Yeni yüzyılın yatırım ülkesi: Türkiye

Türkiye son dönemdeki faaliyetlerine odağına yatırımları alarak hız kesmeden devam ediyor. Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi olarak bu yatırım faaliyetlerindeki konumunuzdan bahseder misiniz?

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, ülkemizin yatırım potansiyelini ve yatırım fırsatlarını küresel iş dünyasına tanıtıyor ve katma değerli, bilgi yoğun ve nitelikli istihdam sağlayan projeleri ülkemize çekmek için sektör ve firma odaklı yatırım çekme faaliyetleri yürütüyor. Ofisimiz, uluslararası çapta yürüttüğü tanıtım faaliyetlerinin yanı sıra, Türkiye'ye yatırım yapmaya karar vermiş yatırımcılara, yatırım sürecinin her aşamasında destek sağlıyor. Bu sayede yatırımların hızlı bir şekilde hayata geçirilmesini temin etmeyi amaçlıyor. Ayrıca, Türkiye’ye yatırım yapmış mevcut uluslararası yatırımcıların genişleme türü yatırımlarına destek olmak diğer bir faaliyet alanımız. Ayrıca, iş yapma kolaylığını artırmak amacıyla diğer kamu ve özel sektör paydaşları ile iş birliği halinde yatırım ortamının iyileştirilmesine yönelik çalışmalar da ofisimizin görev alanında yer alıyor. Cumhuriyetimizin 100’üncü yılında da Sayın Cumhurbaşkanımızın Türkiye Yüzyılı vizyonu doğrultusunda ülkemizdeki yatırımların nitelik ve nicelik olarak artmasını sağlamak için çalışmalarımızı sürdürdük.

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi, Türkiye’nin ekonomik kalkınmasını hızlandıracak faaliyetleri yürütürken hangi yolları izliyor?

Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi'nin uluslararası yatırımcılarla ilişkileri ve iş birliği, kapsamlı bir strateji çerçevesinde devam ediyor. Öncelikle, Yatırım Ofisi, düzenlediği etkinlikler ve roadshow'lar aracılığıyla Türkiye'nin yatırım potansiyelini küresel ölçekte tanıtıyor. Uluslararası yatırım konferanslarına katılım sağlayarak ve yurt dışında yatırım etkinlikleri düzenleyerek uluslararası yatırımcılarla doğrudan iletişim kurmayı hedefliyor. Bunun en güzel örneği Cumhuriyetimizin Yüzüncü Yılı dolayısıyla dünyanın 16 farklı şehrinde düzenlediğimiz Türkiye Yüzyılı yatırım resepsiyonlarıdır. Bu süreçte ABD, Almanya, Birleşik Arap Emirlikleri, Çin, Fransa, Güney Kore, İngiltere, İspanya, İtalya, Japonya, Katar, Singapur ve Suudi Arabistan gibi ülkelerde yerleşik yerel danışman ağıyla yatırımcılarla doğrudan temas kurmayı ihmal etmiyoruz. Ayrıca Yatırım Ofisi, nitelikli uzman kadrosu ile yatırımcılara İngilizce, Almanca, Fransızca, İtalyanca, İspanyolca, Arapça, Japonca ve Çince dâhil pek çok dilde hizmet sunuyor. Dünyada bu denli geniş dil seçeneğiyle uluslararası yatırımcılarla doğrudan iletişim kurma kabiliyetine sahip sayılı kurumdan biriyiz. Uluslararası yatırımcılarla uzun vadeli iş birlikleri kurarak, Türkiye'nin ekonomik büyümesine doğrudan katkı sağlıyoruz.

Küresel yatırımlar azalırken Türkiye direnç gösterdi

2023 yılında Türkiye’ye gelen yatırımların büyüklükleri ve ülkeleri hakkında bilgi paylaşır mısınız? Cumhurbaşkanlığı Yatırım Ofisi olarak hedef ve beklentiler karşılandı mı?

