Halen emekleme aşamasında olsa da uzayda tarım çalışmaları son sürat devam ediyor. İnsan yaşamı açısından temel sektörlerin başında gelen tarımda uzay tabanlı teknolojiler, üretimi ve kârlılığı artırmak isteyen çiftçiler açısından da büyük öneme sahip.

Geçmişte kapalı alanda tarım yapmayı ve güneş ışığı olmadan bitki yetiştirmeyi ortaya koyan NASA teknolojilerinde olduğu gibi, bitki sağlığını izlemek için dronlarda kullanılan algılama teknolojisi uzayda tarım araştırmalarının bir sonucu olarak ortaya çıktı. Şu anda ise astronotların Dünya'dan uzaklaştıkça, yörüngede kendi beslenme ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri hayati öneme sahip. Uzay tarımı ile öğrenilecek yeni bilgiler ise özellikle küresel ısınmanın tehdit ettiği gıda üretimindeki sorunlar karşısında fayda sağlayabilir.

Uzay çiftçileri

Uzay tarımı, uzay madenciliğinde olduğu gibi bir süredir insanların uzayla çok daha iç içe olacağı zamanlar için düşünülen faaliyetlerden biri oldu. Ancak uzay madenciliğinden farklı şekilde bugün, uzay ortamında bitki ortamını sıkı bir şekilde kontrol ederek besleyici bitkiler yetiştirebilen küçük, tasarlanmış uzay seraları var. Halen Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yürütülen deneylerin neredeyse yarısı, biyoteknoloji ve uzayda bitki yetiştirmeye odaklanıyor.

• Uzay ajansları, uzayda bitki yetiştirmek için gerekli koşulları sağlayan özel sistemler üzerinde çalışırken üretim, iç ortamı kontrol edebilen ve LED ışıklar altında topraksız tarıma dayanıyor.

Uluslararası Uzay İstasyonu’nda yer alan ve Veggie olarak adlandırılan uzay bahçesinde sebze üretim sistemi, astronotlar için sağlıklı yiyecek üretilmesi yanı sıra mikro yer çekiminde bitki büyümesinin incelenmesini hedefliyor. NASA Glenn'in Bitki Suyu Yönetimi Projesi ise Uluslararası Uzay İstasyonu'nda bitki yetiştiriyor ve dünyanın ötesinde tarımın fizibilitesini araştırıyor. Yine NASA tarafından yürütülen Gelişmiş Bitki Habitatı Projesi ise bitki mahsulleri üzerinde gerçek zamanlı araştırmaları toplamak ve yürütmek için kullanılan tam otomatik bir büyüme odası işlevi görüyor.

Uzayda tarımın nasıl yapılacağına dair hala pek çok bilinmeyen olsa da, son yıllardaki araştırmalar uzayda tarım konusunda önemli başarılar elde ediyor. Nem, ışık miktarı ve kalitesi, oksijen seviyeleri ve sıcaklık dâhil olmak üzere büyüyen ortamın her yönünü kontrol etmek için 180 sensöre sahip olan Sebze Üretim Sistemi, ilk olarak 7 Mayıs 2014'te uzayda gıdanın nasıl yetiştirilebileceğini test etmek için kuruldu.

Veggie’de tipik olarak 6 bitki, bir ped içerisinde büyütülüyor. Bugüne kadar Veggie’de, üç çeşit marul, Çin lahanası, mizuna hardalı, kırmızı Rus lahanası ve zinnia çiçekleri de dâhil olmak üzere çeşitli bitkiler başarıyla yetiştirildi; yosun, pamuk üzerinde bilimsel araştırmalar yapıldı ve daha birçok deney tamamlandı.

Hedef Mars

Gerçekte son dönemlerde uzayda tarım projelerinin artışının bazı sebepleri bulunuyor. Öncelikle uzay istasyonlarına ve diğer uzun süreli görevlere yiyecek tedariki hem zor hem de pahalı. Uluslararası Uzay İstasyonu’ndaki bir astronot için günde yaklaşık 1,8 kilogram yiyecek gerekirken, 4 kişilik mürettebat, üç yıllık Mars görevi gibi uzun vadeli bir yolculukta 10.8 bin kilogram yiyeceğe ihtiyaç duyuluyor. Bu nedenle ikmal maliyetinin yüksek olması uzay istasyonlarında bitki yetiştirmeyi çekici hale getiriyor. Uzayda tarım konusunda en önemli zorluklar ise kozmik radyasyon, atmosfer eksikliği ve düşük ışık seviyeleri olarak öne çıkıyor.

Şu an için uzay istasyonunda gerçekleştirilen küçük ölçekli projeler, mahsulün büyümesi ve performansı ile ilgili birincil araştırmaların yürütülmesine odaklanırken, gelecekte astronotlara eşlik edecek tamamen işlevsel, operasyonel mahsul üretim sistemlerinin geliştirilmesi için bir basamak görevi görüyor.