WhatsApp’ten sanal göç

Çevrimiçi mesajlaşma uygulaması WhatsApp, 4 Ocak 2021’de Gizlilik İlkesi’ni güncelleyerek önemli kişisel bilgilerin Facebook’a ait şirketlerle paylaşılmasını içeren koşulların onayı için kullanıcılara 8 Şubat 2021 tarihine kadar süre verdi. Şirket Gizlilik İlkesi’ni kabul etmeyen kullanıcıların 8 şubattan itibaren uygulamayı kullanamayacaklarını ancak bu kuralın Avrupa Birliği ülkeleri için geçerli olmadığını açıkladı. WhatsApp’in verdiği ültimatom, sosyal ağlarda ve kullanıcılar arasında ses getirdi. Kullanıcılar WhatsApp dışında yeni alternatifler aramaya başladı. Yeni ve güvenli bir uygulama arayan kullanıcıların birçoğu başka uygulamalar indirmeye ve WhatsApp’i silmeye başladı.

Güncelleme ertelendi

WhatsApp’in güncellenen Gizlilik İlkesi yoğun eleştiri aldı. Dünya çapında tüketiciler için gizlilik politikası savunucuları WhatsApp’in söz konusu değişikliklerine tepki gösterdi. Kullanıcılara getirilen veri paylaşma zorunluluğu tartışmaları üzerine, mesajlaşma uygulaması WhatsApp’ten yeni bir açıklama geldi. Güncellemenin kabul edilmesi için son tarih olan 8 Şubat 2021’de kimsenin hesabının silinmeyeceği açıklandı.

Uygulamanın son güncellemesiyle ilgili kafa karışıklığı olduğuna işaret edilen açıklamada, endişeye neden olan birçok yanlış bilgi olduğu ve herkesin uygulamanın ilkeleri ile gerçeklerini anlamasına yardımcı olunmak istendiği belirtildi. Açıklamada, kişisel görüşmelerin her zaman uçtan uca şifreleme ile korunduğu vurgulandı.

Ne WhatsApp’in ne de Facebook’un özel mesajları göremediği kaydedildi. Söz konusu güncellemeyle bunun değişmeyeceğine işaret edilen açıklamada, güncellemenin verilerin nasıl toplandığı ve kullanıldığı konusunda daha fazla şeffaflık sağladığı ifade edildi. Yapılacak değişikliklerin daha iyi anlatılabilmesi için bu tarihin 15 Mayıs 2021’e ertelendiği aktarıldı.

Verilerin birleştirilmesi zaten tartışılan bir konuydu

WhatsApp’in yeni Gizlilik İlkesi’nde ‘Diğer Facebook Şirketleriyle Nasıl Çalışırız?’ başlığıyla duyurulan bölümde, “Facebook Şirketlerinin bir parçası olan WhatsApp, diğer Facebook Şirketlerinden bilgi alır ve bu şirketlerle bilgi paylaşımında bulunur” ifadesine açık açık yer verildi. Bu da kullanıcıları fazlasıyla tedirgin etti. Telefon numarası, telefon rehberi, yaklaşık konum bilgisi, satın alma geçmişi, performans verileri, cihaz kimliği, ses ve görüntü kayıtları gibi verilere sahip olan ve kullanıcılarının özel bilgilerine saygı duyduğunu her fırsatta dile getiren WhatsApp’in bu güncellemesi büyük bir tartışmaya neden oldu.

Çünkü WhatsApp’in 8 şubatta yayına alacağı gizlilik politikası bir anlamda Facebook ve WhatsApp verilerini birleştirmeyi amaçlıyor. Facebook ve WhatsApp verilerinin birleştirilmesi ise aslında 2016’dan beri tartışılan bir konu. Verilerin birleştirilmesindeki sakınca daha önce Avrupa Birliği gizlilik birimi tarafından da dile getirilmişti. Avrupa Birliği’ne üye 28 ülkenin veri koruma yetkilileri olarak bilinen Madde 29 Çalışma Grubu, Facebook’a verdiği talimatta, WhatsApp’in kullanıcı verilerini Facebook ile paylaşması yönünde ciddi endişeleri olduğunu ve bu paylaşım politikasının kullanıcıların WhatsApp’e üye olurken kabul ettikleri kullanım koşulları ve gizlilik politikası içerisinde yer almadığını belirtmişti.