2023 yılında küresel UDY’de sert daralmalar yaşandı. OECD’nin açıkladığı verilere göre 2023 yılının ilk yarısında uluslararası doğrudan yatırımlar dünyada yüzde 36, AB’de yüzde 86, G20 ülkelerinde yüzde 38 ve OECD ülkelerinde yüzde 42 düştü. Bununla birlikte 2023 yılında UDY rakamlarının ikinci çeyrekte birinci çeyreğe göre daha düşük seyretmesi, küresel UDY trendlerinde yaşanan düşüşün hız kazanmaya başladığını gösterdi.

Türkiye ise bu olumsuz gelişmelere direnç gösteren bir ülke olarak dikkat çekti. Yatırım Ofisi’nin de birkaç yıldır yürüttüğü küresel kampanyasında Türkiye’yi dirençli bir ortak olarak tanıtıyoruz. Türkiye, 2023 yılının ilk 10 ayında 7,8 milyar dolarlık uluslararası doğrudan yatırım çekmeyi başardı.

Bu dönemde en çok UDY çeken sektörlerimiz 1,3 milyar dolar ile İmalat, 796 milyon dolar ile Toptan ve Perakende Ticaret ve 480 milyon dolar ile Enerji oldu.

Bu üç sektörü sırasıyla Ulaştırma ve Depolama, Bilgi ve İletişim, ve Finans sektörleri takip etti. Yine bu dönemde 955 milyon dolar ile Hollanda, 574 milyon dolar ile Almanya ve 420 milyon dolar ile BAE Türkiye’ye en fazla yatırım yapan ülkeler oldu. Bu ülkeleri sırasıyla Rusya, Fransa ve İrlanda takip etti.

2024-2028 stratejisinde dijital dönüşüm ön planda

Türkiye’nin orta ve uzun vadede yatırım alanındaki çalışmalarından bahseder misiniz? Türkiye’nin cazibe merkezi olma yolundaki adımları neler?

2021 yılında yürürlüğe giren Türkiye Uluslararası Doğrudan Yatırım (UDY) Stratejisi (2021-2023) kapsamında, ekonomimizin ihtiyaç duyduğu nitelikli yatırım profilleri belirlendi ve bu yatırımları ülkemize kazandırmak için hedef odaklı çalışmalar yürütüldü. Ülkemiz, ortaya koyduğu yüksek büyüme performansı ve sürekli devam eden reform süreçleri neticesinde bölgesinin en fazla yatırım çeken ülkelerinden biri konumuna yükseldi. 2024-2028 stratejisinin hazırlıklarını da tamamlamak üzereyiz. Bu stratejide özellikle katma değeri yüksek, yeşil ve dijital dönüşümü önceleyen, yüksek teknolojili, nitelikli istihdam sağlayan ve sürdürülebilirlik odaklı yatırımların ülkemize çekilmesi öncelikli hedefimiz olacak.

Küresel UDY akımlarını etkileyen sürdürülebilirlik, dijital dönüşüm ve küresel tedarik zincirlerinin yeniden şekillenmesi gibi eğilimler, Türkiye için birçok fırsat barındırıyor. Bu süreçte bu fırsatlardan yararlanmak adına küresel iş dünyasına yatırım fırsatlarının etkili bir şekilde anlatılmasına, yatırım süreçlerinin her aşamasında etkin bir şekilde yatırımcılara destek olunmasına ve yatırım ortamının sürekli iyileştirilmesine yönelik hedef odaklı çalışmalar yürütme azmini taşıyoruz. 2024 yılı için tüm tanıtım çalışmalarımızda bu üç başlığı ele alacak içerikler ve uluslararası etkinlikler planladık. Bölgesinin en önemli üretim, yatırım ve ihracat üssü olan Türkiye, özellikle orta yüksek ve yüksek teknolojili sektörlerde daha fazla yatırım çekerek küresel tedarik zincirlerindeki konumunu daha da güçlendirecek.

En çok imalat yatırımı ulaşım araçlarına

Türkiye’ye gelen yatırımcılar en çok hangi sektörlerle ilgileniyor?

