ev sahipliği yapan ülke konumunda bulunuyor.

1908 yılındaki oyunlara Londra ev sahipliği yaptı. Olimpiyat Komitesi, 1908 oyunlarının İtalya'nın başkenti Roma'da yapılmasını kararlaştırmıştı. Ancak, 7 Nisan 1906'da Vezüv Yanardağı'nın patlamasının ardından, İtalya oyunlar için ayırdığı bütçeyi felaketzedelere yardım için kullandı. Bu nedenle Olimpiyat Oyunları, Roma'dan alınıp Londra'ya verildi. 145 madalya toplayan Birleşik Krallık şampiyon olurken, 47 madalyalı ABD ikincilik sevinci yaşadı. 25 madalya alan İsveç ise 3. oldu

1912 Yaz Olimpiyatları, İsveç'in başkenti Stockholm'de düzenlendi. Atletizm, bisiklet, dalma, binicilik, eskrim, futbol, jimnastik, modern pentatlon, kürek, yelken, atıcılık, yüzme, tenis, halat çekme, sutopu ve güreş branşlarının yer aldığı oyunları ABD şampiyon olarak tamamladı. Ev sahibi İsveç ise 25 altın, 19 gümüş ve 19 bronz madalya ile ikinci oldu.

Berlin'de düzenlenmesi beklenen 1916 Yaz Olimpiyatları, Birinci Dünya Savaşı nedeniyle iptal edildi.

8 yıllık özlemin ardından 1920 yılında Olimpiyat Oyunları, Belçika'nın Anvers şehrinde gerçekleştirildi. Önceki yıllarda olduğu gibi organizasyonda ABD rüzgarı esti. ABD 41 altın, 27 gümüş ve 27 bronzla, şampiyon oldu.

1924 Yaz Olimpiyatları, Fransa'nın başkenti Paris'te gerçekleştirildi. Oyunlara; 136'sı kadın olmak üzere 44 ülkeden toplam 3092 sporcu katıldı. Bu olimpiyatlara ilk kez Almanya, Türkiye, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan davet edildi. Ayrıca Uluslararası Olimpiyat Komitesi, 4 yılda bir Yaz Oyunları'na paralel olarak Kış Oyunları düzenlenmesine karar verdi. Paris'te yapılan oyunları toplamda 99 madalya alan ABD şampiyon olarak tamamladı.

1928 Yaz Olimpiyatları, Hollanda'nın başkenti Amsterdam'da düzenlendi. Atletizm, boks, bisiklet, dalma, binicilik, eskrim, futbol, jimnastik, çim hokeyi, modern pentatlon, kürek, yelken, atıcılık, yüzme, sutopu, halter ve güreş branşlarında mücadelelerin verildiği organizasyonda 56 madalyalı ABD, birinci oldu.

1932 yılındaki oyunlara ABD'nin Kaliforniya eyaleti ev sahipliği yaptı. Dünyadaki ekonomik buğran dönemine denk geldiğinden Olimpiyat Oyunları'nı düzenlemek için yalnızca ABD aday olmuştur. Yine ekonomik sorunlar nedeniyle birçok sporcu da organizasyona katılmamıştır. Amerikan Başkanı Herbert Hoover, oyunları açılışına katılmayarak bu alanda bir ilke imza atmıştır. Dönemin gazeteleri, ABD'nin oyunlar nedeniyle 1 milyon dolar gelir elde ettiğini ileri sürmüş.

1940 yılında önce Tokyo'ya sonra ise Helsinki'ye verilen oyunlar İkinci Dünya Savaşı nedeniyle yapılmadı.

1944 yılında Londra'da yapılması beklenen Olimpiyat Oyunları da İkinci Dünya Savaşı nedeniyle iptal edildi.

12 senelik özlem 1948'de son buldu. 1948 yılında Olimpiyat Oyunları'na Londra ev sahipliği yaptı. II. Dünya Savaşı'nı başlatan Almanya ve müttefiki Japonya, oyunlara davet edilmedi. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği organizasyona davet edilmiş ancak oyunlara sporcu göndermemiş. 84 madalyalı ABD birinci olurken, İsveç 2., Fransa 3. oldu.

