Türkiye e-ticaret hub’ı olabilir mi?
Tüm dünyada artış ivmesini sürdüren e-ticaret, 6 trilyon doları aşan dev bir ekonomiye dönüştü. Türkiye’de e-ticaretin genel ticaret içindeki payı yüzde 18,6’ya ulaşırken, çevrimiçi satışların halen çok büyük bir potansiyeli bulunuyor. 2027 öngörülerine göre ülkelerin toplam perakende satışları içerisinde payı sürekli olarak artan e-ticaret harcama artışında Türkiye dördüncü sırada yer alırken, bu durum Türkiye’nin bölgesel e-ticaret hub’ı olmasını kolaylaştıracak bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
Pandeminin de etkisi ile büyük bir artış ivmesi yakalayan e-ticaret sektörü, 2023 itibariyle yüzde 10 büyüme oranını yakalayarak perakende satışların yüzde 20’sini oluşturacak. Bu yıl itibariyle 6,3 trilyon dolara ulaşması beklenen küresel e-ticaret hacminin, 2026 itibariyle 8,1 trilyon dolara ulaşacağı tahmin ediliyor. Böylesine devasa pastadan pay almak isteyen ülkeler ise e-ticaretin gelişimi için dışa açılma stratejileri izliyor.
Çin’in ekonomisinin yüzde 41’i dijitalden Küresel e-ticaret pazarında ilk sırada yer alan Çin, dijitalleşme ve nüfusunun etkisi ile 2,2 trilyon dolarlık bir paya sahip. Dünyanın en büyük e-ticaret pazarı olan Çin’in e-ticaret pazarının 2024 yılına kadar 3,56 trilyon dolara ulaşacağı tahmin edilirken, Alibaba, Taobao ve Tmall, JD.com ve Pinduoduo gibi büyük yerel platformlar Çin e-ticaret pazarına hâkim olmalarının yanı sıra küreselde paylarını artırmak için çalışmalarını sürdürüyor. Çin’de devlet de e-ticaretin gelişimi için desteklerini sürdürüyor. 2023 itibariyle 16 yeni e-ticaret parkının daha devreye gireceğini duyuran Ticaret Bakanlığı, e-ticaret sektörünün dijital ekonomideki en büyük gelişme ölçeğine ve en geniş kapsama alanına sahip olduğunu belirterek Çin'in dijital ekonomisinin 2022'de 6,96 trilyon doları aştığını ve GSYİH'nın yüzde 41,5'ini oluşturduğunu açıkladı. Çin’in yarısı kadar olsa da ABD’de de e-ticaret sektörü küresel e-ticaretin gelişimi için önemli bir paya sahip. 1.1 trilyon dolar hacme sahip ülke, dünya çapındaki tüm e-ticaret web sitelerinin yarısından fazlası olan 14 milyon e-ticaret sitesiyle küresel e-ticaret pazarının lideri durumunda.
Çin ve ABD dışında Japonya, İngiltere ve Almanya da küresel e-ticaret pazarının önde gelen ülkeleri konumunda. Buna göre 153 milyar dolarla Japonya, 2013’te bu yana yüzde 100 büyüme kaydederken, 141 milyar dolarlık işlem hacmiyle İngiltere’de e-ticaret perakende satışların yüzde 30’una ulaştı. E-ticaret hacminin 107 milyar dolar olduğu Almanya’da ise Otto ve Amazon, çevrimiçi pazarların neredeyse yarısını elinde tutuyor.
Dünyada e-ticaret hub’ı olan ülkeler değerlendirildiğinde, her ülkenin kendine özgü bir başarı hikâyesinin olduğu görülüyor. Örneğin Çin sınır ötesi e-ticaret için pilot bölgeler oluşturdu ve e-ticareti destekleyecek teşvikler sağladı. ABD'de e-ticaret performansının artırılmasına yönelik olarak e-ticaret platformlarıyla imzalanan anlaşmalar ve gümrük süreçlerinin uygun şekilde yeniden yapılandırılması; İngiltere'de ise devletin geliştirdiği e-ihracat paketleri, satış hacimlerinin önemli ölçüde artmasına yardımcı oldu.