Uluslararası yatırımcıların stok değeri açısından Türkiye’de en fazla yatırım yaptığı sektörler sırasıyla 74,9 milyar dolar ile imalat, 42,5 milyar dolar ile Toptan ve Perakende Ticaret, 32.7 milyar dolar ile Finans oldu. Bu üç sektörü sırasıyla Enerji, Madencilik ve Taş Ocakçılığı, Bilgi ve İletişim ve Ulaştırma ve Depolama takip etti.

İmalat sektörünün alt kırılımına bakıldığında ülkemizde en çok UDY stoku barındıran sektörler 22,3 milyar dolar ile Ulaşım Araçları imalatı, 12,6 milyar dolar ile Kimyasal ve Temel Eczacılık ürünlerinin imalatı ve 9,3 milyar dolar ile Gıda imalatı oldu. Bu sektörleri sırasıyla mobilya imalatı, Bilgisayarların, Elektrik-Elektronik ve Optik ürünlerin imalatı, Kauçuk ve Plastik ürünlerin imalatı ve Ana Metal Sanayii imalatı takip etti.

Bununla birlikte özellikle son yıllarda teknoloji girişimlerine yapılan yatırımlar dünyada olduğu gibi Türkiye’de de uluslararası doğrudan yatırımların önemli bir bileşeni olarak ön plana çıkmaya başladı.

Türkiye 2020-2022 arasında toplamda 10 milyar dolar ve üzeri değerlemeye ulaşan iki girişim ve 1 milyar dolar ve üzeri değerlemeye ulaşan dört girişim çıkararak kısa sürede dikkatleri üzerine çekti.

Özellikle e-ticaret platformu, oyun, yapay zekâ, hizmet olarak yazılım (SaaS), pazarlama teknolojisi (martech) ve finansal teknolojiler (fintech) Türkiye’deki teknoloji girişimciliği ekosisteminde öne çıkan dikeyler oldu. Uluslararası girişim sermayesi yatırımlarının bu atılımda önemli bir payı bulunuyor. Bu alanda 2017’de yüzde 8 civarlarında olan katılım paylarını 2022 yılında yüzde 18 seviyesine çıkaran uluslararası yatırımcılar, Türkiye teknoloji girişimciliği ekosistemine olan ilgilerini yıldan yıla artırıyor.

“Bölgesinin en önemli yatırım destinasyonu”

Türkiye’nin rakipleri arasında hangi ülkeler var? Türkiye’nin rakiplerine karşı yatırım alanındaki farkları ve avantajları neler?

Küresel ve bölgesel ölçekte yatırım çekme yarışında rekabet çok fazla. Türkiye, bazı yatırım projelerinde Orta ve Doğu Avrupa, Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleriyle rekabet halindeyken bazı projelerde bölge dışında yer alan büyük ve gelişmiş ekonomilerle de yarış halinde. Özellikle dijital sektörlerde ve büyük montanlı yatırımlarda bu yarışın çok daha küresel bir boyut kazandığına şahit oluyoruz. Ancak veriler ve ülkemize yatırım yapmaktan son derece mutlu olan tüm yatırımcılarımız şunun altını çiziyor; Türkiye, stratejik konumu, nitelikli, genç insan kaynağı ve gelişmiş altyapısı ile bölgesinin en önemli yatırım destinasyonu.

Son 20 yılda, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde, gerçekleştirilen geniş kapsamlı ve istikrarlı reform süreci, ayrıca elde edilen siyasi ve ekonomik istikrar, Türkiye’nin jeostratejik önemini daha da arttırdı. Türkiye Yüzyılı, Yatırımın Yüzyılı olacaktır. Tabiri yerindeyse yüzyılın yatırımını 20 yıla sığdırmış durumdayız. Öyle ki, 20 yıl öncesine kadar toplam 15 milyar dolar uluslararası yatırım çekmiş olan ülkemiz o tarihten bu yana 255 milyar dolar yatırım aldı.

• Dünyada uluslararası doğrudan yatırımlar arasındaki payımız binde 2’yken şimdi yüzde 1 oldu.

2002’de ülkemizde faaliyet gösteren şirket sayısı 5 bin 600 iken bugün 80 binin üzerine çıktı.