1952 Yaz Olimpiyatları Finlandiya'nın başkenti Helsinki'de yapıldı. Helsinki'de yapılan oyunlarda sporcular birçok rekor kırdı. Bu nedenle Helsinki Oyunları'nın olimpiyat tarihindeki yeri ayrıdır. ABD'nin şampiyon olduğu oyunlarda ikinciliği SSCB elde etti.

Avusturalya'nın Melbourne kentinde düzenlenen 1956 Yaz Olimpiyatları'nda SSCB 98 madalya ile birinci oldu. ABD ikinci olurken, ev sahibi Avustralya 35 madalya ile 3. oldu.

1960 Yaz Olimpiyatları, İtalya'nın başkenti Roma'da yapıldı. Atletizm, basketbol, boks, kano, bisiklet, dalma, binicilik, eskrim, futbol, jimnastik, çim hokeyi, modern pentatlon, kürek, yelken, atıcılık, yüzme, sutopu, halter ve güreş branşında müsabakaların düzenlendiği oyunlarda zirve SSCB'nin oldu.

Olimpiyat Oyunları 10-24 Ekim 1964 tarihleri arasında Japonya'nın başkenti Tokyo'da yapıldı. ABD; 36 altın, 26 gümüş ve 28 bronz madalya ile 1. oldu. SSCB ikinci olurken, ev sahibi Japonya 29 madalya ile üçüncü oldu.

1968 Yaz Olimpiyatları Meksika'nın başkenti Mexico City'de düzenlendi. 107 madalya ile ABD'nin şampiyon olduğu oyunlar ise hafızalara ırkçılığa karşı yapılan tarihi protesto ile kazındı. 200 metre yarışını birinci olarak Tommie Smith kazanır. İkinciliği ise Peter Norman ve üçüncülüğü John Carlos elde eder. Sporcular kürsüye çıkar ve milli marşlar okunmaya başlar. İşte o anda Smith ve Carlos ellerine siyah eldivenler geçirir ve havaya kaldırır. Peter Norman ise göğsündeki ırkçılık karşıtı rozetle protestoya destek olur. Siyahi sporcular taktıkları eldivenlerin siyahi gururu, ayaklarındaki siyah çorapların ise ırkçı Amerika'daki fakirliği gösterdiğini açıklarlar. Bu olayın ardından üç sporcu da hayatlarını çeşitli zorluklarla geçirir.

Batı Almanya'nın Münih şehrinde yapılan 1972 Olimpiyat Oyunları, her daim acıyla hatırlanır. Kara Örgüt isimli oluşum, İsrailli 11 sporcuyu rehin alır ardından da katleder. Münih Katliamı olarak bilinen olay nedeniyle 1972 Olimpiyat Oyunları gölgede kalmıştır.

1976 Yaz Olimpiyatları Kanada'nın Quebec eyaletine bağlı Montreal şehrinde düzenlendi. SSCB'nin 125 madalya ile zirveye yerleştiği oyunlarda Doğu Almanya 90 madalya ile ikinci oldu. ABD ise üçüncülüğü elde etti.

1980 Yaz Olimpiyatları, o dönemki Sovyetler Birliği'nin başkenti Moskova'da yapıldı. 1980 Olimpiyatları'na Japonya, Batı Almanya ve ABD gibi ülkeler katılmadı. Sovyetler Birliği'nin Afganistan'ı işgal etmesini protesto etmek için birçok ülke oyunlara katılmadı ancak söz konusu organizasyonda 36 dünya rekoru kırıldı. Moskova Olimpiyatları için duayenler, “Tarihin en vasat olimpiyatıydı” yorumunu yapıyor. Öte yandan Moskova Olimpiyatları Doğu Avrupa'da düzenlenmiş ilk olimpiyat oyunudur. Oyunları ev sahibi SSCB kazandı.

23. Olimpiyat Oyunları, 1984 yılında ABD'nin Kaliforniya eyaletine bağlı Los Angeles kentinde düzenlendi. Los Angeles, aday ülke oylamasına tek aday olarak katılmıştır. 1976 Olimpiyatları'nda ciddi bir gelir sağlayan ABD, benzer bir durumu 1984'te de amaçlamıştır. ABD; 83 altın, 61 gümüş ve 30 bronzla şampiyon oldu, 50 madalya toplayan Romanya ise ikinciliği elde etti.

