Tasarruf finansman sistemi artık çok daha güçlü
Kamuoyunda faizsiz konut sistemi olarak bilinen ve bugüne kadar binlerce kişinin uygun koşullarda ev ve taşıt edinmesine imkân veren tasarruf finansman sistemi, intibakları yeterli görülmeyen şirketlerin tasfiye edilmesi ile çok daha güçlü hale geldi. Geçtiğimiz mart ayında yasal düzenlemeye intibak sağlayan ve faaliyet izni verilen şirketler, önümüzdeki dönemde sistemin, faizsiz finans sektörü içerisindeki payının artacağı belirtiyor.
Organizasyon ücreti ile faizsiz hizmet veren, Türkiye’de ilk olarak 1991’de başlayan, yüksek maliyetlere katlanmak istemeyen ve faiz hassasiyeti bulunan alt ve orta gelirlilerin ev ve taşıt sahibi olmasını sağlayan tasarrufa dayalı sistem geçtiğimiz aylarda yasal altyapıya kavuştu. Böylece sadece konut, çatılı işyeri ve taşıt edinilmesine izin veren düzenleme ile fonda toplanan paraların amacı dışında kullanılmasının önüne geçilmek istendi.
Tasarruf finansman şirketlerine yönelik yasanın kabulü ardından, çalışmalarını düzenleyen yönetmeliğin kabul edilmesi ile söz konusu şirketlerin faaliyet göstermesi için en az 100 milyon lira sermayeye sahip olması ve her bir şube için 1 milyon TL tutarında sermaye bulundurmaları şartı getirilmişti. Ayrıca sistemden çıkmak isteyenlerin ödedikleri miktarların sermaye yeterliliği ile güvence altına alınması, sistemin denetlenebilir hale getirilmesi ve şeffaflık da olumlu gelişmeler olarak kabul edilmişti.
Tasarruf finansman sisteminin yasal altyapıya kavuşması ardından Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tasarruf finansman şirketlerinden 23’ünün tek başına, 12’sinin ise 5 şirket çatısı altında birleşmek üzere toplam 35 şirketin intibak başvurusunda bulunduğunu açıkladı. BDDK’nın incelemeleri sonucu başvuruda bulunan 35 şirketten, intibakları yeterli görülmeyen şirketlerin tasfiye edilmesi ile beraber sadece 6’sının faaliyetlerini sürdürmesine izin verildi. Böylece son 3 yıllık dönemde sayıları 40’a, şube sayıları 760’a yaklaşan şirketler arasında yetersiz olanların elenmesi, sektörde kalıcı hale gelen şirketler tarafında da memnuniyetle karşılandı.
BDDK’nın son açıklaması ardından, sistemden tasfiye edilecek şirketler için komisyon kurulması ve parasını yatıran vatandaşların mağdur edilmeyeceği de açıklandı. Bunun yanı sıra intibak sağlayamayan şirketler karar ile beraber yeni yükümlülük altına giremeyecek ve bu şirketlere yapılan ödemeler kamu güvencesine tabi olmayacak.
Faizsiz finans sektörü için dönüm noktası
Avrupa’da uzun süredir uygulanan Yapı Tasarruf Sandığı sistemine benzeyen faizsiz konut ve taşıt edindirme sistemi büyük ölçüde, katılımcıların öncelikli olarak tasarruf yapmasına odaklanıyor. Organizasyon için ön ödeme dışında katılımcılardan ara ödeme alınmazken, katılımcıların ödeyecekleri vade bütçelerine göre belirleniyor. Seçenekler şirketlere göre değişiklik gösterse de çekiliş ve sıralama gibi yöntemler ile kimin ev ya da taşıt sahibi olacağı belirleniyor.
Yeni düzenleme ile yetersiz sermayeye sahip, şeffaf olmayan çok sayıda şirketin tasfiye edilmesi ile ilgili olarak sektörde faaliyetleri sürecek şirket yetkilileri de sistem dışına itilen şirket müşterilerin tüm müşterilerin yüzde 10’unu oluşturduğunu, bu şirketlerin birçoğunun birkaç yıldır faaliyet göstermesi nedeniyle çok yüksek ödemelere ulaşmadıklarını belirtiyor. Ayrıca tasfiye edilen şirket müşterilerinin BDDK tarafından intibaktan geçen şirketlere de yönlendirilebilecek.
Sektörün geneli ile ilgili net rakamlar şu an için açıklanmamış olsa da, 2021 itibariyle sistemde 300 bine yakın kişinin olduğu ve yıllık 120 bin yeni sözleşmenin başlatıldığı biliniyor. Yapılan son düzenleme ile sistemin yasal bir altyapıya kavuşturulmasının, yakın gelecekte sisteme olan güveni artıracağı ve bu sisteme dayalı konut ve araç satış payını arttıracağı tahmin ediliyor.