Türkiye e-ticarette büyük bir potansiyele sahip
Ticaret Bakanlığı istatistiklerine göre 2022 yılında Türkiye’de e-ticaret hacmi ise bir önceki yıla göre yüzde 109’luk artışla 800,7 milyar TL olarak kaydedildi. 2021 yılında e-ticaretin genel ticarete oranı yüzde 17,7 iken bu oran 2022 yılında yüzde 5 artarak yüzde 18,6 olarak gerçekleşti.
- Böylece e-ticaret sektörü GSYİH’nin yüzde 6’sına ulaştı ve Türkiye 18’nci en büyük e ticaret pazarı haline geldi. Son 5 yıllık süreçte sürekli büyüyen e-ticaretin GSYİH payının büyüme potansiyeli de oldukça yüksek.
E-ticarette yurt içi harcamaların payı yüzde 91,3’lük oran ile 731 milyar TL olarak gerçekleşirken, diğer ülkelerin ülkemiz e-ticaret sitelerinden yaptığı harcamalar yüzde 4,2’lik oran ile 33,8 milyar TL, yurt dışından yapılan alımlar ise yüzde 4,5’lik oran ile 35,9 milyar TL olarak kaydedildi.
Nüfusa oranla e-ticaret verileri değerlendirildiğinde, Türkiye’de e-ticaretin halen çok büyük bir potansiyeli bulunurken, Türkiye’nin bölgesel e-ticaret hub’ı olabilmesi noktasında lojistik maliyetleri artıran ve e-ihracatın hedeflenen seviyelere ulaşmasını engelleyen operasyonel sorunların çözülmesi, yurt içi ve yurt dışı tahsilat merkezlerinin oluşturulması, Türkiye e-ihracat hacimlerinin artırılmasında önemli rol oynayabilecek önlemler olarak değerlendiriliyor.
Yeni yasa olumlu etkiler ortaya çıkardı IdeaSoft CEO’su Seyhun Özkara’ya göre her sektörde olduğu gibi e-ticaret sektöründe de her gün yeni gelişmeler, yeni teknolojiler ve yeni fırsatlar ortaya çıkıyor. Sektördeki gelişmelere ayak uydurulması adına Türkiye'de e-ticaret alanında yasal düzenlemelerin mutlaka düzenli olarak geliştirilmesi ve güncellenmesi gerektiğini belirten Özkara, daha kapsamlı ve güncel yasal düzenlemelerin hayata geçirilmesinin, hem tüketicilerin hem de işletmelerin çevrimiçi alışveriş deneyimini daha güvenli hale getireceğini vurguluyor.
Hepsiburada CCO’su Ender Özgün’e göre ise yeni e-ticaret yasası adalet ve şeffaflık ilkelerine dayanan ve sağlıklı rekabet ortamı sağlamak amacıyla hazırlanırken, yeni yasanın e-ticarette sağlıklı büyüme sağlaması bekleniyor.
“Düzenleme sonrası pazarlama harcamaları açısından nispeten dengeli bir pazar gördüğümüzü söylemek mümkün. 2022 yılının ilk sekiz ayında e-ticaret sektörü yüzde 103 oranında büyümüşken 2023 yılının ilk sekiz ayında bu oran yüzde 140 olmuş. 2023’te sektördeki büyümenin lokomotifi yerli oyuncular oldu. Küçük ve orta ölçekli e-ticaret oyuncuları reklam pazar paylarını artırma fırsatı buldu, bu oyuncuların uygulama ve sitelerinin ziyaretçi sayıları ve trafikleri önemli ölçüde arttı” şeklinde konuşan Özgün, deprem gibi büyük bir felaket yaşanmasına rağmen büyümenin sürmesinin çok önemli bir gelişme olduğunu, yeni yasanın daha dengeli bir pazar ortaya çıkardığının altını çiziyor.