Haberleşme ve mesajlaşma platformu WhatsApp’in gizlilik politikasını 8 Şubat 2021 itibariyle değiştireceğini ve bu değişimi kabul etmeyenlerin uygulamayı kullanamayacağını açıklaması Türkiye’de de tepkilere yol açtı. WhatsApp’in açıklaması sonrası Rekabet Kurumu soruşturma, Kişisel Verileri Koruma Kurumu (KVKK) ise inceleme başlattı. Rekabet Kurumu’ndan yapılan açıklamada WhatsApp’ın yeni koşullarının durdurulduğu belirtildi. Kişisel Verileri Koruma Kurulu toplantısında ise WhatsApp’in kullanıcıları kabule mecbur tuttuğu metni, kişisel verilerin korunması mevzuatı genel hükümleri ile kanunun açık rıza, veri işleme şartları, yurt dışına veri aktarımı ve temel ilkeler yönünden değerlendirme kararı alındı.

İş Dünyası ve Hukuk Derneği de WhatsApp’in Amerika’daki merkezine yeni gizlilik sözleşmesini geri çekilmesi için ihtarname gönderdi. Dernekten yapılan açıklamada “WhatsApp kişilik haklarını ihlal ediyor. Bu bir hukuk mücadelesidir. Konunun yakından takipçisi olarak gerektiği takdirde bu hukuk mücadelemizi Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi başta olmak üzere tüm muhtelif uluslararası kurumlara götürerek dünyanın her yerine taşıyacağız” ifadesi yer aldı. Siber hak uzmanı hukukçular ise WhatsApp’in ileride muhtemel yasal sorunlarla karşı karşıya kalmamak için kendini güvene almak istediği, kullanıcılara yeni sözleşmenin dayatılmasında temel amacın ticari olduğu ve şirketin dayatma usulünün mazur görülemeyeceği görüşünde birleşiyor.

Kullanıcılar Telegram, Signal ve Bip'i önerdi

Birleştirme ile kullanıcılar Facebook Pay gibi Facebook servislerini WhatsApp’te kullanabilecek, Facebook’un reklam ve tanıtım içerikleri de WhatsApp’te gösterilmeye başlayacaktı. Şirket bu değişikliğin yalnızca uygulama üzerinden kurumsal hesaplarla yapılan görüşmeleri kapsadığını açıklasa da kullanıcıların ve otoritelerin tepkisinden kaçamadı. WhatsApp’in sahibi Facebook’un durumu izah etmeye çalışan açıklamalarına rağmen on binlerce kişinin diğer haberleşme platformlarına yönelmesi birkaç gün içinde o kadar hızlandı ki sosyal medya uzmanları bu hareketliliği dijital kavimler göçü olarak tanımladı.

Değişikliğin ardından Türkiye’de en fazla kullanılan mesajlaşma platformu WhatsApp’ten sanal göç eden binlerce kullanıcı Telegram, Signal ve BİP’e geçmeye başladı. Rusya merkezli Telegram, uygulama mağazasında ilk sıraya yerleşti. Telegram’ın dünya genelinde aktif kullanıcı sayısı 500 milyona yükseldi ve WhatsApp’in gizlilik sözleşmesinin güncelleneceğinin açıklanmasının ardından geçen 72 saatte dünya genelinde 25 milyondan fazla kullanıcı Telegram’a katıldı.

Verilere göre kısa sürede milyonlarca kullanıcı farklı uygulamalara yöneldi. Telegram ve Bip’in kullanıcı sayıları 9-13 ocak tarihleri arasında 2 katına yaklaşan oranlarda arttı.

Mesajlaşma uygulamaları arasında en şeffafı, tamamen açık kaynak kodlu olan Signal’in de kullanıcı sayısı yükseldi. Gizlilik ve güvenlik açıklıkları uzmanlar tarafından sürekli iyileştirilebilen uygulamanın bu alandaki en güvenilir platform olduğu düşünülüyor. Hatta, WhatsApp bile uygulamasına eklediği şifreleme özelliği için Signal protokolünü kullanıyor. Bunun yanı sıra Elon Musk’ın takipçilerine Signal’i önermesi de uygulamanın ciddi bir kullanıcı tabanıyla buluşmasını sağladı. Sensor Tower verilerine göre açıklamanın ardından 2 gün içinde Apple ve Google uygulama mağazalarından 100 bin kullanıcı Signal’i indirdi. Turkcell CEO’su Murat Erkan ise paylaştığı bir LinkedIN gönderisiyle yerli uygulama BiP’i açıklamanın ardından geçen 24 saatte 1 milyon 124 bin kişinin indirdiğini açıkladı.