1988 Yaz Olimpiyatları Güney Kore'nin başkenti Seul'de yapıldı. Güney Kore ile savaş halinde bulunan Kuzey Kore ve onu destekleyen Küba, Etiyopya ve Nikaragua oyunlara katılmadı. SSCB'nin şampiyon olduğu oyunlarda ev sahibi Güney Kore dördüncü oldu.

1992 Yaz Olimpiyat Oyunları'na İspanya'nın Barcelona şehri ev sahipliği yaptı. Şampiyonluğu BDT kazandı. (BDT: 8 Aralık 1991 tarihinde Rusya Federasyonu, Ukrayna ve Beyaz Rusya arasında imzalanan anlaşma ile kurulmuş devletler topluluğudur. Anlaşma ile Sovyetler Birliği resmen yıkılmış oldu.) Madalya sıralaması şöyle: BDT (112), ABD (108), Almanya (82), Çin (54), Güney Kore (29), Macaristan (30), Fransa (29), Avustralya (27). Türkiye ise 6 madalya ile 23. oldu.

1996 Olimpiyat Oyunları, ABD'nin Georgia eyaletine bağlı Atlanta şehrinde düzenlendi. ABD'nin şampiyon olduğu oyunlarda Rusya ikinci, Almanya üçüncü oldu.

2000 Yaz Olimpiyatları, Yeni Milenyum Oyunları olarak da anıldı. 27.Olimpiyat Oyunları Avustralya'nın Sidney kentinde yapıldı. 6.6 milyar Avustralya Doları harcanan şampiyonayı ABD kazandı. Türkiye ise 3 altın ve 2 bronz madalya ile oyunları tamamladı.

2004 Yaz Olimpiyat Oyunları, 13-29 Ağustos 2004 tarihleri arasında Yunanistan'ın başkenti Atina'da yapıldı. 201 ülkeden 10.625 sporcunun katıldığı oyunlarda Türkiye 10 madalya kazandı. Madalya alan sporcularımız; Halil Mutlu (Altın), Taner Sağır (Altın), Nurcan Taylan (Altın), Atagün Yalçınkaya(Gümüş), Bahri Tanrıkulu (Gümüş), Şeref Eroğlu (Gümüş), Eşref Apak (Bronz), Sedat Artuç (Bronz), Mehmet Özal (Bronz), Aydın Polatçı (Bronz).

8-24 Ağustos 2008 tarihlerindeki 29. Yaz Olimpiyat Oyunları Çin Halk Cumhuriyeti'nde gerçekleştirildi. Müsabakaların büyük kısmı başkent Pekin'de yapılırken, futbol ve yelkencilik gibi bazı branşların müsabakaları başka şehirlerde gerçekleştirildi. Türkiye'nin 8 madalya ile 36. olduğu oyunların madalya sıralaması; Çin (51 altın, 21 gümüş, 28 bronz), ABD (36 altın, 38 gümüş, 36 bronz), Rusya (23 altın, 21 gümüş, 28 bronz), Büyük Britanya (19 altın, 13 gümüş, 15 bronz), Almanya (16 altın, 10 gümüş, 15 bronz), Avustralya (14 altın, 15 gümüş, 17 bronz), Güney Kore (13 altın, 10 gümüş, 8 bronz), Japonya (9 altın, 6 gümüş, 10 bronz), İtalya (7 altın, 10 gümüş, 10 bronz), Ukrayna (7 altın, 5 gümüş, 15 bronz).

2012 Yaz Olimpiyatları, 27 Temmuz-12 Ağustos 2012 tarihleri arasında Londra'da düzenlendi. 204 ülkeden 10.494 sporcunun katıldığı oyunları ABD, 104 madalya ile kazandı.

4 yıllık özlem 5 Ağustos'ta son buldu. 2016 Yaz Olimpiyatları 21 Ağustos'ta sona erecek. Türkiye adına, oyunlarda 103 katıldı.