Transfer durgun takımlar temkinli
Türkiye Süper Ligi 2019-2020 sezonu, 16 Ağustos’ta çalınacak ilk düdükle beraber futbolseverlere merhaba diyecek. Ligin başlaması öncesi son dönemlerin en durgun transfer sürecini yaşayan kulüpler, borçlarının kur dolayısıyla daha da artması nedeniyle sıkıntılı günler yaşıyor. Oyuncu transferlerinden ziyade borç yapılandırması ve yeni kulüp lisans talimatnamesinin gündemde olduğu yeni sezonda, kulüpler puan silme de dahil olmak üzere yeni uygulanacak cezalara takılmamak için, çok temkinli hareket etmek zorunda.
Türk futbolu özellikle son 10 yıldır ekonomik anlamda başarısız bir süreç yaşıyor. Özellikle 4 büyükler olarak adlandırılan Galatasaray, Fenerbahçe, Beşiktaş ve Trabzonspor, kötü transfer politikaları nedeniyle borçlarını döndüremez hale geldi. 2019 itibariyle bu 4 kulübün toplam borcu 10 milyar lirayı aştı. 4 milyar 250 milyon lira ile en borçlu kulüp durumunda olan Fenerbahçe yaz boyunca süren ‘Fener Ol’ kampanyası ile taraftarından destek beklerken; sezon öncesinde en fazla tartışılan konu oyuncu transferlerinden çok kulüplerin mali durumları ve borçları oldu.
Kur artışı kulüplere darbe vurdu
Türk futbolunda kulüplerin kötü yönetimi kadar son dönemlerdeki kur artışı da borçlanmanın en önemli nedenleri arasında sayılıyor. Bilançolarında önemli oranda yabancı para kredi riski bulunan kulüpler gelirleri Türk lirasından elde ettiği için kur artışından çok büyük oranda etkileniyor. Sadece Fenerbahçe kur artışı nedeniyle geçtiğimiz yıl Ağustos-Eylül döneminde 500 milyon lira üzerinde finansman gideri ile karşı karşıya kaldı.
Geçtiğimiz aralık ayında Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) ve Türkiye Bankalar Birliği kulüplerin borçlarının yapılandırılması konusunda anlaşmaya vardı. Kamuoyunda devletin kulüpleri kurtarma projesi olduğu gerekçesi ile ortaya çıkan tepkiler üzerine Kulüpler Birliği Başkanı Fikret Orman bunun bir kurtarma projesi olmadığını, kurdaki artışın takımları zorlaması nedeniyle bir yapılandırmaya gidildiğini açıkladı.
- Bankalar Birliği ise açıklamasında borç silinme ya da piyasa şartları dışında fiyatlamanın söz konusu olmadığı, yapılandırmaya konu olan finansal borçlar, iki yılı anapara geri ödemesiz olmak üzere toplam beş yıl süre ile vadelendirileceği açıklamasında bulundu. Anlaşma ile Trabzonspor ve Beşiktaş borçlarını yapılandıran ilk kulüpler oldu.
Kulüpler borç yapılandırmaya ümit bağlasa da, futbol kulübü yöneticilerinin halen mali durum sorumluluğunun olmaması nedeniyle bunun sadece kısa vadeli çözüm olacağı da tartışılıyor. Buna göre kulüplerin yapılandırılan borçlarının, toplam borcun sadece küçük bir bölümünün vadesinin uzatılmasından ibaret olduğunu savunanlar, akılcı transfer ve altyapı tedbirlerinin alınmaması halinde sorunun devam edeceğini düşünüyor.
Kulüp lisans ve FFP talimatı devrede
Borçların yapılandırılması dışında, Haziran ayında yeni TFF yönetiminin göreve başlaması ardından temmuz ayı içerisinde yayınlanan Kulüp Lisans ve FFP Talimatı, kulüplerin mali yapılarını korumaları için önemli düzenlemeler getiriyor. Gelir-gider dengesinin korunması başta olmak üzere FFP kurallarına uyum amacını taşıyan düzenlemetemel olarak UEFA FFP ilkelerine dayanıyor.
Yeni Kulüp Lisans ve FFP Talimatı uyarınca, sistemin en önemli yeniliklerinden biri olarak, sezon sonu kontrollerinde her kulüp için takım harcama limitleri ilan edilecek ve bu limitin üzerinde harcama yapan kulüplerin oyuncu tescilleri yapılmayacak. Bu limit ise sadece Avrupa kupaları ve transfer geliri doğrultusunda arttırılabilecek. Ayrıca kulüpler bağımsız denetçiler tarafından mali açıdan sürekli denetlenecek.
Yeni talimatnamenin en önemli yeniliği ise belirlenen harcama limitlerinin aşılması durumunda kademeli olarak kadro sınırlamasından puan silmeye kadar bir dizi cezai yaptırımın gündeme gelecek olması. Buna göre kulüpler belirlenen sınırı yüzde 5 aştıklarında ihtar, yüzde 6-10 arası aşılması durumunda kadro sınırlaması, yüzde 11-15 arasında transfer yasağı, yüzde 16-20 arasında 1 puan silme ve buna ek olarak ‘Transfer Yasağı’, ‘Kadro Sınırlaması’ ve ‘Para Cezası’ yaptırımlarından biri veya birkaçı ile karşı karşıya kalabilecek.
Yeni düzenleme 2020-2021 sezonu itibariyle uygulamaya konulacak. Kulüplerin harcama limitleri ise 2 Eylül tarihi itibariyle duyurulacak. Ayrıca bu sezon ara transfer döneminde de takımlar bu limite uymak zorunda olacak.
- Kulüp Lisans ve FFP Talimatı olumlu bir gelişme olarak kabul edilse de, futbol ekonomisti Tuğrul Akşar bunun tek başına yeterli olmayacağını savunuyor.
Akşar’a göre bu talimatları bağımsız uygulayabilecek ve finansal verileri doğru okuyup değerlendirebilecek kadrolara ihtiyaç var. Bunun için de geçici çözümler değil, kontrolsüz borçlanmanın kaynağını kurutacak önlemler alınması gerekiyor.