Dünyanın 16 noktasında Türkiye Yüzyılı yatırım resepsiyonu

Yatırımcı çekmek için hangi stratejileri ve kampanyaları izliyorsunuz? Uluslararası doğrudan yatırım çalışmalarında daha çok stratejik yatırımcı mı yoksa finansal yatırımcı mı geliyor?

Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile yürürlüğe giren UDY Stratejisi (2021-2023) ile ekonomimiz için öncelikli olarak ihtiyaç duyulan nitelikli yatırım profilleri tanımlanıp ve bu yatırımları ülkemize kazandırmak için temel hedef ve stratejiler belirlenmişti. Bu temel hedefe yönelik 11 alt strateji tasarlandı ve oluşturulan bu alt stratejilerin altında ise 72 adet eylem tasarlandı. Söz konusu strateji belgesi, değişen küresel koşullar ve ülkemizin ihtiyaçları neticesinde 2024-2028 dönemi için revize edilerek yeni halini almak üzere.

Ofisimizin 13 ülkede yerleşik olarak bulunan danışmanları aracılığıyla gerçekleştirilen şirket ziyaretleri, sunumlar, seminerler vb. tanıtım faaliyetleri önemli bir rol oyuyor. Ayrıca, 100’üncü yıl etkinlikleri kapsamında dünyanın 16 farklı noktasında düzenlenen Türkiye Yüzyılı Yatırım Resepsiyonları, uluslararası etkinliklere katılım, uluslararası konferanslarda konuşmalar ve çok çeşitli tanıtım faaliyetleriyle küresel düzeyde görünürlük sağlamayı hedefliyoruz. Bu faaliyetler aracılığıyla yatırımcılarla doğrudan etkileşim kurarak Türkiye’nin potansiyeli ve yatırım fırsatlarını tanıtıyoruz. Etkinlikler çok geniş bir yelpazede olurken, VivaTech, Web Summit, Slush ve Singapore FinTech Festival gibi küresel ve bölgesel nitelikte prestijli etkinlikler, Türkiye'nin inovasyon ve teknoloji alanındaki gelişmelerini vurgulamamıza imkân sağlıyor.

Twitter, Linkedin, Facebook ve Instagram’da da İngilizce, Arapça, Almanca ve Japonca dillerinde Türkiye’nin yatırım ortamı hakkında içerikler paylaşıyoruz. Güney Kore ve Çin’de ise o ülkelerdeki popüler sosyal medya uygulamalarında hesaplarımızı aktif olarak kullanıyoruz. Kısaca gerek dijital gerek ise geleneksel medyanın tüm imkânlarından faydalanıyoruz.

Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın Eylül ayındaki New York seyahati esnasında, Times Meydanı'ndaki dijital mecralarda "Invest in Türkiye" mesajını açıkhava mecralarında yayınlamamız, bu duruma örnek gösterilebilir.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan geçtiğimiz aylarda ABD ve Körfez ülkeleriyle görüşmeler gerçekleştirdi. Bu görüşmelerin yansımaları nasıl oldu?

Sayın Cumhurbaşkanımızın Körfez Bölgesi’nde ve ABD’de yürüttüğü çok kapsamlı, siyasi, kültürel, ekonomik ve diplomatik ilişkiler, söz konusu ülkelerden Türkiye’ye gelen doğrudan yatırımlara ivme kazandırdı. Bilindiği üzere Sayın Cumhurbaşkanımızın bir hedefi var. Türkiye ile ABD arasındaki ticaret hacmini 100 milyar dolara taşımak. Bu hedefe ulaşılması için karşılıklı yatırımların artırılması gerektiğinin farkındayız ve bu doğrultuda çalışmalarımıza hız veriyoruz. 2003 yılından günümüze kadar ülkemize yaklaşık 14.5 milyar dolar ile en çok yatırım yapan ikinci ülke konumunda olan ABD’ye ve aynı dönemde ülkemize yaklaşık 13.2 milyar dolar yatırım yapan Körfez ülkelerine ziyaretler önemli fırsatlar oluşturması açısından son derece önemli. Bizler de farklı yatırımcılar ile bir araya gelerek bu seyahatlerin devamı ve takibi noktasında çalışmalarımızı aralıksız sürdürüyoruz.