Sürdürülebilirlik ve kurumsal yönetim: Kovid-19 krizinde alınan dersler
Kovid-19 krizi ile birçok şirketin üretim ve hizmet süreci kesintiye uğradı. Finansmana erişim sınırlandı. Şirket değerlerinde tarihi kayıplar yaşandı. Üretimin yavaşladığı, satışların düştüğü bir dönemde şirketlerin bilançolarında kalıcı hasarlar oluştu. Böyle bir dönemde kırılganlıklara karşı esnekliği yüksek olan şirketlerin ortak özelliğinin iyi kurumsal yönetim olduğu görüldü.
Kurumsal yönetim, şirketlerin iyi yönetimi ve kontrolü için yapı ve süreçleri ifade eder. İyi kurumsal yönetim, şirketlerin daha verimli çalışmasına, sermayeye erişimi iyileştirmesine, riski azaltmasına ve yanlış yönetime karşı korunmasına yardımcı olur. Şirketleri yatırımcılara karşı daha hesap verebilir ve şeffaf hale getirir ve onlara paydaşların endişelerine yanıt vermeleri için araçlar sağlar. Bu alanda yapılmış olan birçok akademik çalışma kurumsal yönetimin şirketlere yarattığı değeri kanıtlıyor. İyileştirilmiş kurumsal yönetim uygulamaları, firma hisse fiyatlarını artırıyor. Dolayısıyla, daha iyi yönetilen firmalar daha düşük bir sermaye maliyetinden yararlanıyor. İyi yönetilen şirketler kriz dönemlerinde hisse fiyatları daha az dalgalanıyor. Kurumsal yönetim sadece şirketlerin değil ülkelerin büyümesinde de büyük önem oynuyor. Ülkelerin kurumsal yönetim kalitesindeki iyileştirmeler, daha yüksek GSYİH büyümesi ve üretkenlik artışı sağlıyor.
Kovid-19 krizinde başarılı olan şirketlerin ortak özellikleri
Şirketlerin yönetim kurullarının yapısı ve işleyişi son derece önemli. Nitelikli yönetim kurullarına sahip şirketler, risk yönetiminde ve kriz yönetiminde daha başarılı olduğu görülmektedir. Şirket yönetiminde icra kurulu başkanlığı ile yönetim kurulu başkanlığını ayrı üyelerin yönetmesi son derece önemlidir. Genel müdür, yönetim kurulunun doğal üyesidir. Ancak genel müdürün icranın başında olması nedeniyle aynı zamanda yönetim kurulu başkanlığı görevini yürütmesi, kurumsal yönetim açısından zayıflığa neden olmaktadır. Dünyada kurumsal yönetim uygulamalarının referans kaynağı İktisadi OECD kurumsal yönetim ilkeleridir. İlkeler, icra kurulu başkanı ile yönetim kurulu başkanının ayrı olmasını tavsiye etmektedir.
Yönetim kurullarının görevlerini doğru şekilde yapabilmeleri için yönetim kuruluna bağlı komiteler kurması gerekmektedir. Denetim komitesi, risk yönetim komitesi, kurumsal yönetim komitesi ve sürdürülebilirlik komitesi bunlardan bazılardır. Komite üyeleri yönetim kurulu üyeleri arasından seçilmekte ve yönetim kuruluna bağlı çalışmaktadır. Komiteler farklı alanlarda yönetim kurulu adına gözetim ve raporlama yapar. Yönetim kurulu komitelerden gelen raporlar doğrultusunda, alınması gereken tedbirleri ve uygulanması gereken politikaları belirler. Doğal olarak şirketin olağanüstü gelişmelere karşı hazırlıklı olması krizler ile yönetmede birkaç adım önde olmasını sağlamaktadır.
Son yıllarda şirket yönetim kurullarında bağımsız yönetim kurulu üyelerinin yer almasının önemi sıkça vurgulanmaktadır. Doğru seçilmiş bağımsız yönetim kurulu üyeleri, şirketin hedeflerine ulaşmasında önemli rol oynar. Şirketler, karar alma süreçlerinde farklı uzmanlık düzeylerine sahip görüş ve önerilere ihtiyacı vardır. Birçok aile şirketinin yaptığı hata yönetim kurullarında aile dışı üyelere yer vermemesidir. Aksine bağımsız yönetim kurulu üyeleri tecrübeleri ile karar alma süreçlerinde, görüş ve önerileri ile şirketin değer yaratmasına büyük katkı sağlar. Kriz dönemlerinde bunun önemi daha da ortaya çıkmaktadır. Covid-19 döneminde birçok şirket pusulasız kaldı. Krizle birlikte ortaya çıkan hızla karar alma ve uygulamadaki zorunluluk ihtiyacı ile birlikte iyi kurumsal yönetim uygulayan şirketlerin süreci yönetmede daha başarılı olduğu gözlendi.